تهران
کانون اتحاد
علیه فاشیم
و آلمان هیتلری

سال 1943 در تهران یک کنفرانس مهم بین المللی تشکیل شد. این کنفرانس که بعدها بنام "کنفرانس تهران" در تاریخ ثبت شد، با هدف گشایش جبهه جدیدی علیه آلمان هیتلری و با شرکت استالین رهبر اتحاد شوروی، چرچیل نخست وزیر بریتانیای کبیر و روزولت رئیس جمهور امریکا تشکیل شد. ایران رضاشاهی که در آستانه اتحاد رسمی با هیتلر بود، با تبعید وی از ایران توسط انگلستان و سپردن سکان سلطنت پهلوی بدست پسر ارشد او "محمدرضا"، درعمل به کانون مهم ترین تصمیمات جهانی علیه هیتلر تبدیل شد. یکی از مترجمین بسیار جوان استالین دراین کنفرانس، که همراه هیات اتحاد شوروی به تهران رفته بود، سالها بعد، خاطرات و مشاهدات خود را از این کنفرانس نوشت. او که "والنتین برژکوف" نام داشت یکسال پیش از انقلاب اکتبر و در سال 1916 بدنیا آمده بود. او پس از پایان جنگ و بعنوان خبرنگار ویژه مجله مهم "عصرجدید" به ایالات متحده، انگلستان، فرانسه، چین، بلژیک، مجارستان، بلغارستان، کانادا، یوگسلاوی، جمهوری فدرال آلمان سفر کرد.

خود در مقدمه کتاب و یا بهتر است بنویسم "گزارش" کنفرانس تهران می نویسد: این کتاب شرح رویدادی است که در تاریخ دیپلماتیک جنگ دوم جهانی جای ویژه دارد. کنفرانس در پائیز 1943 در تهران برگزار شد. نوشته های من نه یک رساله پژوهشی است و نه یک تجزیه و تحلیل کامل کنفرانس تهران و مسائل مطرح شده در آن، بلکه خاطرات یک شاهد و یک مترجم ساده آن رویداد است. البته بر اسناد و خاطرات برخی شرکت کنندگان دیگر آن کنفرانس نیز تکیه کرده ام.

راه توده، این گزارش که بصورت کتابی کوچک منتشر شده را در دستور کار خود قرار داد که در گذشته در 13 شماره منتشر شد و اکنون یکجا آنها را جمع کرده و یکبار دیگر دراین شماره راه توده منتشر می کنیم. عکس ها نیز برگرفته شده از کتاب است.