ارتش مخوفی

بنام

کانال های تلویزیونی

برگردان: ا. م. شیری

از منظر نگرش به پیشبرد جنگ اطلاعاتی- روانی فوق العاده گسترده، تأسیس کانال تلویزیونی پان عربی «الجزیره» را می توان مشعشع ترین استراتژی و عمل تاکتیکی شیخ حامد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر حساب کرد. شایان توجه است که در سال ۱۹۹۵، یعنی یک سال قبل از آغاز کار این کانال، مارتین لیبیکی، کارشناس جنگ اطلاعاتی، عضو بنیاد دفاع ملی آمریکا افزایش شدید نقش کانالهای تلویزیونی بین المللی در شروع و مهار جنگها را پیشگویی کرد. «الجزیره» با جمع آوری برجسته ترین متخصصان، نه فقط اطلاع رسانی می کند، حتی مصمم است با پخش اخبار و اطلاعات گمراه کننده و تبلیغاتی، افکار عمومی را منحرف سازد.

هدف این کانال نمی تواند رساندن واقعیات باشد، چرا که  سیاست «الجزیره» که برنامه های خود را بi زبانهای عربی و انگلیسی پخش می کند، از سوی خانواده امیر قطر تعیین می شود. دقیقا همین کانال، تا حد زیادی در نظامی کردن رسانه های الکترونیکی، دو یا نقش دو گانه در سازماندهی جنگ در انقلاب های عربی ایفا کرد. امروز هم در مورد نقش «الجزیره» در پرتو افکنی غیرواقعی بر حوادث سوریه بسیار حرفها گفته و نوشته می شود. این کانال تصاویر و اظهار نظرات مرتبط با حوادث سوریه را به سوی تقبیح رژیم بشار اسد سمت می دهد و مخالفان او را مبارزان راه آزادی معرفی می کند. اما پرتوافکنی غیرواقعی «الجزیره» تنها به حوادث سوریه و جهان عرب ختم نمی شود. در سال ۲۰۰۸، هانفر وید(Hanfar Wade)، مدیر کل این کانال مجبور شد با ارسال نامه به دفتر مطبوعاتی دولت اسرائیل بخاطر اشتباه اخلاقی خبرنگار و مفسر این کانال در رابطه با اسرائیل، عذرخواهی بکند. در این نامه، از تروریست لبنانی، سمیر کونتار(Samir Kuntar) که خانواده اسرائیلی از جمله دو کودک را منفجر کرد، سخن می رود که خبرنگار «الجزیره» از این «قصاب» بعنوان «قهرمان همه اعراب» نام برد.

کویت و امارات متحده عربی مکررا به خبرنگاران «الجزیره» اخطار داده و حتی اعتبارنامه خبرنگاری آنها را زمانیکه کانال قطر از این کشور در باره حضور انبوه جمعیت در خیابانها و تبدیل شدن اعتراضات ابتدا مسالمت آمیز به درگیریهای مسلحانه گزارش پخش می کرد، لغو کردند.

صاحبان قدرت در جهان عرب خیلی زود به ضرورت تأسیس کانال طرفدار گروههای رادیکال و افراطی و رقیب همسنگ «الجزیره» پی بردند. با پول کویت، امارات متحده عربی و میلیاردر و سیاستمدار لبنانی، رفیق حریری (۱۹۴۴-۲۰۰۵) کانال پان عربی «العربیه» راه اندازی شد. این کانال در تاریخ ۳ مارس سال ۲۰۰۳ پخش برنامه های خود را از دوبی آغاز کرد. اما به یک معنی، آنوقت  دیگر قطار رفته بود و گرفتن جای آزاد کافی در فضای اطلاع رسانی راحت تر از مقابله با رقابت بود. این مسئله منتفی نیست که کانالهای تلویزیونی بین المللی پر بیننده زمانیکه پیروزی یکی از طرفین به حساب برتری سیستم اطلاع رسانی چند ساختاری بدست می آید، می توانند نقش مهمی در شبکه مرکزی مناقشات و جنگها ایفاء نمایند.

امروز هر دو کانال از عامل پاکسازی مرزهای اطلاعاتی استفاده می کنند و چنان فضای تلویزیونی می سازند که در آن، ضمن شستشوی مغزی گسترده افکار عمومی، صحنه گردانان و خیمه شب بازان بتوانند فنون تبدیل اعتراضات مسالمت آمیز مردمی به مناقشات خونین را بیاموزند.

یک ضرب المثل فرانسوی می گوید: «ابزار تهمت در دستان هوشمند، خطرناک تر از سلاح است». مثل اینکه قطر، که تا چندی پیش تسلیحات نظامی فرانسه را ترجیح می داد و امروز آن را با نوع آمریکائی عوض کرده، در دلبستگی گفتاری خود – بمصداق این ضرب المثل خردمندانه- فرانسوی باقی می ماند. با این حال، افتراگویان همیشه و در همه جا وجود خواهند داشت.