سرمقاله راه توده 512

ابعاد و پیامدهای مهم

تفاهمنامه پایان مذاکرات اتمی

دولت ایران سرانجام با قدرت های جهانی بر سر برنامه هسته ای به تفاهم دست یافت. دستیابی به این تفاهم کاری دشوار بود از دو جهت :

نخست اینکه دولت ایران در دوران احمدی نژاد زیر بار تحریم های سازمان ملل قرار گرفت که هر چند کاغذ پاره اعلام شد ولی می رفت زندگی اقتصادی کشور را بکلی فلج کند و ضمنا در ادامه خود و در صورت تداوم دولت احمدی نژاد و مدیریت جلیلی هم اندیش او و دبیر شورای عالی امنیت ملی که سرپرست تیم مذاکرات اتمی در آن دوران بود می توانست به حمله نظامی ختم شود.

دوم. فضای منطقه ای به سمت بحران و جنگ پیش رفته و هر چه زمان می گذشت و می گذرد این بحران خطرناک تر و مهار آن دشوارتر می گردد. ظهور داعش یا تغییرات چند ماهه اخیر در عربستان تنها نمونه ای از این سمتگیری خطرناک در منطقه است.

علاوه بر اینها و از همه مهمتر فضای داخلی بشدت مسمومی بود که از یکسو سودبرندگان و کاسبان تحریم بوجود آورده و بر علیه تفاهم اتمی کارشکنی می کردند و از سوی دیگر سپاه و بیت رهبری مانع از شکلگیری یک ائتلاف و وحدت ملی در کشور برای حضور قدرتمند در مذاکرات و دستیابی به تفاهم بودند. ادامه سیاست حصر و حذف و زندان و ممنوع القلم و تصویر کردن رهبران مورد اعتماد مردم اجازه نمی داد که همه نیروها پشت دولت و گروه مذاکره کننده اتمی جمع شود و قدرت های جهانی بدانند که با صدای واحدی از داخل ایران روبرو هستند. رهبر جمهوری اسلامی نیز بجای آنکه شرایط را برای بهره گیری از حداکثر نیروها بسود مذاکرات فراهم کند، برعکس با خط کشی ها و تفرقه افکنی ها و پشتیبانی از دولتمردان فاسد و "فتنه گر" خواندن دلسوزان کشور و گذاشتن خط قرمزهای پوچ و توخالی خود به یکی از موانع اصلی حضور قدرتمند ایران در مذاکرات تبدیل شده بود.

با وجود آنکه مسئله رفع تحریم ها در مرکز تفاهم اتمی قرار داشته است، با اینحال ابعاد و پیآمدهای این تفاهم از چارچوب رفع تحریم ها به مراتب فراتر است. در عرصه داخلی هم سودبرندگان و کاسبان تحریم و هم کسانی که تخریب روابط ایران با جهان را وسیله ایجاد تنش و نظامی کردن فضای داخلی قرار داده بودند و سرنخ هر دو به یک جا وصل است از این پس در موقعیتی دشوار قرار می گیرند، موقعیتی که ازهم اکنون نیز زمینه های آن دیده می شود که عقب نشینی رسانه ای سرداران سپاه در چند هفته اخیر نماد آن است.

سپاه پاسداران از این پس دشواری بسیار بیشتری برای توجیه امتیازات اقتصادی و سیاسی و دخالت و اظهار نظر در همه امور خود خواهد داشت و بناگزیر باید به عرصه اصلی فعالیت خود یعنی حراست از امنیت کشور در برابر خطرهای خارجی باز گردد، فعالیتی که سپاه آن را تبدیل به نمایش و رفتن دنبال نخود سیاه فتنه و جلوه گری های کم بها کرده است.

در عرصه منطقه ای نیز شرایط برای گسترش حضور و نفوذ ایران در تحولات منطقه افزایش می یابد که در صورت کوتاه کردن دست بیت رهبری و سپاه از عرصه سیاست خارجی و تداوم سیاست خارجی خردمندانه کنونی بسود مردم ایران و همسایگان و کشورهای منطقه خواهد بود. ایران می تواند از این پس نقش جدی تری در مبارزه با افراطی گری در منطقه داشته باشد که این خود لزوم لگام زدن به افراط گرایان و داعش های داخلی را بوجود می آورد.

نکته مهم دیگر آنجاست که دولت روحانی توانست این مذاکرات را بر خلاف نگاه برخی محافل راستگرای داخلی از چارچوب تسلیم به خواست های غرب بیرون آورد. در طول مذاکرات راستگرایان داخلی با توجه به اینکه راهبرد امریکا محاصره و انزوای روسیه است، بارها به دولت روحانی نسبت به نزدیک شدن به روسیه یا همکاری با چین هشدار می دادند و آن را خطری برای دستیابی به تفاهم اعلام می کردند. دولت روحانی برعکس و بدرستی بر روی گسترش این روابط تأکید کرد که سفر اخیر حسن روحانی به روسیه برای شرکت در سه اجلاس بریکس، شانگهای و اورآسیا نماد آن بود. سخنان جواد ظریف وزیر خارجه ساعاتی پس از امضای تفاهم اتمی و تأکید بر روابط استراتژیک ایران و روسیه نماد دیگری از این واقعیت بود که قرار نیست ایران همان نقش زمان شاه را برای امریکا بعنوان حلقه ای از زنجیر محاصره روسیه یا چین ایفاء کند. از این جهت تفاهم اتمی نه در چارچوب تسلیم به خواست های غرب و ایالات متحده بلکه در چارچوب حفظ استقلال ملی کشور و تصمیم گیری آزادانه و مختار آن برای گزینش سیاست خارجی و کشورهای شریک و همکار امضاء شده است. این خود برای کشور ما، آن هم در شرایط ضعف و دشواری که دوران حکومت آقایان احمدی نژاد و خامنه ای برای ما بوجود آورده بود دستآوردی بزرگ است.

این تفاهم ضمنا می تواند در داخل ایالات متحده نیز دستآوردهای مثبتی داشته باشد و موجب تقویت نیروهای غیر جنگ طلب آن کشور و عقب راندن راستگراترین و ارتجاعی ترین بخش های محافل حاکمه آن شود. روندی که با توجه به قدرت اقتصادی و نظامی ایالات متحده بسود پیشبرد صلح و تحولات مثبت جهانی خواهد بود.

تفاهم اتمی امضاء شد ولی مبارزه ای سخت و طولانی برای عقب زدن نیروهای واپسگرای داخلی و منطقه ای و راستگرایان اسرائیلی آغاز خواهد شد. مبارزه ای که می توان امیدوار بود اکنون در شرایطی مساعدتر به پیش رود.

        پیج فیسبوک راه توده