در جریان انتشار کتاب تحقیقی زنده یاد علی گلاویژ عضو رهبری حزب دمکرات کردستان ایران و عضو رهبری حزب توده ایران درباره مناسبات ارضی در کردستان ایران، دوستانی پیام فرستاده و خواسته اند تا یادی هم از "حسن قزلچی" کرده و به نسل جوان کرد ایرانی او را هم بشناسانیم.

واقعیت اینست که قزلچی و گلاوِیژ دو چهره برجسته حزب دمکرات کردستان ایران بودند که هر دو درجریان یورش به حزب توده ایران دستگیر و زندانی شدند و در زندان نیز سر به نیست شدند. قزلچی گرفتار بیماری شد و گلاویژ اعدام شد.

وسعت دانش و آگاهی گلاویژ از تاریخ کردستان چنان بود که ما هر بار که بخشی تازه ای از کتاب او در باره مناسبات ارضی در کردستان ایران را بازخوانی و آماده انتشار می کنیم انگشت حیرت را به دندان می گزیم. از این همه اطلاعات و دقت تحقیق. ما امیدواریم دوستان کرد در کردستان ایران این کتاب با همین ویراستاری که در راه توده منتشر شده را منتشر کنند. البته پس از پایان انتشار آن در راه توده.

اما درباره حسن قزلچی که هم نویسنده‌، مترجم و روزنامه‌ نگاری انقلابی بود و هم یکی از ستارگان درخشان آسمان ادب و هنر کردی و از پیشکسوتان و بنیان گذاران داستان کوتاه‌ کردی که‌ از اوان جوانی و بویژه‌ از دوران اعلام جمهوری کردستان در مهاباد ـ در دوم بهمن ماه‌ سال ۱٣۲۴ تا هنگام دستگیری توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران (در یورش به حزب توده ایران) در بهمن ماه‌ سال۱٣۶۱درعرصه‌ هنر و ادبیات کردی درخشیده‌، خدمات ارزنده‌ای به‌ رشد ادبیات کردی کرد. بنا به‌ گفته‌ "هیمن" شاعر میهنی و مبارز کرد، قزلچی از یاران نزدیک و مورد احترام قاضی محمد بود. قاضی محمد در پاسخ نویسنده‌ای که‌ در مورد خوب نویسی اما کم نویسی استاد قزلچی انتقاد کرده‌ بود، با ستایش و تمجید از‌ کارهای ارزنده حسن قزلچی به‌ دو بیت از شعر سعدی اشاره‌ کرده‌ بود:

 

خاک مغرب شنیده‌ام که‌ کنند
به‌ چهل سال کاسه‌ چینی
صد به‌ روزی کنند در بغداد 
لاجرم قیمتش همی بینی

حسن قزلچی در سال ۱۲۹۴ در شهر بوکان بدنیا آمد، در تشکیل "کومه‌له‌ ژک" و "حزب دمکرات کردستان" و تجدید حیات آن بعد از سقوط جمهوری کردستان نقش فعال داشت. او یکی از نویسندگان نشریه‌ کوردستان ارگان مرکزی حزب دمکرات کردستان در دوران جمهوری کردستان و در سال های 1965 تا 1970 در اروپا، سردبیر مجله‌ "هه‌لاله‌" در بوکان، از دست اندرکاران اصلی چاپ مجله‌ "ریگا" بعد از سقوط جمهوری کردستان، گوینده‌ بخش کردی رادیو پیک ایران (رادیو حزب توده ایران) و سردبیر "نامه‌ مردم" به‌ زبان کردی بعد از انقلاب بهمن ۱٣۵۷ و عضو کمیته‌ مرکزی حزب توده‌ ایران بود. بیشتر آثار او در مهاجرت و بویژه‌ در جنوب کردستان [عراق] به‌ چاپ رسید. کتاب "خنده گدا" که‌ مجموعه‌ ای از داستان های کوتاه‌ کردی اوست یکی از ارزنده ‌ترین و به‌ یادمانده ‌ترین آثار رئالیستی در کردستان است. علی اشرف درویشیان نویسنده‌ برجسته‌ کرد که‌ به‌ ترجمه‌ برخی از داستانهای کردی و از جمله‌ داستان کوتاه‌ خنده گدا همت کرده است در پیشگفتار کتاب داستان های کوتاه‌ کردی چنین می نویسد:
"حسن قزلچی، از پیشکسوتان و بنیان گذاران داستان کوتاه کردی، در داستان «خندیدن گدا» با روایتی ساده و رآلیستی، حکایت مردی را به نگارش در می آورد که جوانی و توان خود را در خدمت کسانی گذاشته که اینک، به هنگام درماندگی اش، حتی از دادن تکه ای نان برای رفع گرسنگی او خودداری می کنند و داستان با طنزی تلخ به پایان می رسد. با خواندن زندگی نامه نویسنده، در می یابیم که نوشتن در شرایط دربدری و بی سروسامانی، چه کار طاقت فرسا و مشقت باری است".

حسن قزلچی مانند بسیاری از روشنفکران هم نسل خود، با اعتقاد به اینکه‌ راه‌ رهایی و سعادت ملل تحت ستم و از جمله‌ ملت کرد در گرو استقرار سوسیالیسم است، به‌ اندیشه‌های سوسیالیستی و حزب توده‌ ایران روی آورد و در یورش اول به‌ رهبران این حزب در بهمن ماه‌ ۱٣۶۱ دستگیر و بعد از سال ها مبارزه‌، در مهرماه‌ ۱٣۶٣ در زندان اوین تهران به‌ کاروان شهیدان راه‌ آزادی پیوست.

 تلگرام راه توده :

https://telegram.me/rahetudeh