کتابی تحقیقی دربارهجامعه شوروی و تاریخ ساختمان سوسیالیسم در روسیه منتشر شده که توسط گروهی از نویسندگان زیر نظر دکتر علوم تاریخ و  پروفسور "ال.ای. اُلشتین" تدوین و در 3 جلد  منتشر شده است.

کتاب اول تحت عنوان «راه روسیه بسوی سوسیالیسم(سالهای 1920-1905)» منتشر شد. کتاب دوم به شکل گیری جامعه شوروی و مبارزه آن با فاشیسم اختصاص دارد و رویدادهای 1921 تا 1945 را در بر می‌گیرد. کتاب سوم درباره تکامل جامعه شوروی در زمینه انقلاب علمی- تکنیکی و رویارویی دو سیستم جهانی در سالهای 1991 – 1945 (اوج جنگ سرد) است.

این کتاب همزمان با یکصدمین سالگرد انقلاب اکتبر منتشر شده است و از جمله ارزش و اعتبارهای آن اینست که پژوهش تاریخ ساختمان سوسیالیسم در روسیه و اتحاد شوروی در ارتباطی تنگاتنگ با تاریخ بشریت تشریح شده است. در این کتاب عمیقا محتوای اصلی عصر تاریخی دوران جدید- دوران گذار انقلابی خلقهای جهان از سرمایه داری به سوسیالیسم-بازتاب می یابد و نشان داده می شود که شکل گیری و تکامل سوسیالیسم در جامعه شوروی  چه نقش برجسته ای در پیشرفت تاریخی بشریت در قرن 20 داشته است.

در این اثر سه جلدی بوضوح منطق عینی تاریخ جهان بررسی و چشم اندازهای پیشرفت بیشتر و روزافزون جامعه بین المللی آشکار می شوند. جلد سوم کتاب به تکامل سوسیالیسم شوروی و تاثیر آن در روند تاریخی جهانِ پس از جنگ جهانی دوم اختصاص دارد. نویسندگان ضمن ارزیابی نتایج این جنگ، تاکید می کنند که پیروزی اتحاد شوروی بر فاشیسم آلمان و میلیتاریسم ژاپن بطورفوق العاده‌ای اعتبار و نفوذ دولت سوسیالیستی را در جهان افزایش داد. سوسیالیسم از چنگ محاصره سرمایه داری در می‌آید و به فضای آزاد بین المللی گام می گذارد. نویسندگان بدرستی معتقدند که «سوسیالیسم بمثابه سیستم اجتماعی پیروزمند و پیشرفته نمونه جذاب و گیرایی برای زحمتکشان همه جهان شد»(کتاب سوم.ص.9). در نتیجه بسیاری از مردم اروپا، آسیا و آمریکای لاتین به مسیر ساختمان سوسیالیسم وارد شدند.این امر مرحله نوین گذار بشریت از سرمایه داری به سوسیالیسم بود. آنطورکه نویسندگان کتاب نشان می دهد نتایج جنگ جهانی دوم تاثیر تعیین کننده ای بر شکل گیری جهات اصلی تکامل جامعه داشته است.(کتاب سوم.ص.10). نخستین جهت عمده و اساسی آن گسترش و تایید نظام اجتماعی- اقتصادی سوسیالیستی در جهان بود. این امر پیش از هر چیز در تکامل جامعه سوسیالیستی در اتحاد شوروی بر بنیاد انقلاب علمی و تکنیکی جهان، در تحول و تبدیل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به تکیه گاه سوسیالیسم جهانی نمایان شد.همزمان با این، بسیاری کشورها و مردم اروپا، آسیا و آمریکای لاتین در مسیر ساختمان سوسیالیسم قرار گرفتند که منجر به تشکیل حرکت به سمت سیستم جهانی سوسیالیسم شد.علاوه بر این، عناصری از سوسیالیسم در سیستم اجتماعی- اقتصادی سرمایه داری راه یافتند. دومین مسیر تکامل بشریت پس از جنگ دوم جهانی در گذار امپریالیسم بمثابه آخرین مرحله سرمایه داری از شکل سرمایه داری انحصاری دولتی به سرمایه داری جهانی انحصاری با مرکز آن در ایالات متحده آمریکا ظاهر شد. (کتاب سوم.ص.11). این گذار موجب هرچه بیشتر انحصاری کردن سرمایه تحت تاثیر تمرکز تولید سرمایه داری در شرکتهای فراملیتی در شرایط انقلاب علمی- تکنیکی شد. شرکتهای فراملیتی کنونی درحکم شرکتهای مافوق انحصار جهانی هستند، که حدود و مرزهای تکامل تولید سرمایه داری را تعیین می‌کنند.                                                                            

