جنبش کارگری و کمونیستی در ایران- کامبخش- 14
توده ای ها!
تاریخ حزب توده ایران
دوباره بخوانیم

 2 - فعالیت حزب در این دوران

الف -  فعالیت سازمانی

وظایف سازمانى که پس از نخستین کنفرانس تهران در مقابل حزب قرار گرفت عبارت بود از:

-  فعالیت در راه تشکل باز هم بیشتر و وحدت طبقه کارگر؛

-  توجه به فعالیت در جنوب؛

-  بسط فعالیت حزب در میان سایر طبقات و قشرهاى مترقى؛

-  کوشش براى تجمع نیروهاى مترقى در یک جبهه به منظور تشدید و ثمربخش ساختن مبارزه علیه ارتجاع و دیکتاتورى، در راه استقلال، آزادى ملى؛

-  کارزار انتخاباتى براى دوره چهاردهم مجلس شوراى ملى؛

-  تشکیل کنگره حزب.

حزب از نخستین سال تشکیل خود توانست در چند مرکز عمده کشور سازمان هائى به وجود آورد. ولى چنانکه از نسبت نمایندگان نخستین کنفرانس تهران پیداست هنوز هسته اصلى حزب را سازمان تهران تشکیل می‌داد.

کمیته اى که در کنفرانس ایالتى تهـران انتخاب گردید مأمور شد تا کنگره حزب، به طور موقت وظایف کمیته مرکزى حزب را اجراء نماید. به وجود آمدن این مرکز موقت آغاز کار منظم سازمانى بود.

کمیته موقت با احساس مسئولیت در مقابل کنگره حزب، که خود مأمور تشکیل آن بود، دست به کار شد. عده اى از اعضاء این کمیته و فعالین درجه اول حزب به منظور ایجاد سازمان هاى حزبى به استان‌ها و شهرستان هاى مهـم اعزام شدند: آذربایجان، مازندران، خراسان، اصفهان و غیره.

انتشار شعارهاى حزب توده ایران، انعکاس مبارزاتى که این حزب از نخستین روز تشکیل خود علیه دیکتاتورى، در راه دمکراسى و حفظ استقلال کشور انجام داده، کامیابى هایش بسیارى از عناصر مترقى و میهـن یرست را متوجه آن ساخته بود. به طورى که در برخى از شهرها به خودى خود و یا به دست آزادیخواهان با سابقه و یا اعضاء سابق حزب کمونیست ایران هسته‌هائى به وجود مى آمد که مى کوشیدند با حزب ارتباط برقرار سازند. کمیته موقت پس از رسیدگى به وضع این سازمان‌ها آنها را متشکل و مرتبط مى‌ساخت.

در اندک مدتى شبکه سازمانهاى حزبى، تعدادى از شهرستان ها، به ویژه مراکز کارگرى را در برگرفت. موفقیت هاى سازمانى حزب در سال هاى نخست به ویژه در شمال بود زیرا: شهـرستان هاى شمالى بیشتر در دسترس بود، مراکز کارگرى متعددى در شمال وجود داشت- تهران، تبریز، رشت، مازندران (که خود در ردیف اصفهان بزرگترین مرکز صنایع سبک کشور بود) - در اغلب از شهـرستان هاى شمال عده اى از فعالین گذشته حزب کمونیست ایران پراکنده بودند که مى توانستند تشکیل هسته هاى حزبى را به عهده خود گیرند.

با اینحال مراکز کارگرى جنوب هم از عرصه فعالیت حزب دور نبود. در بنگاه هاى نفت جنوب که هرگونه فعالیت سیاسى و اتحادیه اى ممنوع بود از همان سال هاى نخست دست به تشکیل سازمان هاى مخفى زده شد. در مرکز مهم نساجى و یا به اصطلاح "منچستر ایران "- شهر اصفهان بلافاصله سازمان حزبى و شبکه وسیع اتحادیه‌اى خواه در کارخانه‌ها  و خواه میان پیشه وران تشکیل شد و به سرعت نضج گرفت.

