روزشمار تاریخ ایران

از انقلاب مشروطه تا انقلاب 57

قطعات یدکی ماشین سیاه

استبداد حکومتی تعویض می شود!

از کودتای 28 مرداد 1332 تا نیمه سال 1340 که علی امینی زیر فشار رئیس جمهور امریکا "کندی" به شاه تحمیل شد، استبداد خونین توام با سانسور و کشتار برقرار بود. "کندی" از سرانجام فساد و اختناق و سرکوب در ایران وحشت زده شده بود و به شاه فشار آورد تا دریچه هائی را برای تنفس سیاسی مردم ایران باز کند، پیش از آن که بخار متراکم شده دیگ جوشان را منفجر کند. یعنی همان حادثه ای که 15 سال بعد اتفاق افتاد و منجر به سرنگونی شاه و سلطنتش از یکسو و بزرگترین ضربه اقتصادی و سیاسی به امریکا از سوی دیگر انجامید. شاه در ابتدا زیر این فشار تن به عقب نشینی موقت داد و با نخست وزیری امینی موافقت کرد. امینی با شعار مبارزه با فساد و گشودن فضای سیاسی ایران به صحنه آمد. بنیانگذار خوفناک سازمان اطلاعات وامنیت شاه "سپهبد بختیار" بازنشسته و از ایران خارج شد. سپهبد آزموده معروف به آیشمن ایران نیز بازنشسته و تسلیم دادگاه شد. فضا برای فعالیت جبهه ملی (منهای شخص مصدق) فراهم شد، گرچه رهبران وقت جبهه ملی نتوانستند شرایط را درک کنند و چپ نمائی های آنها به سود شاه تمام شد. دولت امینی زمان زیادی بر سر کار نماند و شاه توانست یکبار دیگر امریکائی ها را راضی کند که خود پرچمدار اصلاحات درایران شود و بقول خودش همراه با مردم "انقلاب شاه و ملت" را رهبری کند! یکبار دیگر چاکران و آستان بوسان با حکم او نخست وزیرهای نوبتی شدند و با سرکوب شورش 15 خرداد در دورانی که "اسدالله علم" غلام خانه زاد شاه بر سر کار بود، شاه دیگر یکه تاز شد تا سال 1356 که رژیم فردی او از نفس افتاد و انقلاب چون سیلی مهیب آن نظام را از سر راه برداشت و پیش رفت.

ما اکنون به سال 1335 رسیده ایم. کودتا تثبیت شده، بسیاری از نظامی های توده ای تیرباران شده اند، ملیون و همراهان مصدق که ناباورانه تیرباران وزیر خارجه مصدق را دیده اند، حالا دندان سیاسی کشیده شده به کنج خانه هایشان خزیده اند. شاه سپهبد زاهدی را از مقابل چشم خویش دور کرده تا هر بار با دیدن او یاد فرارش از ایران و بازگشتش روی شانه های وی نیفتد. پس از زاهدی بتدریج ژنرال های دیگری که در کودتا سهم داشتند و مانند سرهنگ نصیری سرتیپ شده، خاک پای همایونی نبودند را هم یا بازنشسته شدند و یا مانند سپهبد نادر باتمانقلیچ بعنوان سفیر از ایران بیرون فرستاده شدند. ماشین دولتی شاه بسرعت شکل می گیرد اما رنگ استبدادی آن حفظ می شود. سازمان اطلاعات و امنیت تشکیل می شود. سازمانی که بعدها با نام مخفف "ساواک" مشهور شد.

شکنجه گران درجات نظامی میگیرند. امجدی و زیبائی سرتیپ وسرلشکر می شوند اما نه بیشتر. زیرا آنها نیز خود مدعی تاج بخشی به شاه هستند. آخرین بازمانده های سازمانی حزب توده ایران در شهرستانها متلاشی می شود و کادرهای آن به زندان منتقل می شوند. دراین میان، هنوز سروان خسرو روزبه مخفیانه در تهران زندگی می کند و در تلاش برای جمع و جور کردن آنچه از سازمان نظامی باقی مانده است. هیات های بلند پایه انگلیس و امریکا مرتب به تهران سفر می کنند. با ژنرالهای ارتش دیدار و مذاکره می کنند، پیمان بغداد که تبدیل به پیمان سنتو شد، شکل می گیرد و شاه به این پیمان می پیوندد. پیمانی که عملا علیه اتحاد شوروی است. در همین سرشماری جمعیت ایران انجام می شود. توازن شمار زنان و مردان از نکات قابل توجه این سرشماری است.

سال 1335

فروردین ماه

1 – دولت اعلام کرد یک باند فعال حزب توده در شمال دستگیر شدند. مرکز فعالیت این باند در آمل بود.

2 – نخست وزیر عراق، وزیر دفاع انگلیس، معاون وزارت خارجه و فرمانده نیروهای امریکا در مدیترانه شرقی وارد تهران شدند.

3 – عدنان مندرس نخست وزیر ترکیه و چودری محمد علی نخست وزیر پاکستان وارد تهران شدند.

4 – مهندس رضا گنجه ای استاد دانشکده فنی و مدیر روزنامه فکاهی بابا شمل به وزارت صنایع و معادن منصوب شد.

5 – امریکا به کمیته اقتصادی پیمان بغداد ملحق شد.

اردیبهشت

در این ماه خبر قابل توجهی نیست.

خرداد ماه

1 – شورای دانشگاه تهران (زیر فشار جنبش دانشجوئی کشور و برای جلب رضایت دانشجویان در برابر کودتا) با مجانی شدن تحصیل در دانشگاه موافقت کرد.

تیر ماه

1 – امریکا چهار هواپیمای جت به ایران بخشید.

2 – سازمان آب تهران اعلام کرد تاکنون هفت هزار واحد مسکونی و کسبی از آب لوله کشی استفاده می کنند.

3 – ایران پنجاه هزار تن گندم از امریکا خریداری کرد.

4 – امریکا سی ارابه توپ نود میلیمتری از محل کمک های نظامی امریکا به ایران داد.

مرداد ماه

1 – دکتر محمد مصدق که به اتهام قیام علیه رژیم سلطنت به سه سال زندان محکوم شده بود پس از تحمل مدت مزبور از زندان آزاد شد ولی به احمد آباد تبعید و حصر خانگی گردید.

شهریور ماه

1 – بامداد امروز اعضاء کمیسیون دادگستری مجلس که مذاکرات آنها با وزیر دادگستری به بن بست رسیده بود به کاخ شاه احضار شدند و شاه به آنها تکلیف کرد با رعایت قانون اساسی باید دست وزیر دادگستری را در تبدیل و تغییر قضات باز بگذارید.

2 – به دنبال تهیه و تقدیم لایحه سازمان اطلاعات و امنیت کشور به مجلس سرو صدای مطبوعات بلند شد. وزیر جنگ در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد که سازمان امنیت جانشین فرمانداری نظامی نیست. بلکه مانند همه سازمان های مشابه در دنیا فعالیت آن جلوگیری از عملیات خرابکارانه و اقداماتی است که مخالف مصالح کشور است.

مهر ماه

1 – سرتیپ تیمور بختیار فرماندار نظامی تهران و حومه و فرماندار نظامی راه آهن با یکسال ارشدیت بدرجه سرلشکری رسید.

2 – قانون تمدید حکومت نظامی در تهران و راه آهن سراسری تصویب شد.

3 – شورای دانشگاه با تشکیل دانشکده های علوم اجتماعی و روزنامه نگاری موافقت کرد.

آبان ماه

1 – مقررات حکومت نظامی در راه آهن سراسری لغو شد.

2 – آیت الله سید محمد بهبهانی از شاه خواست برای جلوگیری از کشتار مسلمانان مصر راه چاره ای پیدا کند.

3 – نخست وزیر ایران، عراق، پاکستان و ترکیه به دنبال اجتماع خود در تهران طی اعلامیه ای عمل اسرائیل را در مورد حمله به خاک مصر محکوم کردند و از فرانسه و انگلستان خواستند فورا نیروهای خود را از خاک مصر بیرون ببرند.

4 – امور عشایری کشور به رکن دوم ستاد ارتش  واگذار شد.

آذر ماه

1 – اداره آمار و ثبت احوال جمعیت ایران را 000 / 955 / 18 نفر اعلام کرد. از این عده 000 / 645 / 9 نفر مرد و 000 / 310 / 9 نفر زن هستند.

2 – دویست و پنجاه نفر از امراء و افسران ارشد بازنشسته شدند.

دی ماه

1 – اولین قطار مسافربری بین تهران و مشهد وارد مشهد شد. طول این راه 926 کیلومتر است.

بهمن ماه

1 – ایران و شوروی در مورد واگذاری تاسیسات نفت خوریان اعلامیه مشترک دادند.

2 – به دنبال استقلال کشورهای تونس، مراکش، لیبی و کشور ساحل طلا، انتظام وزیر امور خارجه برای ایجاد روابط سیاسی به آن کشورها سفر کرد.

3 – کمیته مرکزی حزب ایران با امضای اللهیار صالح (از یاران نزدیک مصدق) اعلامیه ای انتشار داد و از دکترین آیزنهاور فرصت طلبانه به دفاع پرداخت.

4 – دولت امریکا رسما اعلام کرد که حمله به ایران بمنزله حمله به خاک امریکا است.

اسفند ماه

1 – رشت صاحب رادیو شد.

2 – مجلس شورای ملی بدون بحث و مخالفت قانون تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور را که قبلا به تصویب سنا رسیده بود تصویب کرد.

        پیج فیسبوک راه توده