مجله ژاکوبین به تاریخ 20 آوریل 2017 متن مصاحبه ای را با "یرواند آبراهامیان" محقق و تحلیلگر ایرانی الاصل و نویسنده کتاب (ایران میان دو انقلاب) منتشر کرده است. در این مصاحبه مشروح که با نثری غیر روان به فارسی برگردانده شده و روی شبکه های اجتماعی انتشار یافته را بر محور دو نکته مهم خلاصه کرده ایم که می خوانید:

1- جنبش خمینی، در اوج انقلاب، طیف گسترده ای از عوامل سیاسی را در خود جمع کرد. خمینی و نزدیکانش مثل آیت الله بهشتی می دانستند که برای به زیر کشیدن شاه باید از زبان مستضعفان سخن بگویند و باید از فرهنگ عوام بهره گرفت.  در میان مخالفین شاه اما اقشاری از نظر اقتصادی محافظه کار و حتی ارتجاعی هم بودند- عوامل نماینده بازار و خرده بورژوازی. در سالهای آخر خمینی و پس از مرگ او این محافظه کاران بیشتر و بیشتر قدرت را بدست گرفتند.

در نتیجه امروز ما جمهوری داریم که با زبان چالشگرِ عوام گرایانه افراطی سخن میراند اما در عمل دنباله رو سیاست های اجتماعی- اقتصای محافظه کارانه است. به طور مثال، رژیم حکم داده است که اصلاحات ارضی نباید مالکیت را محدود نماید، چرا که چنین محدودیت هایی حق مقدس مالکیت که در شریعت قید شده را تهدید می کند. عوام گرایی ایرانی با پوپولیسم هر جای دیگر جهان تشابهات زیادی دارد. از خارج به نظر رادیکال می آید، اما در ریشه درونی محافظه کارست. تفاوت فاحش عوام گرایی امروز آمریکا و ایران آنست که درحالی که اولی خطری برای تمام جهانست، دومی تنها مردم خودش را تهدید می کند.

در سالهای 1978 و 79 تمام گروه های سیاسی- به استثنای سلطنت طلبان- از انقلاب و جمهوری اسلامی حمایت کردند. به تناوب اما گروه های گوناگونی به صف اپوزیسیون در زمان های مختلف و بدلایل خاص خود منتقل شدند. حزب توده و فدائیان اکثریت هم در سال 1982، زمانی که رژیم تصمیم فاجعه بار و سرنوشت سازی را گرفت که جنگ را به خاک عراق بکشاند.

عمده انتقادی که به چپ وارد می شود برای حمایت از رژیم از سمت لیبرال های اسلامی طرح می شود که نه تنها خودشان از رژیم دفاع کردند بلکه حتی بخشی از خود حاکمیت بودند.

2- ترامپ افسونگریست که با حرافی می خواهد محصول خاصی را بفروشد. در دوران مبارزات انتخاباتی او علاقه داشت ایران را تهدید کند و درباره توافق هسته ای بد بگوید تا شاید بتواند حمایت نتانیاهو و حامیانش را جلب کند، و حالا دیگر به حمایت آنها نیاز ندارد. اما خطر فعلی ان است که همانطوری که امید به وعده های اقتصادیش محو می شوند، او ممکن است نیاز به دشمن خارجی پیدا کند. ایران هدف خوبی برای چنین منظوری می تواند باشد. تصادفی نیست که عوام گرایان دست راستی در آن سوی جهان هم وقتی با مشکلات اقتصادی روبرو می شوند به دنبال دشمن خارجی بگردند.

اگر ایران هدف این تهاجم قرار نگیرد مسیر تحولات داخلی و طبیعی ممکن است آن را به عرصه تازه ای هدایت کند. از دهه 1960، گفتمان غالب در سیاست ایران حول اسلام، بنیادگرایی، بومگرایی، و "رجعت به ریشه ها" بوده است. این گفتمان اجتماعی به بن بست فعلی انجامیده است که اصلاحات متوقف شده و راست قدرت فائقه را دردست دارد.

نسل جدید بعد از انقلاب کمتر به بازگشت به اصل تمایل دارد- و به جای آن بیشتر علاقمند به اصلاحات معناداری است که هم حافظ حقوق فرد باشد و هم تضمین کننده حقوق اجتماعی و اقتصادی. در این راه آنها دریافته اند که اجدادشان در انقلاب مشروطه سالهای 1905تا 1909 حرفهای زیادی برای گفتن در شرایط امروز دارند که بسیار با ارزش تر از جستجوی بی هدف به دنبال ریشه هاست.

منبع اصلی: www.jacobinmag.com

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

 تلگرام راه توده :

https://telegram.me/rahetudeh