متشکل ساختن کارگران در اتحادیه‌ها به منظور تأمین خواست هاى اقتصادى، جلب آنها به مبارزه سیاسى زیر رهبرى حزب وظیفه مبرمى بود که در مقابل آن قرار داشت. تنها از این راه حزب مى توانست اعتماد طبقه کارگر را کسب کند و صفوف خود را به حساب سربازگیرى از میان کارگران فعال تقویت بخشد.

در این زمینه در سال هاى 1321- 22 حزب توده  ایران دست به فعالیت وسیعى زد. ولى موقعیت حزب که یکى از مهم‌ترین وظایف اولیه اش مبارزه مستقیم و غیرمستقیم با عمال آلمان فاشیستى و کمک مؤثر، همه جانبه به ییشرفت کار متفقین در پیروزى آنهـا بود مشکلاتى فراهم مى ساخت. محصول کارخانه هاى مهم به رفع احتیاج متفقین اختصاص داده شده بود. اعتصاب و تعطیل کار در این کارخانه‌ها به منظور پیشبرد خواست هاى کارگران به زیان جبهه جنگ تمام مى شد و اتحادیه هاى واقعى که زیر نظر حزب قرار گرفته بودند نمى توانستند از این وسائل استفاده کنند. برعکس، دست رقباى اتحادیه‌هاى واقعى از این نظر باز بود. آنها که خود با دستگاه دولتى و کارفرمایان به منظور خنثى کردن فعالیت حزب توده ایران و اتحادیه‌هاى واقعى در تماس بودند از طریق تشکیل اعتصابات با رضایت ینهانى خود کارفرمایان و گرفتن مزایاى ناچیز، کارگران غیرآگاه را به اتحادیه هاى قلابى خود جلب مى نمودند.

فعالیت دشوار توضیحى میان کارگران کارخانه هاى وابسته به متفقین از یکسو و کار نمونه‌اى بین کارگران کارخانه هاى غیروابسته لازم بود تا به تدریج اتحادیه هاى اصیل و غیراصیل از یکدیگر متمایز شوند.

حزب و اتحادیه هاى زیر رهبرى آن به خوبى از عهده این کار برآمدند. افشای شیوه هاى کار اتحادیه‌هاى قلابى در مراکز نفوذ آنها توأم با مبارزه واقعى در راه تأمین حقوق کارگران در کارخانه‌هائى که براى متفقین کار نمى کردند تأثیر خود را بخشید. اتحادیه‌هاى واقعى با درنظر گرفتن تقاضاى مفرط بازار و بالا رفتن سرسام آور بهاى اجناس  داخلى (که هرگونه تعطیل کار در آن شرایط موجب زیان فراوان کارفرمایان می‌شد) کارفرمایان را مجبور به یذیرفتن حداکثر ممکن خواستهاى کارگران مى نمودند. در نتیجه این اقدامات در برخى از کارخانه‌ها از جمله در کارخانه هاى اصفهان دستمزد تا چهار برابر بالا رفت. در این کارخانه‌ها بدون آنکه قانون کارى وجود داشته باشد کارگران موفق به کم کردن ساعات کار تا هشت ساعت، گرفتن یک روز تعطیل در هفته و 15  روز مرخصى سالیانه شدند. کارفرمایان به حکم اجبار اتحادیه هاى کارگرى را به رسمیت شناختند و آنهـا را در مسائل مربوط به وضع کارگران- یذیرش و اخراج از کار- دخیل ساختند.

این کامیابى‌ها توجه کارگران را به سوى سازمان واقعى آنها حلب نمود، یایه سازمان قلابى را که زیر رهبرى یوسف افتخارى بود متزلزل ساخت. جناح سالم این اتحادیه که دیگر به مقاصد اصلى تشکیل دهنده آن پى برده بود وى را از سازمان خود اخراج کرد و یس از مذاکره آمادگى خود را براى وحدت با سازمان اصیل کارگران اعلام نمود.

پس از شهریور 1320 علاوه بر اتحادیه کارگران یوسف افتخارى که منظور اصلى آن ایجاد تفرقه در صفوف طبقه کارگر ایران بودندد و اتحادیه دیگر نیز به وجود آمد ه بود. تشکیل دهندگان آن از افراد سابقه دار حزب کمونیست ایران بودند که در خطوط اصلى با اتحادیه کارگران زیر رهبرى حزب توده  ایران همکارى داشتند. این دو اتحادیه عبارت بود از: "اتحادیه کارگرآن راه آهن ایران" و "اتحادیه  زحمتکشان ایران  ."

