میراثی که چاوز

برای مردم

ونزوئلا باقی گذاشت

آذر فریتاش

مبارزه هوگو چاوز در ونزوئلا و دیگر کشورهای امریکای لاتین، نه تنها در سمت دستیابی به جامعه‌ای متحد و همسو با ارزش های انقلابی بود، بلکه در جهت مقابله با سیاست های امپریالیسم ایالات متحده امریکا نیز قرار داشت. مردی با جاذبه و قامتی ورزیده که طرح تحولات گسترده‌ای را به نام" انقلاب بولیواری" در ونزوئلا به مردم پیشنهاد کرد و به اجرا گذاشت. چاوز در اتحاد و هماهنگی با دیگر کشورهای چپ امریکای لاتین و رهبرانی همچون "مورالس" رئیس جمهور بولیوی، "رافائل کوریا" رئیس جمهوراکوادور، "اورتگا" رئیس جمهور نیکاراگوا و "فیدل کاسترو" رهبر کوبا قرار گرفت. آنان که ملت هایشان رنج مشترک "فقر و نابرابری اجتماعی" را  از گذشته طولانی دوران استعمار به ارث برده بودند کوشیدند پروژه "انقلاب بولیواری" را گسترش دهد و سوسیالیسم را در ونزوئلا و امریکای لاتین زنده کنند. آنها با امتناع از پذیرش سیاستهای امپریالیسم ایالات متحده پیشگامان استقلال ملی در سراسر قاره امریکای لاتین شدند. این رهبران چپگرای امریکای لاتین به مبارزه علیه سیاست های نئولیبرالی برخاستند که بین سالهای 1980ــ1990 در کشورهای امریکای لاتین به اجرا گذاشته شد. آنان توانستند نئولیبرالیسم را در این قاره به عقب براندند.

هوگو چاوز چون سلف آزادیخواه خود "سیمون بولیوار" با اندیشه همبستگی همه مردم امریکای لاتین پا به صحنه این مبارزه گذاشت. در طول چهارده سال او پیشگام توسعه و تکامل اقتصادی و اتحاد مردم همه امریکای لاتین بود. در سخنرانی‌های خود که تا حدی تحریک آمیز بود به کاهش نفوذ ایالات متحده که امریکای لاتین را حیاط خلوت خود تلقی میکرد پافشاری داشت. رئیس جمهور برای رهائی از چنگال سرمایه داری مالی که اقتصاد کشورش را تهدید میکرد همه قروض ونزوئلا را به صندوق بین المللی پول و بانک جهانی با بازخرید بدهی کشور پرداخت. همچنین در سال 2004 همراه با کوبا "اتحاد بولیواری" برای امریکای لاتین را به نام "آلبا" تا سیس کرد تا بتواند در مقابل تهدیدات سیاست های نئولیبرالی در ونزوئلا و دیگر کشورهای امریکای لاتین مقابله و مبارزه کند. اینان توانستند در همراهی با اکوادر و نیکاراگوئه و هندوراس اتحادی از کشورهای حوزه دریای کارائیب را تشکیل بدهند. برای نخستین بار در امریکای لاتین چنین اتحاد و ائتلافی برای همبستگی و مشارکت متقابل شکل گرفت. هوگو چاوز همچنین در اتحادیه کشورهای (اونا سور) که در سال 2008 در برزیل تاسیس شده بود حضور داشت. او طراح جامعه کشورهای امریکای لاتین و کارائیب (سلاک) بود. این سازمان سیاسی "پلورالیستی" منحصر بفردی بود که فعالیت را در آمریکای لاتین در سمت تضمین و توسعه و تحولات و چهره نوین قاره امریکای لاتین در جهت منافع مردم رهبری میکرد.

بیلان دستاوردهای 14سال مبارزه برعلیه سرمایه داری در ونزوئلا:

- پایان بی سوادی در ونزوئلا

ــ تاسیس دانشگاه آزاد "بولیوارین"

- طرح برنامه ساختمان 3 میلیون مسکن.

چاوز با پیش بردن ایده های سیمون بولیوار که معتقد بود بدون یک سیستم آموزشی نوین و انقلابی تغییر در مدل اجتماعی و سیاسی واقتصادی امکان پذیر نیست مدل اموزش وپرورش پیشین مبتنی بر فقر فرهنگی را به یک مدل اموزشی انقلابی تبدیل کرد. آن را در کل کشور به اجرا گذاشت و جزو حقوق اساسی مردم در قانون اساسی ونزوئلا گنجاند.

مبارزه با فقر فرهنگی با اعلام برنامه "منطقه عاری از بیسوادی" از پایان سال 2005 در ونزوئلا آغاز شد و در عرض دو سال میلیونها نفر را برای اموزش در بر گرفت. یکی از محقیقن آرژانتینی در این مورد گفت: "اعلام این برنامه میلیونها چاویست را در ده نسل اینده بوجود می آورد ".

