هشت مارس، روز جهانی زن هر سال در ایران، چهره متفاوت تری نسبت به سالها و بلکه دهه های گذشته می گیرد.

ما میدانیم و این آگاهی خود را نباید پنهان کنیم که روز زن در کشور ما، عموما در بخش هائی محدودی از زنان ایران شناخته شده بود. در سالهای اخیر، با کوشش فعالان جنبش زن این آگاهی و حساسیت حداقل در میان قشرهای متوسط زنان جامعه ما گسترش یافت و این یک پیروزی بزرگ است. آن هم زیر یورش سنت ها و روزهای امریکائی مانند "والنتای" و "تنگس گیون" و ... که  بر خلاف روز زن (8 مارس) محتوای سیاسی و اجتماعی ندارند.

این موفقیت بدست نیآمد جز با تاکید و تکیه بر روی ابتدائی ترین و عام ترین حقوق زنان میهن ما. مانند دیه، حق طلاق، حق نگهداری از کودک، حق ارث برابر و مواردی از این دست. در واقع جنبش زنان، در سالهای اخیر توانست با طرح این خواست ها در میان اقشار وسیع تری از زنان جامعه ما برای خود جا باز کند. در این پیروزی همه تشکل ها و فعالان زنان سهیم بوده اند. البته، از یاد نبریم که حکومت نیز با قوانین و اظهار نظرها و محدودیت هائی که ایجاد کرد، در بیداری توده های زنان ما نقش مهم و مثبتی ایفاء کرد. آنچنان مثبت که خود عملا فاصله و خط کشی های مذهبی و غیر مذهبی را در این جنبش برابرخواهی از میان برد.

نکته بسیار مهم دیگری که باید در نگاهی دوباره به جنبش زنان ایران در نظر داشت، ورود وسیع زنان به بازار کار است. به همان اندازه که تحصیلات دانشگاهی زنان در این بیداری نقش داشت، ورود زنان به بازار کار و برگماری آنها، بویژه در دولت روحانی برای پست های اجرائی علیرغم همه فشارهای مرتجعین مذهبی نیز نقش آفرین بود.

همه این تغییرات، در حوادث پس از انتخابات 22 خرداد، در خیابان ها به نمایش درآمد و تا امروز ادامه دارد. حتی در شهرهائی مذهبی مانند قم و اصفهان و مشهد. این بیداری که در کنار بیداری ملی مردم ایران قابل تفسیر است، نشان داد که همه مشکلات زنان ایران چادر و حجاب نیست و آنجا که زنان و مردان ما برای حق خود به خیابان ها می آیند، این نوع مرزها، که حکومت به بهانه رعایت سنت های مذهبی بدان دامن می زند، فرو می ریزد. حجاب در چنین میدانی بی معنا می شود.

تمام هنر جنبش زنان ما باید این باشد که ریشه های پیوند زنان را با هم و این ریشه بهم بافته را با ریشه جنبش عمومی که مردان نیز در آن حضور دارند گره بزند. ما پس از سالها که عمدتا روی حجاب بعنوان یکی از مشکلات زنان متمرکز شده بودیم، امروز با پیوندهای قوی تر و گسترده تری به هم وصل شده ایم. زنان همانگونه با تهاجم و گلوله روبرو شدند که مردان شدند. زنان ایران در یک صحنه بزرگ مبارزاتی در برابر حکومتی که زن را موجود درجه دوم می شناسد در کنار هم قرار گرفته اند و این آغاز جهش بزرگ در راه حقوق پایمال شده زنان ایران، در کنار حقوق پایمال شده مردان ایران است. زنان همانگونه در تصمیم گیری های بزرگ سیاسی شرکت دارند که مردان! همچنان که زنان همانگونه قربانی مسائل بدخیم اجتماعی مانند کارتن خوابی و اعتیاد و .... اند که مردان.

می توان صفحاتی را در وصف هشت مارس سیاه کرد، تاریخچه ای از آن نوشت، به گذشته این روز در تاریخ معاصر ایران بازگشت و از بنیانگذاران و مدافعان اولیه حقوق زنان درامریکا نام برد، همان کاری که بسیار از نشریات و سایت های ایرانی می کنند. اما، از ما اگر سئوال شود می گوئیم:

 تاریخ و گذشته را، باید در امروز دید. آینه را باید در برابر امروز گرفت و دیگران را فراخواند که چهره واقعی جنبش برابری خواهی زنان و هشت مارس را در ایران امروز بنگرند.

