کنگره حزبی

برای دستیابی

به کدام اهداف؟

بحث در اطراف کنگره‌ای که نامه مردم چند سالی است وعده برگزاری آن را داده به شکل روزبروز‌‌ بی رمق تری ادامه دارد. برگزاری این کنگره با چند دشواری برخورد کرده است، از جمله نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات آینده ریاست جمهوری و همچنین تلاش بخشی از اعضای قدیمی حزب در ایران و خارج کشور که خود را کمتر از رهبری کنونی صاحب حق در حزب خود نمی‌دانند.

ولی آنچنان که از طرح برنامه پیشنهادی برای بحث بر می‌آید، هدف این کنگره در واقع کنار گذاشتن همه اعضای دوران انقلاب از ترکیب حزب است. هم در عرصه عمل و هم در عرصه نظر. به لحاظ عملی با عدم دعوت اعضای داخل ایران حزب به کنگره و به لحاظ نظری با تبدیل کردن نظریات حمید صفری درباره انقلاب ایران به جزیی از برنامه حزب. در واقع کنگره ششم با کنار گذاشتن ارزیابی‌‌های پلنوم شانزدهم و هفدهم حزب، تحلیل و دیدگاه حمید صفری از انقلاب ایران را وارد برنامه حزب کرده است و از این پس عضو حزب کسی است برنامه آن را بپذیرد. یعنی که نظرش درباره انقلاب ایران نظرحمید صفری باشد. بدیهی است که چنین اقدامی یعنی آغاز تقسیم کردن حزب به دو جریان طرفداران حمید صفری یعنی نامه مردم کنونی از یکسو و طرفداران ارزیابی پلنوم شانزدهم و هفدهم از انقلاب ایران و کوشش برای تطبیق آن با شرایط بعدی از سوی دیگر.

برنامه حزب در شرایطی به بحث درباره چهارسال نخست انقلاب پرداخته که کمترین اشاره‌ای به 30 سال بعدی یعنی سال 1361 تا 1391 ندارد. این که شعار سرنگونی جمهوری اسلامی از کجا آمد؟ آیا درست است که در رقابت با بابک امیرخسروی مطرح شد؟ چه دستاورد و چه پیامدهایی بر جای گذاشت؟ چرا کنارگذاشته شد؟ براساس چه ارزیابی طرد ولایت فقیه جایگزین آن شد؟ دستاورد طرد ولایت فقیه چه بود؟ چرا انتخابات خرداد 1376 و انتخاب محمد خاتمی تحریم شد ولی در انتخابات 1384 شرکت شد؟ دستاورد آن تحریم و این شرکت چه بود؟ و ... همه اینها پرسش‌‌های بزرگ و تعیین کننده‌ای است که یک نشست جدی توده‌ای‌‌ها قطعا آن را به موضوع بحث تبدیل خواهد کرد ولی ظاهرا جای آن در این کنگره نیست. این کنگره از چهار سال اول انقلاب یک گام نمی‌خواهد فراتر بگذارد، چرا که اینجا دیگر جای انداختن گناه به گردن دیگران نیست بلکه جای پاسخگویی است.

البته جای هیچکدام از این بحث‌‌ها نیز در سند برنامه حزب نیست. برنامه حزب محل اشتراک نظرها و دیدگاه‌‌های عام برای یک دوران طولانی و یک مرحله مشخص تاریخی است و نه محل طرح اختلاف نظرها به قصد حذف مخالفان یا طرفداران دیدگاه‌‌های دیگر. تا آنجا که به ما مربوط می‌شود ما با تحلیلی که در "طرح برنامه حزب" درباره انقلاب ایران شده است از اساس مشکل داریم و آن را انباشته از اشتباه و ساده کردن پیچیدگی‌‌های انقلاب و جامعه ایران می‌بینیم. ما قبلا نظر خود را در این زمینه هنگام بحث درباره سندی که به مناسبت سی امین سال انقلاب بهمن از طرف نامه مردم ارائه شد طرح کردیم و در آینده به اختلاف‌‌های موجود میان طرح برنامه کنونی با آن سند نیز اشاره خواهیم کرد.

بسیاری نکات دیگر هم در این برنامه امده از جمله در تحلیل مسایل اقتصادی جهانی و سرمایه داری و غیره که صرفنظر از درستی یا نادرستی، جای آن اصولا در برنامه حزب نیست. برنامه حزب نباید راه بحث و نظر و تفاوت دیدگاه‌‌ها را ببندد بلکه باید اشتراک‌‌ها را جمع بندی کند. در این عرصه نیز نویسندگان طرح برنامه نشان داده اند که اصلا فرق گزارش رهبری به کنگره یا یک سند عادی حزبی را با برنامه حزب متوجه نیستند.

راه برون رفت از وضع کنونی کوشش برای تشکیل یک کنگره فرمایشی به قصد کنار گذاشتن توده‌ای‌‌های داخل کشور یا حذف طرفداران دیدگاه‌‌های دیگر نیست. بلکه ایجاد فضای بحث و گفتگو بر سر جدی ترین و مبرم ترین مسایل امروز و گذشته جنبش مردم ایران است.