سیستم اموزشی قبل از چاوز توسط سازمان یونسکو اداره میشد که خود فاجعه‌ای در نظام تعلیماتی و آموزش و پرورش بود. چاوز فرزندان خانوادهای فقیر ومحروم از تحصیل را در برنامه آموزش رایگان خود گنجاند. امار رشد آموزش عالی در ونزوئلا نشان میدهد که در سال 1998 شمار ثبت نام دانشجویان در دانشگاه‌ها 780 هزار تن بود که در سال 2013 به دو میلیون نیم تن افزایش یافت.

از نظر مسکن مناسب برای همه مردم دولت کوشید تا برای زاغه نشینانی که در اثر بیکاری و فقر از دیگر نقاط کشور به شهرهای بزرگ هجوم اورده اند و بر اثر بلاهای طبیعی در خطر اند مسکن مناسبی تهیه کند. دولت چاوز در سال 2010 برنامه گسترده مسکن  را برای همه به مجلس پیشنهاد کرد و به اجرا گذاشت. هدف ایجاد 3 میلیون واحد مسکونی تا سال 2017 است که ابتدا معلولین و مادران مسن و مجرد برای دریافت مسکن اولویت دارند. در دهه های گذشته ساخت و ساز در شرایطی اشفته قرار داشت و دولت در این زمینه کنترل نداشت. طبیعی است در شرایط جامعه سرمایه داری که مسکن به کالا تبدیل شده راه حلی برای مشکل مسکن وجود ندارد. در این شرایط قیمت مسکن با گرایشات و نوسانات بازار تغییر میکند. طبیعی است که پروژه های عمومی در جهت احدات واحدهای مسکونی رایگان مد نظرسرمایه داری نیست. برای حل این مشکل دولت چاوز بطور مشخص شرایط و وضعیت زندگی مردم را برای احداث  مسکن در نظر گرفت.

بهداشت و بهبود حمل و نقل و گسترش انجمن ها و تعاونی ها را نیز در نظر گرفت.

اقتصادی بدون نیاز به درآمدهای نفتی:

ونزوئلا یکی از بزرگترین ذخایر نفتی حوزه "اورینوگو" را در اختیار دارد. در سال 2003 دولت موفق شد تاسیسات نفتی "سا ــ پدو سا" را  در کنترل بگیرد و منابع هیدروکربور کشور را ملی اعلام کند. این در حالی است که الیگارشی مالی در تلاش تحریم و خرابکاری در زیر ساخت تاسیسات نفتی ونزوئلا است. صنایع نفت  90 در صد از درآمد ارزی کشور را تامین میکند. هوگو چاوز با بکار گیری این ثروت ملی برنامه های اجتماعی از جمله آموزش وپرورش و بهداشت و تغذیه رایگان برای محرومین جامعه را تامین کرد و بخشی از درامدهای نفتی را برای پرداخت بدهی دولتی سابق و بخصوص قروض خارجی بکار برد. این در حالی است که رشد اقتصادی ونزوئلا از سال 2004 از بخش های غیر نفتی روبه افزایش گذاشت. در سال 2009 با اغاز بحران اقتصاد جهانی ونزوئلا توانست بحران را خنثی کند و به توسعه برنامه اجتماعی و اقتصادی خود بپردازد. ولی مشکل ساختاری در اقتصاد منطقه و تاثیر آن در واردات وصادرات، ونزوئلا را ناگزیر از تغییرسیاست اقتصادی و کاهش ارزش پول خود کرد. البته سیاست اقتصادی در جهت هماهنگی و برای توازن معاملات در بازار امریکای لاتین و ایجاد یک اقتصاد مولد واقعی "سوسیالیسم "بود. به همین منظور برنامه سرمایه گذاری برای حمایت از بازار داخلی و ممانعت از واردات و مقابله اقتصادی با بورژوازی تجاری آغاز شد. در دوره چاوز 1600 شرکت در بخش های مختلف اقتصادی از بخش خصوصی خارج شد و دولت کنترل این شرکتها را بدست گرفت. همچنین در بخش کشاورزی نیز چاوز با اعلام اصلاحات ارضی مهر خود را حک کرد. او بخش بزرگی از زمین های مالکان را به خانواده های کشاورزان بی زمین واگذار کرد. اصلاحاتی که با مقابله و مخالفت بخشی از مالکان روبرو شد. ونزوئلا به خود کفایی اقتصادی دست نیافته است و هنوز دوسوم از نیازهای مصرفی خود را از خارج وارد میکند. در سال 1996 دو سال قبل از به قدرت رسیدن چاوز 70.8 در صد مردم در فقر بسر میبردند.