نگاهی به سرگذشت سازمان زنان در ایران

دریغ است، اگر از مریم فیروز، هما هوشمند راد و دکتر اختر کامبخش در جنبش متشکل زنان ایران یاد نشود.

شهریور ١٣٢٠، آزادی را برای ملت زجر دیده ایران به ارمغان آورد و دیکتاتوری رضا شاه پایان پذیرفت. درهای زندان‌ها گشوده شد و آزادیخواهانی که به جرم میهن‌پرستی و مبارزه در راه آزادی خلق خود، سال‌ها به زنجیر کشیده شده بودند، آزاد شدند. حزب توده ایران، حزب طبقه‌ کارگر، به دست عده‌ای از این آزاد شدگان تاسیس گردید. آزاد زنانی که فشار و خفقان دوران رضا‌شاهی را اضافه بر محنت و رنج خاص زن بودن، نیز تحمیل کرده بودند، به سوی حزب توده ایران روی آوردند. شرایط عقب مانده اجتماع آن روز ایران، باعث شد که حزب عضویت این زنان را کمی به تعویق اندازد. اما این زنان پیشرو، برای مبارزه در راه بدست آوردن حقوق خود، گرد هم جمع شده و از همان آغاز، نام سازمان کوچک خود را "تشکیلات زنان" گذاشتند. اندکی بعد، حزب توده ایران، با تنظیم مرامنامه خود که در آن تساوی حقوق زن و مرد در همه شئون اجتماعی اعلام شده بود، این هسته متشکل و کوچک را به عضویت پذیرفت و به آنان به عنوان فراکسیون حزبی زنان، ماموریت کار وسیع بین قشرهای مختلف زنان ایران را واگذار نمود.

در تیر ماه سال ١٣٢٢ "تشکیلات زنان ایران"، برنامه کار خود را با شعارهای مبارزه علیه فاشیسم، مبارزه در راه به دست آوردن حقوق مساوی با مردان، مبارزه با استعمار، مبارزه در راه حفظ صلح و مبارزه برای دستمزد مساوی با مردان در مقابل کار مساوی، آغاز کرد و با تشکیل کنفرانس‌های هفتگی، زنان را به تشکل فراخواند و کلاس‌های مبارزه با بیسوادی برای زنان، ایجاد درمانگاه در مناطق زحمتکش نشین، برپا داشتن شواری مادران در محلات و سازماندهی حرکات مطالباتی، ایجاد کتابخانه و قرائت‌خانه‌ها برای زنان و کودکان در محلات، تاسیس تعاونی‌های تولیدی، برگزاری ٨ مارس، روز جهانی زنان و روز جهانی کودک و تشویق زنان به شرکت فعال در مبارزات مترقی و ملی اقدام نمود. اندکی بعد در تیرماه ١٣٢٣ اولین شماره مجله "بیداری ما" به عنوان "ارگان تشکیلات زنان" انتشار یافت که به صورت ماهانه و گاه دو ماه یک بار منتشر می‌شد.

در جنب شورای متحده مرکزی ایران، اتحادیه‌ای به نام " اتحادیه زنان زحمتکش" نیز در همین دوران تاسیس شده بود که در سال ١٣٢٥ به تشکیلات زنان پیوست.

در سال ١٣٢٥ "تشکیلات زنان ایران" به عضویت "فدراسیون دموکراتیک بین‌المللی زنان" که مدافع حقوق همه زنان دنیاست درآمد و از آن پس " تشکیلات دموکراتیک زنان ایران" نامیده شد.

بهمن ماه ١٣٢٧ حزب توده ایران و سازمان‌های دموکراتیک و توده‌ای از جمله "تشکیلات دموکراتیک زنان ایران"، مورد هجوم وحشیانه پلیس و نظامیان قرار گرفت و غیر قانونی اعلام شدند. آخرین شماره مجله "بیداری ما" در دی ماه ١٣٢٧ انتشار یافت و از آن پس، این مجله توقیف گردید و مسئولین تشکیلات زنان در تهران و شهرستان‌ها، زندانی شده و یا سخت تحت تعقیب قرار گرفتند. دبیر تشکیلات نیز با حکم غیابی به زندان ابد محکوم گردید.