یس از آنکه این دو اتحادیه نیز رضایت خود را براى ایجاد سازمان واحد صنفى طبقه  کارگر ایران اعلام داشتند در تاریخ اول ماه مه 1944، با وجود مقاومت شدید یوسف افتخارى و کسانش، بالاخره سازمان واحد زیر عنوان "شوراى متحده مرکزى کارگران و زحمتکشان ایران " به وجود آمد.

در مرکز این سازمان شورائى مرکب از 55 نفر قرار داشت که از میان اعضاء آن 15 نفر به عنوان هیئت مرکزى و ینج نفر به عنوان دبیر انتخاب مى شد.

این سازمان که به هنگام وحدت داراى 50 هزار عضو بود در اندک مدتى بیش از 90%  طبقه کارگر ایران را در صفوف خود متشکل ساخت. ارگان مرکزى آن روزنامه "ظفر" و على البدل آن روزنامه "بشر" بود.

جرائد حزبی - در شرائط نبودن کادر کافى حزبى و دشوارى ارتباط با سازمانهاى استانها و شهـرستان‌ها و با وجود وظایف مهـم سیاسى که از همان روزهاى نخستین تشکیل حزب در مقابل آن قرار گرفت مطبوعات حزبى مى توانستند نقش بزرگ تبلیغاتى و سازماندهى بازى کنند. نخستین جرائدى که حزب با استفاده از امتیازات موجود توانست دائر کند عبارت بود از روزنامه "مردم " - ارگان سیاسى ضد فاشیستى و روزنامه  "سیاست" که از 4  اسفند 1320 به عنوان ارگان مرکزى حزب انتشار یافت.

در نخستین کنفرانس ایالتى تهران که در حقیقت نقش کنفرانس سراسرى حزب را ایفاء نمود تصمیم گرفته شد که به مناسبت اخراج عباس اسکندرى صاحب امتیاز روزنامه سیاست از حزب، روزنامه  دیگرى به عنوان ارگان مرکزى جانشین آن گردد.

این وظیفه موقتا به عهده  روزنامه "مردم "  گذارده شد. و سپس در جلسه فوق العاده  اول بهمن 1321 تصمیم گرفته شد که روزنامه  "رهبر" به عنوان ارگان رسمى حزب منتشر شود. طبق این تصمیم در تاریخ دهم بهمن نخستین شماره روزنامه "رهبر" منتشر شد. این روزنامه که تحت نظر هیئت تحریریه منتشر مى شد به زودى بین اعضاء حزب و نیز خارج از حزب کسب نفوذ و اعتبار کرد و ایجاد ارگان هائى براى سازمانها و  استان‌ها و شهـرستانها نیز در دستور قرار گرفت.

در نخستین کنگره حزب نیز که شرح آن خواهد آمد این موضوع مورد توجه حاص قرار گرفت و ضمن قطعنامه سازمانى در این باره چنین تصمیم گرفته شد.

"از ابتداى تأسیس حزب تاکنون چند روزنامه ناشر افکار آن بود ولى باید اعتراف کرد که این جرائد گاهى نیز مطابق اصول حزبى کار نکرده اند و حتى در مواردى از خط مشى واقعى حزب منحرف شده اند (منظور روزنامه "سیاست " است. نگارنده).  "رهبر" در بین جرائد حزبى موقع خاصى دارد و کنگره خواستار است که این روزنامه در آینده به مراتب بهتر در بالا بردن سطح افکار عمومى و تنویر آن خدمت کند. کنگره از کمیته آینده منتظر است ارگان حزبى را به درجه  عالى یک روزنامه مهم که در واقع راهنما و رهبر حزب باشد برساند و در عین حال باید کوشش شود که در مراکز حساس مهم ناشر افکار حزب به طرز آبرومند و جدى دائر گردد. "

روزنامه رهبر از عهده انجام این، ظیفه  مهـم توانست برآید. علاوه بر ارگان مرکزى، حزب به انتشار یک سلسله مطبوعات در مرکز و سازمان هاى تابعه خود اقدام نمود که عمده این اقدامات مربوط به دوران پس از کنگره است.