مذهبی ها در

حزب توده ایران

م . رحیمی

درمورد مرحوم بازرگان، ذكر چند نكته در تکمیل مقالاتی که در باره او منتشر کرده اید را جهت اطلاع می نویسم.

به شهادت همه نشريات حزب و حتى نوشته هاى تئوريك در مجله دنیا، حزب به اينكه اعضايش را بخواهد بى دين و ملحد تربيت كند حتى يك سطر وجود ندارد. حزب اعضايش را وفادار و سرسپرده به منافع مرزهاى ملى و آرمان بهروزى همه زحمتكشان و ستيز با عوامل واپسگرا و مرتجع و دولت هاى استمارگر و غارتگرامپرياليستى تربيت مي كرد و به مذهب و اعتقادات مذهبى اعضايش كوچك ترين تعرضى نه ميكرد و نه اعتقادى به مبارزه با مذهب داشت. ما اعضاى بسيارى داشتيم كه سر موقع نمازشان را مي خواندند. برای نمونه رفيقمان مرحوم دكتر حسين روحانى شهرى كه عضو فرهنگستان شد و قبلا معمم بود هميشه نمازش را و قرآنش را مي خواند و بسيار مورد احترام و تكريم رفيقمان طبرى هم بود. كتاب "تفسير كلامى قرآن" از آثار بسيار ارزشمند اين رفيق توده اى است. مقدمه اش را در ترجمه كتاب "تاريخ معاصر كشورهاى عربى" و دفاع پر شورش از سوسياليزم و كشورهاى سوسياليستى بخوانند و ببينند اين مفسر قرآن چه فهمى بر پايه مذهب اسلام از سوسياليزم داشت. البته بهاى سنگين اين اعتقاد را با از دست دادن همه شغل ها و كارهایش در فرهنگستان و دانشگاه به جان خريد و تازه مدتى قبل از فوتش در دانشگاه آزاد بيرجند كلاس تدريسى به او دادند كه هرهفته از تهران مي رفت و برمي گشت. اخيراً بچه هاى مذهبى ستایش نامه ای در موردش نوشته اند که توصیه می کنم آن را منتشر کنید. درمقدمه همان ترجمه مقايسه كنيد فهم اين آدم را از امپرياليزم واستعمار با دفاعيه مهندس بازرگان دردادگاه نظامى زمان شاه كه اعتراض مصدق را هم بلند کرد و به او خطاب کرد دراين دفاعيات حمله به استعمار كجاست؟

من در ايام نوجوانيم دفاعيات ايشان را خواندم و مانده بودم معطل كه چرا ايشان در اين دفاعيه مسئله بردن آفتابه باخودش به لندن را در زمان تحصيلش در جوانى مطرح مي كند. اين دفاعيه را پيدا كنيد و برای آگاهی نسل جدید و بی خبر داخل کشور منتشر کنید. من هنوزهم درحيرتم كه مسئله نوع طهارت گرفتن ايشان چه ربطى به مبارزه با شاه و خود شاه داشت، مگر اعليحضرت خيلى متشرع بود كه اگر بفهمد مهندس بازرگان آفتابه به لندن جهت طهارت برده در مجازاتش تخفيف قائل شود؟ دوستى اخیرا در همین باره  مي گفت او مخصوصا اين موضوع را مطرح كرده بود تا به آمريكائى ها سيگنال بدهد كه ما نه ضد استعمار و ضد امپريالسم هستيم و نه مخالف رژيم سلطنتى، بلكه بسيار متشرع هستيم و مردم مذهبي ايران من متشرع را بيشتر قبول دارند. طرح آفتابه در دادگاه كار خودش را كرد. شاه خیلی زود رفت مكه و كلى پوستر چاپ كردند كه لباس احرام به تن كرده وبا گردن كج دست نيايش به سوى آسمان بلند كرده است.