تشکیلات زنان به ناچار راه اختفا برگزید و زنان و دختران را در حوزه‌های کوچک جمع‌آوری کرد و با ایجاد کمیته‌های مخفی در تمام شهرستان‌های ایران فعالیت مخفی خود را آغاز کردند.

با نخست وزیری دکتر محمد مصدق تغییر فضای سیاسی کشور، در روز ٣٠ اردیبهشت ١٣٣٠ سازمان علنی زنان به نام " سازمان زنان ایران" که در واقع ادامه دهنده راه تشکیلات زنان در شرایط جدید بود اعلام موجودیت کرد.

سال‌های پس از کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ رکود نسبی در فعالیت تشکیلات در نتیجه تشدید جو خفقان و استبداد بعد از کودتا به وجود آمد. در این دوره نمایندگان تشکیلات با شرکت در کنگره‌ها و کنفرانس‌های بین المللی و نشان دادن زندگی سیاه زن ایرانی که ریشه در فساد و سرسپردگی رژیم شاه داشت، همبستگی جهان را نسبت به زنان ایران جلب می‌کردند.

پس از انقلاب بهمن ٥٧، تشکیلات موکراتیک زنان فعالیت مجدد خود را در خرداد ١٣٥٨ آغاز نمود. دفتر مرکزی تشکیلات محل برگزاری سخنرانی‌ها، نمایشگاه‌ها و کلاس‌های آموزش مسائل اجتماعی و تئوریک بود. ایجاد کلاس‌های سواد‌آموزی، خیاطی و هنری در سطح تهران و شهرستان‌ ها، ایجاد درمانگاه‌ها و برگزاری کنفرانس‌های بهداشتی در محلات زحمتکش نشین، ضبط و انتشار نوار و بروشورهای سیاسی و فرهنگی و بهداشتی، ایجاد کتابخانه‌های محلی برای زنان و کودکان، تشکیل گروه‌های ورزشیث و تئاتر آماتور از زنان و کودکان محله و نمایش فیلم و تئاتر عروسکی با مضامین سیاسی و انقلابی، ایجاد شورای مادران در محلات، ایجاد تعاونی ‌های تولید و شرکت فعال در انجمن اولیا و مربیان، برگزاری هشت مارس و روز جهانی کودک و انتشار نشریه "جهان زنان" از فعالیت‌های این تشکیلات بعد از انقلاب است.

با شروع جنگ ایران و عراق، اعضای تشکیلات دموکراتیک زنان به خدمت در جبهه‌ها شتافتند و قهرمانی‌ها از خود نشان دادند. "سیمین سلامی‌زاده" عضو تشکیلات دموکراتیک زنان ایران هنگام کمک رسانی به زخمیان خرمشهر به شهادت رسید.

پس از خرداد ٦٠، با محدود شدن روز افزون آزادی‌ها در جمهوری اسلامی موج دستگیری ها بالا گرفت. "گیتا علیشاهی" عضو تشکیلات دموکراتیک زنان ایران در روز ٥ مهر ١٣٦٠ بازداشت و ٨ ساعت بعد در زندان اوین تیرباران شد. بسیاری از اعضا و رهبران تشکیلات زنان ایران همزمان با یورش به حزب توده ایران دستگیر و زندانی شدند و تا پس از قتل عام زندانیان سیاسی در زندان ماندند. در آن قتل عام هولناک یکی از برجسته ترین فعالان جنبش زنان و عضو کمیته مرکزی حزب توده ایران "سیمین مدرسی " (فردین) اعدام شد.

مهر و موم دفتر تشکیلات دموکراتیک به دستور دادستانی اوین، در اردیبهشت ١٣٦١ منجر به بسته شدن دفتر مجله "جهان زنان" و آغاز تعقیب فعالین این تشکیلات شد.

 تلگرام راه توده :

https://telegram.me/rahetudeh