روز هشتم ماه دسامبر، بیست و پنج سال از امضای قرار داد انحلال اتحاد شوروی گذشت. در آن روز رئیس جمهور وقت روسیه "بوریس یلتسین" ، رئیس جمهور وقت اکراین "کرافچوک" و رئیس جمهور وقت بلاروس"شوشکویچ" در استراحتگاه "بلاویژسکایا" واقع در بلاروس، قرار داد انحلال اتحاد شوروی را امضا کردند.

به همین مناسبت میزگردی با شرکت چند تن از سیاستمداران و دانشمندان روسیه در مسکو تشکیل شد. موضوع این میز گرد با این عنوان بود:" آیا سقوط و تخریب اتحاد شوروی سرنوشت محتوم دومین قدرت جهانی بود؟".

بنا بر گزارش" گنادی ملنیک" خبرنگار" روسیه امروز"، اولین سخنران جلسه، "ویچسلاو نیکونوف" رئیس کمیته آموزش و پرورش و علوم در مجلس دومای روسیه بود. او گفت: "رویداد اسفناکی که بیست و پنج سال پیش رقم زده شد، نقش کلیدی در فرایند رخدادها و حوادث پس از آن تا امروز دارد. چندی پیش"ولادیمیر پوتین" به درستی یاد آوری کرد که "سقوط اتحاد شوروی فاجعه بار ترین حادثه ژئوپلیتیکی جهان در قرن بیستم بود". متلاشی شدن یک حکومت بزرگ و قدرتمند و تخریب یک سیستم اجتماعی قانونمند موجب فلاکت بار شدن زندگی میلیون ها انسان شد. که ما همچنان عواقب درد ناک آن را بردوش می کشیم.

در غرب هنوز این نظریه وجود دارد که سقوط اتحاد شوروی نتیجه مسابقه تسلیحاتی و عدم کارایی اقتصادی این کشور جهت تداوم مسابقه تسلیحاتی بود اما محققین و دانشمندان ما با بررسی های خود به نتایج دیگری دست پیدا کرده اند. آن ها بر این باور هستند که دلایل عینی مانند ضعف در روند اقتصادی بدون ابتکار و اشتباهات سیاسی، زمینه تخریب اتحاد شوروی را فراهم کرد. به همین مناسبت سیستم  حاکم نتوانست در مقابل فشار های خارجی و داخلی مقاومت کند.

از طرف دیگر عده ای بر این باور هستند که اتحاد شوروی می توانست به حیات خود ادامه دهد. به نظر برخی از صاحب نظران، نتیجه هدفمند نشست "بلاویژسکایا" برای امضای قرار داد انحلال اتحاد شوروی، تلاش بی وقفه ای بود که مقامات ذی نفود دولتی در پست های مرکزی و در برخی از مناطق، اصرار بر سقوط اتحاد شوروی داشتند. ( 1)

در ماه مارس 1991 رفراندم سراسری کشور انجام شد که اکثریت شهروندان به حفظ اتحاد شوروی به شکل فدرال جمهوریها و برابر حقوق رای دادند. روز بیستم ماه اوت همان سال رهبران  جمهوری ها توافق خود را مبنی بر پیوستن به شکل جدید حکومتی اعلام کردند که در نوع خود می توانست خطری برای حفظ یکپارچگی اتحاد شوروی باشد. یک روز بعد از این توافقنامه بود که کمیته ویژه امنیت ملی اتحاد شوروی، وضعیت اضطراری اعلام کرد و تانک ها به خیابان ها آمدند.

" ولادیمیر ژیرینوسکی" رهبر حزب لیبرال دمکرات روسیه در این گردهمایی گفت: "در آن زمان عمل کمیته ویژه به هر شکل قانونی بود و آن موقع ما از اقدام آن کمیته حمایت کردیم.

 این سیاست مدار در ادامه گفت، تنها راهی که می توانست از سقوط اتحاد شوروی ممانعت به عمل آورد و زندگی میلیون ها شهروند را از غرق شدن در ناهنجاری های اجتماعی و در گیری های قومی رهایی بخشد اقدام قاطع از طرف کمیته ویژه بود. کمیته ویژه در عرض سه روز به جای اقدامات نظامی با سردرگمی و عدم قاطعیت مواجه بود که به نظر می رسید عمل آن ها یک عروسک بازی فریبکارانه است. نتیجه آن که، بهترین فرصت فراهم شد تا زمینه جا به جایی قدرت از گورباچف به یلتسین فراهم گردد".

در ادامه جلسه" سرگیی گلازیف" مشاور سیاسی" ولادیمیر پوتین" اشاره کرد که، " این ادعا که دلایل اقتصادی منجر به سقوط اتحا دشوروی شد را نمیتوان پذیرفت. مقایسه وضعیت اقتصادی روسیه در بیست و پنح سال گذشته با زمان اتحاد شوروی نشان می دهد که تفاوت ها قابل قیاس نیستند.

گلازیف یاداوری کرد، از زمان پیروزی انقلاب سوسیالیستی اکتبر در سال 1917 این کشور بر ویرانه های جنگ های داخلی و اقتصادی فلج شده توانست قدرتمندی خود را در شکست محاصره استالینگراد توسط ارتش هیتلر در سال 1943 نشان دهد و بر قدرتمند ترین نیروی نظامی اروپایی پیروز گردد. حال باید توجه داشت که بعد از یک ربع قرن از تغییر حکومت، از سال 1991 تا به حال در زمینه های ساخت و ساز و سرمایه گذاری در روسیه چه نتیجه ای حاصل گردیده است. در واقع آن چه بیش از همه متداول بوده است، بالا رفتن آمار جنایات و بیماری های عفونی از جمله بیماری ایدز می باشد.

به نظر" گلازیف" علت پیچیدگی جریان های گذشته دگم های ایدئولوژیک بود که نابودی اتحاد شوروی را در پی داشت. او یاد آوری کرد که، از روی خرابه های کشورهای سوسیالیستی برخی از کشورها از جمله جمهوری خلق چین و جمهوری سوسیالیستی ویتنام به معجزه اقتصادی دست پیدا کرده اند. این بدان معنا است که کشور شوراها توان ادامه حیات داشت.( 2) اتحاد شوروی باید راه اصلاحات را در پیش می گرفت و دچار تعصبات مالکیت خصوصی و استثمار انسان از انسان به طور مطلق گرفتار نمی آمد. از نوع دیگر تعصبات در زمینه بنیاد گرایی می توان به اقتصاد بازار دیکته شده توسط مشاورین غربی در عرض بیست و پنج سال گذشته در روسیه توجه کرد و نتایج فاجعه بار آن را در زندگی اجتماعی مردم مشاهده کرد.

---------------------------

یاداشت مترجم:

1-" الکساندر لوکاشنکو" رئیس جمهور بلاروس، بارها در ارزیابی های خود اشاره کرده است که اگر اراده ای وجود داشت به راحتی متوانست سه نفر امضا کننده قرار داد اتحاد انحلال شوروی را در" بلاویژسکایا" باز داشت کند و از یک فاجعه تاریخی جلو گیری شود.

2- " یوری آندروپف" که در سال 1982 سکان رهبری حزب کمونیست اتحادشوروی را به دست گرفت تصمیم داشت تا اصلاحات اساسی را در سیستم حکومتی انجام دهد اما بعد از هجده ماه در بهت حیرت انگیزی خبر مرگ او اعلام گردید. اسناد به دست آمده که احتمال کشتن او را تقویت میکند.

http://www.russia-today.ru/article.php?i=2080

به تلگرام راه توده بپونديد:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده