|
پس از فروپاشی اتحاد شوروی و
دولت های سوسیالیستی شرق اروپا, رشد نقش اسلام سیاسی و یا سیاست اسلامی در
جوامع مسلمان شروع شد و با حمایت دول امپریالیستی و خصوصا ایالات متحده, از
رنگ و نقش اسلام مصلح با گرایشات سوسیالیستی کاسته و بر نقش خشونت آمیز آن
افزوده شد تا "دشمن جدید" جهانی ساخته شود. این دشمن در ابتدا با اختلاف
های قومی- مذهبی که تا قبل تاثیر چندانی بر شکل زندگی مردم نداشتند و یا
تاثیر بسیار کمی داشتند به دشمن داخلی علیه وحدت ملی تبدیل شد. دراین میان
هر چند کشور ترکیه جزو 20 کشور صنعتی جهان است و از جهت جغرافیایی مستقیما
در حوزه خاورمیانه نمی باشد ولی بنا به ریشه های تاریخی باز مانده از
امپراطوری عثمانی و مرزهای مشترکی که با کشورهای خاورمیانه دارد نقشی بارز
در تحولات و وقایع خاورمیانه دارد. اکثریت 99 درصدی مسلمان ترکیه نقش سیاسی
این کشور را در این محدوده جغرافیایی پر رنگ تر می کند. ترکیه علیرغم اینکه
عضو اتحادیه اروپا نیست ولی قوی ترین و از طرفی مریدترین کشور پیمان ناتو
می باشد. هرچند ترکیه و خصوصا دولت کنونی اش مدام بر طبل عضویت در اتحادیه
اروپا می کوبد ولی بی شک ایالات متحده هرگز خواهان چنین پیوندی نخواهد شد
(و حتی روسیه) و ترجیح می دهد ترکیه متحدی غیر اروپایی اش باقی بماند. حکام
کنونی ترکیه بهترین بازیگران این خواست آمریکا هستند. در 12 سپتامبر سال
1980 یعنی مقارن با انقلاب بهمن 1357 ارتش ترکیه به رهبری "کنان اورن" به
بهانه همیشگی حفظ " آرامش در جامعه" دست به کودتای نظامی زد و قانون اساسی
1961 را که مترقی ترین قانون اساسی ترکیه بود منحل و در سال 1982 قانون
کودتایی اش را وضع کرد. دولت کودتا تا سال 1986 زمام امور را در دست داشت و
پس از 6 سال اولین انتخابات پس از کودتا برگزار شد و "حزب مام وطن" به
رهبری "تورگت اوزال" با کسب بیش از 40 درصد آرا یک تنه حکومت را تشکیل داد.
نخست وزیر و حکومت جدید دست به اصلاحات سیاسی- اقتصادی کلان زد و بویژه از
نقش دولت در امور اقتصادی کاست و این سرآغاز خصوصی سازی مافیایی در ترکیه
شد. نخست وزیر "تورگوت اوزال" جمله معروفی دارد: "کارمند دولت من کارش را
خوب بلد است" و منظورش از "بلد بودن" همان رشوه دهی و رشوه پذیری در دستگاه
حاکمیت و اداره ها بود.
در سال 2002 "حزب عدالت و توسعه" که کادرها و موسسانشان تربیت شده در دو
حزب "مام وطن" (حزب تورگوت اوزال) و حزب اسلامگرای "رفاه" به رهبری "نجم
الدین اربکان" بودند با کسب بیش از 40 درصد رای وارد مجلس شدند و حکومت
"نوین" ترکیه را تاسیس کردند. رهبر حزب جدیدالتاسیس "رجب طیب اردوغان" بود.
سخنرانی های اسلامی- عثمانی 14 سال پیش وی کماکان در یوتیوب هست! همانگونه
که فرقه ها و جمعیت های اسلامی نقش تعیین کننده در به روی کار آمدن تورگوت
اوزال داشتند, همین حمایت ها راه را برای رجب طیب اردوغان هموار ساخت.
جمعیت موسوم به "جنبش خدمت" به رهبری "فتح الله گولن" یکی از بارزترین و
برجسته ترین این جماعات و گروه ها بود و قصد هر دو "اسلامی تر" کردن ترکیه
و بخشیدن امور اقتصادی به "سرمایه سبز" (سرمایه داران مسلمان و یا مسلمان
نمایان نزدیک به عربستان و کویت) بود. این تفکر حتی دست به اقدامات
تروریستی هم زد. از جمله به آتش کشیدن "هتل مادیماک" در شهر کارس در سال
1993 و کشته شدن 35 شاعر و هنرمند (عزیز نسین نویسنده معروف ترک از این
واقعه جان سالم بدر برد) و حتی قتل روزنامه نگار ارمنی تبار ترکیه "هرانت
دینک" و ده ها سوء قصد دیگر. آنچه که واضح است اینست که این ترکیب حکومتی
با تکیه بر گرایشات ملی- مذهبی و با بهره گیری از سیاست های اشتباه دولت
های قبلی مبنی بر محدود کردن روش و طرز زندگی و حتی پوشش زنان سنت گرای
ترکیه, افکار عمومی را به نفع خویش جذب و به دنبالش جامعه کنونی ترکیه را
کاملا دو قطبی کرد. هرچند اردوغان هم اکنون رئیس جمهور است و بر اساس قانون
اساسی حق موضعگیری مثبت و یا منفی نسبت به هیچ حزبی را ندارد ولی عملا و در
هر میتینگ و سخنرانی اش در جبهه حزب حاکم و نخست وزیر کنونی "احمد داود
اوغلو" قرار دارد. با توجه به سابقه تاریخی بین اردوغان و فتح الله گولن
درگیری آنها با وی بیشتر یک خیمه شب بازی است. فتح الله گولن در طی 20 سال
اخیر به تمامی قوای خصوصا امنیتی و قضایی ترکیه نفوذ کرده و حتی عامل اصلی
در پیروزی اردوغان در اولین انتخابات مجلس در سال 2002 بود. رئیس جمهور
سابق "عبدالله گل" که یکی از موسسان حزب عدالت و توسعه است از مریدان فتح
الله گولن بوده و هست. (ولی اطلاعی از موضع کنونی وی در مورد تخاصمات بین
حکومت و جریان وابسته به فتح الله گولن در دست نیست) و حتی پس از پایان
دوره ریاست جمهوری اش هیچ خبری از وی نیست. تو گویی لب هایش را دوخته اند.
جریان موسوم به "جنبش خدمت" که افسارش در دست فتح الله گولن است, منسوبین
قضایی و امنیتی اش تحت نام عملیات "ارگنه کن " و "بالیوز" موجبات دستگیری و
محاکمه بسیاری از مخالفان اردوغان و خصوصا نظامیان ارتشی مخالف با اردوغان
را فراهم ساخت. گولن و بنیادش صاحب 25 میلیارد دلار سرمایه در نقاط مختلف
جهان است و پوشش این سرمایه عظیم بنیادهای آموزشی و مدارس وی می باشد.
تمامی افرادی که با اتهامات بسیار سنگین بازداشت شده بودند به عنوان اینکه
" این یک تله بود" از جانب دولت اردوغان آزاد شدند. هر چند ظاهرا دادگاه و
محاکماتشان شان ادامه دارد. دادستانی به نام "ذکریا اوز" که بسیاری را تحت
نام گروه تروریستی- کودتاگر "ارگنه کن و بالیوز" بازداشت کرده بود از
نزدیکان هم اردوغان و هم فتح الله گولن بود. نه گولن نماد دمکراسی در ترکیه
است و نه اردوغان. هر دو سهم مشترک در ساختار ارتجاعی ترکیه و قدرتمندتر
کردن ترکیه در شطرنج خصوصا خاورمیانه دارند. بازی موش و گربه بین اردوغان و
گولن فرصتی را فراهم کرده که اردوغان بتواند حتی با نزدیکی به روسیه دندان
به غرب نشان دهد. خصوصا در شرایطی که قیمت نفت و گاز به حداقل نزول کرده
است.
در ماه ژوین سال گذشته بزرگترین و مردمی ترین حرکت دموکراتیک در ترکیه صورت
گرفت و نامش "جنبش پارک گزی" بود. فتح الله گولن هیچ واکنش نسبت به این
جنبش مردم نشان نداد اما سعی کرد از این جنبش بهره برداری کند و زمینه
سرکوب جنبش توسط دولت اردوغان را فراهم ساخت. اردوغان در جریان نهضت مردمی
"پارک گزی" ادعا کرد که این حرکت از سوی فتح الله گولن ترتیب داده شده است.
در حالیکه هم گولن و هم اردوغان (دو یار قدیمی) کاملا در مقابل این نهضت
بودند. در سال 2009 گروهی بسیار ارتجاعی و نزدیک به "اسامه بن لادن" به
رهبری فردی به نام "ملا محمد دوغان" تحت پی گرد دولت ترکیه قرار گرفت. ولی
دولت هیچ اقدامی علیه این جریان نمی کند. هم اکنون رهبر این گروه بسیار
ارتجاعی که در مطبوعات به اسم "تحشیه" از آن نام برده می شود در کنار
اردوغان و بر علیه گولن صف بندی کرده اند. غیر از چهار نفر تمامی افرادی که
در 14 دسامبر به بهانه نزدیکی با گولن بازداشت شده بودند آزاد شده اند، ولی
مدیر کانال تلویزیونی اس.تی.وی کماکان در بازداشت است. در این کانال
تلویزیونی سریالی ساخته شده بود که در آن از گروه "تحشیه" بعنوان تروریست
های القاعده نام برده شده بود. این افراد فعلا گروگان اردوغان هستند. از
طرف قوه قضایی ترکیه حکم جلب فتح الله گولن به مقامات آمریکایی اطلاع داده
شده است. بعبارتی، دولت ترکیه از طریق "اینترپل" (پلیس بین المللی) اقدام
به استرداد فتح الله گولن کرده است. ولی بر اساس قوانین جزایی و حقوق بین
المللی بسیار بعید و حتی غیر ممکن است که دولت آمریکا فتح الله گولن را به
ترکیه پس بدهد.
شش ماه دیگر انتخابات بسیار مهم مجلس شورا برگزار خواهد شد. حتی به فرض
استرداد فتح الله گولن بازداشت به سود اردوغان در این انتخابات نخواهد بود.
دولت ائتلافی ترکیه در سال 1999 عبدالله اوجالان را به ترکیه آورد. شاید
دولت کنونی نقشه ای مشابه این برای فتح الله گولن داشته باشد، اما به همان
اندازه که اوجالان در حبس و تبعید نیز رهبر کردهای ترکیه باقی ماند، گولن
هم برای طرفدارانش رهبر باقی خواهد اند و ای بسا نفوذ بیشتری نیز بدست
آورد.
شکست یا پیروزی اردوغان و گولن در نبردی که با هم می کنند تاثیر بر زندگی
مردم ترکیه نخواهد داشت.
|
