راه توده ـ هیتلر و آلمان ها

هیتلر و آلمان ها (ورنر پاریس ـ ادیسیون سوسیال ـ 1982)

نوشته "پی ‌یر آنجل" آلمان شناس و تاریخدان ماركسیست فرانسوی

ترجمه علیرضا خیرخواه برای راه توده

سورينگ از رهبران سوسيال دمكرات جبهه سرخ را در 1929 منحل كرد، اما اتو براون سوسيال دمكرات ديگر حاضر نشد كلاه پولادی‌ ها و اس اس نازی‌ ها را منحل كند و بهانه آورد كه ارتش و مارشال هيندنبورگ از آنها پشتيبانی می‌ كنند. او فراموش می ‌كرد كه كل حزب نازی تحت حمايت ارتش قرار دارد. با اين مشی، عجيب نبود كه در دو انتخابات پياپی، سوسيال دمكرات‌ ها پشت سر هم 600 هزار رای را از دست دادند. سوسيال دمكراسی آنقدر تمام انرژی خود را صرف مقابله با انقلاب كرده بود كه ديگر توان مقابله جدی در برابر حملات ارتجاع و فاشيسم را نداشت. مگر جز آن بود كه از همان ابتدای جمهوری وايمار، نوسكه وزير سوسيال دمكرات به تجسم مقابله با انقلاب تبديل شد و در واقع برخوردهای بعدی حزبش را به هنگام احتضار رژيم پيشاپيش نشان داد؟ نوسكه كه در برابر اسپارتاكيست‌ها ‌بی ‌رحم بود، ناتوان از آن بود كه ضربات نيروهای شبه نظامی فاشيست را پيش بينی و با آن مقابله كند. ادوارد برنشتاين،"پدر ريويزيونيسم"، برای كنت كارولی فاش ساخت كه او فاشيسم را به كمونيسم ترجيح می دهد و از ته قلب فرياد كشيد: "هيتلر بهتر است تا تلمان" (ارنست تلمان رهبر وقت حزب كمونيست المان*)

راهی كه سوسيال دمكراسی در پيش گرفته بود ناشی از آن بود كه اين حزب ديگر نمي خواست از چارچوب اقتصادی اجتماعی حاكم خارج شود و وفاداری كمونيست ها به ماركسيسم آن را در موقعيت بدی قرار می‌ داد. اما سوسيال دمكراسی آيا مي توانست به گونه‌ای ديگر رفتار كند؟ او بر دستاوردهای انقلابی چنگ انداخته بود كه نه خواهان آن بود، نه تداركش را ديده بود و نه به راه انداخته بود. به همين دليل نمي توانست در برابر هجوم سرمايه بزرگ مقاومت كند زيرا نگران بود مبادا مقاومت آن در برابر حمله سرمايه بيش از اندازه كارآمد شود و كنترل از دست آن خارج شود. اما تاريخ نشان می‌ دهد نمي توان جريان نيرومندی را كه در حال تحميل قاطع خود است متوقف كرد، مگر جريانی نيرومند تر را در برابر آن بوجود آورد، جريانی كه ضمنا در نيمه راه متوقف نشود. روندی كه در 1925 مارشال "هيندنبورگ" را جانشين " ابر" سوسيال دمكرات كرد، در ادامه خود هيتلر را هم جانشين هيندنبورگ می‌ كرد. اين يك تصادف تاريخ و يك حادثه غيرمترقب توضيح ناپذير نبود.

در مجموع نمي توان توان و ظرفيت جنبش كارگری را بيش از اندازه ارزيابی كرد، جنبشی كه در آن سوسيال دمكراسی نيروی عمده و وسيعا در اكثريت بود. سوسيال دمكراسی نفوذ عظيمی در بزرگترين سنديكاهای كارگری و تعاونی‌ ها داشت و عملا سازمان سه ميلیونی "پرچم رايش" را در اختيار داشت كه تقريبا همه آنان مصمم به مبارزه برای جمهوری بودند. سوسيال دمكراسی مواضع تسخيرناپذيری در اختيار داشت بشرط آنكه اراده حفظ اين مواضع وجود داشت. پليس پروس كه دارای 100 هزار نيروی آموزش ديده و مسلح بود تحت رهبری اعضای حزب سوسيال دمكرات قرار داشت. چقدر حركات نااميد كننده، سياست‌های فاجعه بار، عقب نشينی مداوم بدون مبارزه ، پشتيبانی از دولت‌های نامحبوب لازم بود تا اين سرمايه عظيم اعتمادی كه طبقه كارگر آلمان از چندين نسل پيش به اين حزب داشت ويران شود. فقدان مبارزه جويی توده‌ای در برابر نازی‌ ها دليل ديگری نداشت. اين توده دقيقا و منظما منفعل می‌شد. هيتلر و پشتيبانان او بخوبی مي دانستند كه می ‌توانند اين ظرفيت را ناديده بگيرند در حالی كه این نیرو بر نيروی خودشان برتری داشت.

* ارنست تلمان در سال 1886 در ‌هامبورگ آلمان متولد شد. بعدا عضو اتحاديه كارگران حمل و نقل شد و در 17 سالگی به حزب سوسيال دمكرات آلمان پيوست. در 1918 عضو حزب مستقل سوسياليست شد و نقش فعالی در انقلاب آلمان داشت.

تلمان در 1920 همراه با ارنست تولر، والتر اولبريخت(اولین رهبر آلمان دمکراتیک بعدی) و كلار زتكين حزب كمونيست آلمان را پايه گذاری كرد. در نخستين كنگره اين حزب گريگوری زينوويف، بلشويك روس و رهبر كمينترن، سخنرانی كرد. تلمان در 1920 بعنوان نماينده رايشتاگ (پارلمان المان) انتخاب شد و بتدريج رهبر حزب شد. در 1932 تلمان نامزد حزب كمونيست برای انتخابات رياست جمهوری شد و 13.2 درصد رای بدست آورد.

پس از آتش سوزی رايشتاگ در 27 فوريه 1933 ، موج سركوب و خشونت نازی ‌ها برضد حزب كمونيست آلمان به راه افتاد. يك هفته پس از "رايشتاگ" تلمان دستگير و زندانی شد. با قطعی شدن شكست آلمان از اتحاد شوروی، در روز 18 اوت 1944 ارنست تلمان پس از يازده سال زندان در در اردوگاه بوخن والد و بعنوان واپسین کینه فاشیست ها نسبت به کمونیست ها تيرباران شد.