چگونه می توان
مقالاتی با سبک
توده ای نوشت؟

 

گهگاه دوستانی، برخی نوشته های خود را جهت انتشار برای راه توده فرستاده اند، که ما انتشار آنها را بدلیل سبک نگارش و شیوه استدلال مناسب انتشار تشخیص نداده ایم. البته، اغلب نیز بصورت خصوصی برای آنها دلائل خود را بر شمرده ایم. این پاسخ ها و توضیحات خود می تواند تبدیل به یک جزوه شود. از جمله توضیح زیر که در پاسخ به دوستی که مقاله مشروحی درباره هدفمند شدن یارانه ها نوشته و ارسال داشته بود. مقاله ای که از تاریخ امریکا و سرخپوستان شروع شده و به احمدی نژاد رسیده بود! حجم گسترده ای از اطلاعات که خواننده هرگز نمی توانست پس از خواندن آن بگوید دقیق چه چیز را خوانده و به چه نتیجه ای رسیده است. این درحالی بود که در همان مقاله اطلاعات قابل توجهی نیز جمع آوری شده و وجود داشت. این نکات در پاسخی که برای وی ارسال شد مطرح شد که بخش هائی از آن را می خوانید:

دوست عزیز مهم نیست که شما پس از خواندن این پاسخ چه قضاوتی در باره ما خواهید داشت. مهم اینست که ما بتوانیم شیوه مقاله نویسی مورد انطباق با شیوه نگارش توده ای را به شما یادآور شویم.
شما نمی توانید همه محفوظات و اطلاعات خود را بصورت لجام گسیخته بریزید روی کاغذ. حتی تسبیح یکصد دانه شاه مقصود را هم به نخ می کشند و مهره ای بنام عمامه را بالای آن می گذارند و بعد می دهند دست طالب ذکر!
هر مقاله ای باید هدف مشخصی داشته باشد و برای انتقال این هدف مشخص به خواننده باید، نظم مطلب در محدوده سوژه حفظ شود. درعین حال که باید فارسی را به گونه ای نوشت که خواننده به آسانی و گام به گام همراه نویسنده حرکت کرده و به پایان نوشته و همان نتیجه ای برسد که نویسنده در نظر داشته است.
این روش نگارش به شما این امکان را میدهد که حجم مطلب را در محدود موضوع اصلی، محدود نگهدارید. یکی از دشواری های مقاله نویسی، همین دو مسئله است. یعنی حرکت در محدوده سوژه و محدود نگهداشتن حجم نوشته. آنچنان که خواننده در نیمه راه خسته نشده و ادامه خواندن را رها نکند.
شما به خود زحمت داده و شماری از مقالات قدیمی مجله دنیا را مطالعه بفرمائید، تا ملاحظه کنید که نویسندگان آن مجله که تقریبا تمامی آنها چهره در نقاب خاک کشیده اند، چگونه می نوشتند و این نکات را مراعات می کردند. حتی در باره مهم ترین مباحث فلسفی. مقالات پرفسور آگاهی، مقالات احسان طبری، مقالات ایرج اسکندری، نوشته های کوتاه و منسجم منوچهر بهزادی، مقالات بهرام دانش، نوشته های امیرنیک آئین، مقالات عبدالصمد کامبخش و خانم ملکه محمدی و.... همگی در چارچوب همین شیوه نگارش تنظیم می شدند. کار در رادیو پیک ایران، درسالهای نیمه دهه 1340 و نیمه دهه 1350 و تمرکز هیات تحریریه در یک محل، این فرصت تاریخی را فراهم آورد تا نویسندگان آن رادیو که بعدها تقریبا همگی از رهبران حزب توده ایران شدند، یکی از شیواترین و منسجم ترین شیوه های نگارش را از خود به یادگار بگذارند. این سبک به سبک توده ای مشهور شد. چنان که حالا وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی نیز در میان مقالات و اسنادی که در دفتر کار علیرضا بهشتی ضبط کرده، وقتی یک سند منسجم پیدا می کند آن را متاثر از سبک توده ای معرفی می کند.
حتی تحلیل های نورالدین کیانوری و یا مقاله بسیار مهم ایرج اسکندری در شرح طرح برنامه جدید حزب توده ایران در سال 1350 که تاکنون چندین بار در راه توده آن را معرفی کرده و از همه توده ایها خواسته ایم آن را با دقت بخوانند و شیوه استدلال و فارسی نویسی را از آن بیآموزند نیز در حجم و بر محور موضوع چنان متمرکز است که حیرت بر می انگیزد.
بین کشیدن غذا و صرف آن نمی توان مقاله نوشت. هم در مقاله شما و هم برخی نوشته های مفصلی که دریافت می کنیم می توان مطالب مطرح شده در آنها را تفکیک و رده بندی کرد و از آنها چند مقاله مختصر و منسجم و مستقل تنظیم کرد.
هرگز نباید درک خوانندگان را که ممکن است خود نویسنده نباشند اما دارای درک شیوه ها هستند دست کم گرفت. بسیاری از مردم ممکن است نویسنده نباشد و حتی بلد نباشد برای مادرشان نامه بنویسند، اما وقتی مطلبی را می خوانند سریع می خواهند آن را درک کنند و این هنر نویسنده است که بین دانسته های خودش و فهم دانسته های محدود خواننده پل بزند. هنگام نگارش یک مقاله هرگز نباید تصور کرد که خواننده چیزی را که شما از طرح آن صرفنظر می کنید میداند. خیر همیشه باید مبنی را بر آن قرار داد که خواننده با گذاشته موضوعی که می خواهید بنویسید اطلاعی ندارد و یا اطلاعاتش را فراموش کرده است. به همین دلیل باید در مختصرترین جملات به این گذشته نیز پرداخت. اما این نیز به آن معنی نیست که پرنویسی و پراکنده نویسی کنیم.
پیش از نوشتن، بهتر است ابتدا موضوع را انتخاب کنید و محدوده مسئله ای را که می خواهید طرح کنید اول برای خودتان مشخص کنید و حوصله و اطلاعات مخاطب را هم در نظر بگیرید، آنگاه دست به قلم ببرید.

راه توده 10. 01. 2011