اعتماد زاده "به آذین"

یک دستش را

در راه دفاع

از میهن داد!

"محمود  اعتماد زاده" متخلص به "به آذین" در بیست و سوم دی ماه 1293در کوی خُمِران چهل‌تن شهر رشت به دنیا آمد و در دهم خرداد سال 1385 در تهران به درود حیات گفت. تحصیلات  ابتدایی را در رشت، سه سال اول متوسطه را در مشهد و سه سال آخر متوسطه را NV در تهران به پایان برد. در سال ۱۳۱۱ در لیست دانشجویان اعزامی ایران به فرانسه به این کشور رفت و تا سال ۱۳۱۷ در فرانسه ماند. زبان فرانسوی را آموخت و از دانشکده مهندسی دریائی برست و همچنین دانشکده مهندسی ساختمان دریائی پاریس پایان نامه گرفت.

پس از بازگشت به ایران با درجه ستوان دومی وارد نیروی دریائی شد و به خرمشهر اعزام گشت. دو سال بعد به نیروی دریائی بندر انزلی منتقل شد و ریاست تعمیرگاه این نیرو را برعهده گرفت.

چهارم شهریور ۱۳۲۰در جریان اشغال ایران در جنگ دوم جهانی و بمباران بندر انزلی، درحالیکه ژنرال ها و کاربدستان رضاشاه هریک به گوشه ای گریخته و سنگر خالی کرده بودند، او در مقابل تهاجم به ایران با هدف دفاع از خاک میهن ایستاد و  دست چپ خود را از دست داد. در بهار۱۳۲۳، به گفتهٔ خودش «رشتهٔ توان فرسای خدمت نظامی از گردنش باز شد» و به وزارت فرهنگ منتقل شد. سال‌هائی را به تدریس خصوصی زبان فرانسوی، تدریس ریاضی در دبیرستان‌ها و کار در کتابخانهٔ ملی —در دایرهٔ روزنامه‌ها و مجلات— گذراند. چند هفته‌ای هم در دورهٔ وزارت دکتر کشاورز عضو وقت رهبری حزب توده ایران، در کابینه ائتلافی قوام و حزب توده ایران، در سال ۱۳۲۵، سمت معاونت فرهنگ گیلان را برعهده گرفت.

 پس از کودتای 28 مرداد، این بازمانده دفاع از میهن در جریان اشغال ایران را منتظرخدمت کردند و دیگر اجازهٔ کار در وزارت فرهنگ را به او ندادند.

تنگناهای تأمین زندگی خانواده، در ایران چون سایه ای به آذین را دنبال می کرد. ترجمه ژان کریستف محصول این دوران است. ترجمه ای که او را از فقر نجات داد. سالها دبیر و بنیانگذار کانون نویسندگان ایران بود، هم در زمان شاه زندانی سیاسی شد و هم در جمهوری اسلامی که البته در این دومی چنان بر سرش آوردند که در خاطرات زندان جمهوری اسلامی اش نوشته است. به‌آذین، روز چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۸۵ بر اثر ایست قلبی در  تهران به درود حیات گفت.