فلسفه به معنای اصیل کلمه به ویژه در دوران پس از اسلام در نزد فیلسوفان ما (فارابی، ابن سینا، بهمنیار، قطب الدین شیرازی، صدرالدین شیرازی و غیره) پدیدار می گردد. روشن است که این فیلسوفان اعم از آن که گرایش مشایی یا نوافلاطونی در آن ها قوت بیشتری داشته باشد، به هر حال به نحوی از انحاء به سوی تصدیق احکام مذهب و گردن نهادن بدان می رفته اند و آزاد اندیشی، شک، مادیگری (نظریات دهریان و طباعیان) سخت از جانب جامعه رسمی به عقب رانده می شده است. با این حال، فلسفه که پرچم تعقل را در قبال تعبد می افراشت، متعلق به بارورترین و روشن ترین جناح روشنفکران ایران است و ای چه بسا، آن نیز مانند عرفان سنگر نبرد علیه مذهب و کلام و حامیان ایرانی و بیگانه آن بود.

از خصایص جهان بینی های ایرانی درآمیختگی فراوان عناصر جادو، مذهب و عرفان و کلام و فلسفه ایده آلیستی است. علی رغم این درآمیختگی، جریاناتی که هر یک خصلت ویژه خود را حفظ کرده اند کاملا از هم مشخص اند. فقها، متکلمان، عرفا، حکمیون یا فیلسوفان، پیران صوفی و اقطاب مدعی کرامات نمایندگان جداگانه نمونه وار فراوانی دارند و نیز برخی جریانات مانند نظریات اخوان الصفاء یا «حکمت اشراق» سهروردی مصب شگرف همه این جریانات است. با این وجود، حتی این جریانات از یک جهت معین شاخص و نمونه وارند. مثلا اخوان الصفا و سهروردی را باید به هر صورت به حساب فلسفه گذاشت، اگر چه در نزد آن ها این پدیده، پدیده ای پیگیر نیست.

کسی که بررسی حاضر را در باره سیر تکامل اجتماعی و معنوی کشور ما بخواند، پیوند عمیق این دو را نیک درمی یاد. لازمه پیدایش تفکر علمی و سیستم های منطقی و تعقلی پیگیر در کشور ما رشد منظم قوای مولده، وجود حداقل تسامح اجتماعی و سیاسی و معنوی و وجود حداقل امنیت بود. در این تازشگاه بی آرام اقوام و قبایل، در این سرزمین های بی آب و علف، در این عرصه ترکتازی شاهان، خلفا، سلطانان، امیران، خانان خونخوار، در این میدان تعصب خشن حامیان دین رسمی، نبوغ خلق های سرزمین ایران توانست خود را این جا و آن جا در پرده های گوناگون، به شکلی گاه محجوب و مرعوب، گسسته و پراکنده ولی با تجلی دل انگیز نشان دهد و اشکالی در گفتار و کردار، برای مقاومت، پرده دری، حق گویی، بت شکنی، ثنای فضایل و نکوهش رذایل بیابد. باید در برابر آن ارغوان های مشکبار که در شوره زار سده هایی خون آلود و دشوار شکفتند، سر کرُنش فرود آورد.

برای مطالعه شماره های گذشته لینک های زیر را می توانید ببینید:

1 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/mars/544/tabari.html

2 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/mars/545/tabari.html

3 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/april/546/tabari.html

4 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/april/547/tabari.html

5 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/april/548/tabari.html

6 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/april/549/tabari.html

7 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/may/550/tabari.html

8 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2016/may/551/tabari.html

به کانال تلگرام راه توده بپیوندید:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده