|
امسال
جمهوری ترکمنستان سالگشت 20 سالگی اعلام بی طرفی وصلح را جشن می گيرد.
دردسامبرسال 1995 مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه ويژه بی طرفی دائم
جمهوری ترکمنستان همراه با سياست خارجی صلح آميز آن بمثابه دولتی که بتواند
سهمی در رشد صلح آميز مناسبات بين المللی ايفاء کند، به تصويب رساند.
جمهوری ترکمنستان درسال 1991 درپی فروپاشی اتحاد شوروی بمثابه يک کشور
مستقل اعلام شد. اين کشور از نظر سياسی و حاکميتی ساختاری متمايز از ديگر
کشورهای سابق جمهوری های شوروی دارد.
امسال سالی بود که کشور ترکمنستان تصميم داشت نخستين ماهواره ارتباطی بنام
«جهان ترکمن» که توسط شرکت فرانسوی تالس آلنيا اسپيس ساخته شده بود به فضا
پرتاب کند که آن نيز به تعويق انداخته شد.
ترکمنستان کشوری است که بطور مستقيم به دريای آزاد و اقيانوس ها راه ندارد
و سرزمينی است که هشتاد درصد و يا نزديک به چهل ميليون هکتار آنرا صحرای
خشک و شنی تشکيل می دهد. منابع طبيعی اين کشورنفت، گاز، گوگرد و نمک است.
چهارده درصد از مساحت کل کشور جزو مناطق زراعی به حساب می آيد و جمعيت کشور
شش ميليون نفر است.
نود و يک در صد جمعيت کشور را ترکمن ها طبق سرشماری سال 2001، سه درصد
ازبکها، چهاردرصد روسها و ساير اقوام شش درصد (بلوچ ها، آذربايجانی ها،
اوکرائينی ها،ارمنی ها، تاتارها ، قزاق ها واويغورها- خلق های ترانس خزر)
تشکيل می دهند. شمار روس ها دراواخر به يک سوم کاهش يعنی از 334 هزار به صد
هزار رسيد. مذهب اسلام مذهب اکثر مردم کشور است وترکمن ها پيرو شاخه حنفی
اسلام بشمارمی روند.
قانون اساسی ترکمنستان طبق مصوبه سال 1992 آنرا دولتی دمکراتيک و لائيک در
چارچوب جمهوری ميداند. اين قانون اساسی تا کنون دوبار دردوران رياست جمهوری
نيازوف دچار تغييرات گرديد. مجمع مصلحت خلق یا شورای مصلحت خلق عالی ترین و
برجسته ترين ارگان حکومتی در جمهوری ترکمنستان است. مجمع مصلحت خلق شامل
رئیس جمهور، اعضای مجلس نمایندگان مردم، از هر بخش یک نفر، روسای دادگاه
عالی، دادگاه عالی اقتصادی، دادستان کل، اعضای هیئت وزیران، رئیس اداری
استانها، رئیس شورای شهرداری ها و... هستند که برای مدت پنچ سال برگزیده مي
شوند. براساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور مقامات قوه مجریه و قضایی
را منصوب می‌کند.
شورای مصلحت خلق سياست های کلی جمهوری ترکمنستان و منجمله تغيير مرزهای بين
المللی، تقسيمات سياسی و اداری، قبول يا رد پيمانهای بين المللی و منطقه
ای، صدور فرمان جنگ و پذيرش صلح وغيره را تعيين می کند که برای تمامی ارگان
های دولتی و غير دولتی لازم الاجرا است.
درساليان گذشته سه و چهار در صد توليد ناخالص ملی را هزينه های نظامی تشکيل
می داد. اقتصاد ترکمنستان مبتنی بر مالکيت دولتی و يا سيستم اقتصاد متمرکز
دولتی است. اقتصاد ترکمنستان را می توان گفت که اقتصاد تک محصولی است که از
فروش گاز، نفت و پنبه که مهمترين توليدات آن است ارز ضروری جهت تامين منافع
کشور بدست می آيد. ترکمنستان سالانه گاز خود را به ايران، روسيه، اوکرائين
و چند کشور اروپايی مي فروشد. صنايع و توليدات صنعتی ديگر کشور ترکمنستان
استخراج سولفور و سولفات سدیم، تولید برق، سیمان، شیشه، نساجی و قالیبافی و
صنایع غذایی است. ازجمله مهمترین رشته های صنعت در ترکمنستان صنعت
قالیبافی، نساجی، شیمیایی است. درجمهوری ترکمنستان بسياری شرکت های خارجی
دررابطه با نفت ترکمنستان فعال هستند. بعنوان مثال به گزارش اقتصاد آنلاين
شرکت اماراتی – انگليسی « دراگون اويل» با سرمايه گذاری چهار ميليارد
دلاری، توليد روزانه نفت از دريای خزر را به هشتاد و پنچ هزار بشکه رسانده
است. به گزارش اين سايت اقتصادی، اين شرکت تا کنون نود حلقه چاه در بخش
ترکمنی دريای خزر حفاری کرده و می خواهد فعاليت خود را در اين منطقه افزايش
دهد و به همين منظور اين شرکت برای سالهای 2014 تا 2016 برای توسعه ميدان
نفتی درمنطقه چلکن ترکمنستان يک ونيم ميليارد دلارسرمايه گذاری کرده تا
ميزان توليد روزانه خود را تا سال 2015 به صد هزار بشکه در روز برساند.
جمهوری ترکمنستان همچنين با چندين شرکت نفتی خارجی ديگر مانند پتروناس
مالزی، هند و شرکتهای آلمانی «او.ن.گ.س.» و«آر وی ای» ، ماترسک اويل
دانمارک، بورند هيل کانادا وغيره که مشغول عمليات اکتشافی دربخش ترکمنی
دريای خزر هستند، همکاری می کند. همچنين کشورهايی مانند ايالات متحده
آمريکا، روسيه و ترکيه نيز در ترکمنستان دست به سرمايه گذاری های عظيمی
زدند.
جمهوری اسلامی از نخستین کشورهائی است که جمهوری ترکمنستان را به رسميت
شناخت و درسال 1370 سفارت خود را در شهر عشق آباد داير کرد. ازاين زمان است
که مبادلات تجاری بين ايران وترکمنستان در شکل واردات و صادرات طرفين آغاز
شد و در حجم ميليونها و سپس به سطح چندين ميليارد رسيد. يکی از مشکلات
اجتماعی مهم ترکمنستان، گسترش روز افزون مصرف مواد مخدر، قاچاق آن، فقر
گسترده و نرخ بيکاری بالا درکشور است. براساس برآوردهای رسمی دولت، نرخ
بيکاری در ترکمنستان بيش از پنچ و هشت درصد است. اما به گفته کارشناسان بين
المللی در درجه اول بانک جهانی و صندوق بين المللی پول نرخ بيکاری در
ترکمنستان را حدود 25 درصد اعلام کرده اند. جمهوری ترکمنستان را سازمان
گزارشگران بدون مرز درسال 2012 يکی از بسته ترين نظام های سياسی گزارش داد
که در آن کمترين ميزان آزادی رسانه وجود دارد. بردی محمد اف رئيس جمهور
ترکمنستان در سفر رسمی خود به کشور سوئيس درپاسخ به پرسش يک خبرنگار درمورد
حقوق بشر و توسعه دمکراسی در کشور ترکمنستان گفته بود که در ترکمنستان حتی
يک زندانی سياسی وجود ندارد. در ترکمنستان احزاب مخالف و يا سياسی وجود
ندارند. نه تنها مطبوعات بلکه خط اینترنت توسط دولت کاملا تحت کنترل است.
در جدول آزادی مطبوعات جهان ترکمنستان درسال 2008 در بين 172 کشور جهان با
امتياز بسيارمنفی مقام 171 را گرفت. و درسال 2011 از ترکمنستان بعنوان
کشوری که در آن اصلا آزادی رسانه و بيان وجود ندارد ياد شد. هرچند
ترکمنستان به اسناد بين المللی حقوق بشر الحاق يافته است،اما دولت نتوانسته
به تعهدات بين المللی خود جامه عمل بپوشاند.
جوليس آسانگ دراسناد ويکيليکس بيرحمانه ترين افشاگری ها را درباره رهبران
کشورهای آسيای ميانه منجمله بردی محمد اف رئيس جمهور ترکمنستان برملا کرد.
درآن زمان هفته نامه «اشپیگل» که برخی اطلاعات محرمانه ویکی‌لیکس را
منتشر می کرد نیز خبر داد كه بردی‌محمداف رشوه‌ای به مبلغ شصت میلیون یورو
به شکل ناو تفریحی به نام «غالقینیش» (به معنای رستاخیز)، از شرکت «ایترای»
روسیه دریافت کرده است تا با انعقاد قراردادهای سودآور با اين شركت موافقت
كند. اشپیگل نوشت كه بردی‌محمداف دراین کشتی نشست کابینه‌‌اش را برگزار
می‌کند و ملوانان آن نیز سوئدی هستند.
نرخ رشد توليد ناخالص داخلی ترکمنستان در سال 2014 به بيش از ده درصد رسيد.
صندوق بين المللی پول در پيش بينی خود نشان داد که رشد اقتصادی ترکمنستان
درسال 2014 به ده و هفت درصد رسيده است و بانک اروپايی بازسازی و توسعه
انتظار رشد توليد ناخالص داخلی ده درصد را دارد. در مقايسه با سال 2013 حجم
سرمايه گذاری به منظور رشد بخش های مختلف اقتصاد ملی به شش و هفت درصد و به
مبلغ بيش از چهل و نه ميليارد منات رسيد. گردش مالی تجارت خارجی نزديک به
سی وسه ميليارد دلار بود. دولت مدعی است که با توجه به حد مقرر تورم،
دستمزدها را ثابت، حقوق بازنشستگی و مزايای دولتی را بهبود بخشيده است.
حمايت دولت از مردم در شکل استفاده رايگان ازبرق، گاز، آب آشاميدنی و نمک و
يا درهزينه کوچک در آب وبرق است. اين را نيز بايد گفت که جمهوری ترکمنستان
برخلاف ساير جمهوری های سابق شوروی فارغ از جنگ های قومی است.
جمهوری ترکمنستان درموقعيت کليدی خود می تواند برای تامين بخشی از گاز
طبيعی روسيه، چين و ايران وارد کارزار شود. درسال 2014 بطور قابل توجهی حجم
مبادلات اقتصادی ترکمنستان با جمهوری بلاروس افزايش يافت. درسفر اخير
روحانی رئيس جمهور ايران که با هيئت بلند مرتبه در نشست مشترکی با همتای
ترکمنستانی خود بردی محمد اف داشت اعلام شد که هر دو کشور مي خواهند حجم
مبادلات تجاری و همکاری اقتصادی خود را گسترش دهند و تا ده سال آينده اين
حجم مبادلات را به 60 ميليارد دلار برسانند. اين درحالی است که حجم مبادلات
تجاری بين ايران و ترکمنستان در پايان سال گذشته سه ميليارد و هفتصد ميليون
دلار بود. روحانی در اين سفر تاکيد کرد که ايران همواره طرفدار و حامی
سياست صلح و دوستی ترکمنستان بوده است. شايد از اثرات اين ديدار است که
هفته پيش در شهر گنبد اعلام شد که اين شهر از طرف دولت منطقه آزاد تجاری
اعلام شده است.
منابع:
- سايت اقتصاد آنلاين.آبان سال 1393.
- تحليلی پيرامون زمينه‌های گسترش همكاری ميان ايران و تركمنستان (با تأكيد
بر بخش انرژی). وحيد احمدی
كارشناس بازارهای جهانی انرژی و تأمين منابع مالی.
- ترکمنستان. ترکمنها – اطلاعاتی درباره اين کشور.سايت روسی زبان.
- نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ترکمنستان در سال دوهزاروچهارده - سايت ازبکی
بزبان روسی.سال 2015: www.12news.uz
- گزارش خبرگزاری فارس ازعشق اباد 1392. سايت آيغيت.پايگاه خبری واطلاع
رسانی.مرداد سال 1392.
- سايت هرونيکا ترکمنستانا.به زبان روسی. ژانويه سال 2014
- پیش بینی سازمان ملل متحد در سال 2014 افزایش تولید ناخالص داخلی در
ترکمنستان. www.trend.az. سايت آذربايجان به زبان روسی.
- www.turkmenistan-kultur.at. 2015 سال از صلح و بی طرفی ترکمنستان.به
زبان روسی.
- ره آورد رئیس جمهور از ترکمنستان .سايت الف.جامعه خبری تحليلی.چهارشنبه
بيست اسفند 1393.
- سرويس سياسی .جام جم آنلاين.مقاله : افزايش مبادلات تجاری ايران
وترکمنستان به شصت ميليارد دلار.بيست اسفند 1393.
|