سومین خطوط را روند تاریخی جهانِ نیمه دوم سده 20 را جنبشهای رهایی بخش در کشورهای  مستعمره و وابسته به دولتهای امپریالیستی پیشرفته در برمی‌گیرد. زیر فشار انقلابات رهایی بخش ملی سیستم استعماری امپریالیسم شروع به متلاشی شدن کرد. بسیاری کشورهای مستعمره و وابسته پیشین ضمن بازیابی استقلال خود، راه رشد غیرسرمایه داری با سمتگیری سوسیالیستی را انتخاب کردند. اما بخش مهمی از مستعمرات پیشین در وابستگی اقتصادی به کشورهای امپریالیستی گرفتار ماندند. این اوضاع موجب خصلت متناقض توسعه کشورهای  پسا استعماری شد. در این کتاب خطوط عمده فرایند تاریخیِ جهانِ نیمه دوم سده 20 بعنوان رویارویی طبقاتی نیروهای سوسیالیسم و سرمایه داری توصیف می‌شود. نویسندگان کتاب سوم خلاصه می کنند که:«امپریالیسم به رهبری آمریکا با نیروی اسلحه و فشار اقتصادی، مالی و اطلاعاتی- ایدئولوژیکی از تکامل سیستم سوسیالیستی و جنبشهای رهایی بخش با سمتگیری سوسیالیستی جلوگیری کرده است. سیستم جهانی سرمایه داری پاسخگوی رشد روند انقلابی جنگهای محلی علیه جنبش رهایی بخش و صف آرایی مسابقه تسلیحاتی ضد شوروی، در حال تهدید راه اندازی جنگ هسته ای است» (کتاب سوم.ص.11-12).                                                  نویسندگان این کتاب بازسازی و تکامل اقتصاد ملی اتحاد شوروی را پس از جنگ جهانی دوم بعنوان مهمترین عامل پیشرفت تاریخی بشریت در نیمه دوم این قرن توصیف می کنند. محتوای عمده این پروسه، نوسازی علمی - تکنیکی مجموعه واحد اقتصاد ملی کشور، افزایش کیفی سطح نیروهای تولیدی جامعه شوروی بود. درعین حال دستیابی اولیه زحمتکشان اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به دستاوردهای انقلاب علمی وفنی نقش مهمی را بازی کرد. نویسندگان این کتاب توجه می کنند به تاثیر انقلاب علمی و تکنیکی در تکامل کشورشوروی. در اتحاد شوروی یک جهش کیفی در بهبود و تکامل نیروهای مولد صورت گرفت. علوم بتدریج به یک نیروی مولد مستقیم تبدیل شدند. الکترونیکی شدن تولید مادی، بکارگیری تکنولوژی کامپیوتر و فن آورهای بالا و دیگر نوآورهای پیشرفت علمی – تکنیکی تاثیر اساسی بر پایه های مادی – تکنیکی و تولیدی- تکنولوژیکی اقتصاد اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی داشتند.                                                                                              

نویسندگان کتاب ضمن ارزیابی این گرایشات، این نتیجه گیری را ارائه می دهند که «سطح و گستره آثارعلمی- پژوهشی و طراحی- تجربی تبدیل به یک شاخص تکامل نیروهای مولده کشور شدند (کتاب سوم.ص.154). در کتاب سوم که به تکامل جامعه شوروی اختصاص دارد، اشاره می شود که رشد نیروهای مولده کشور شوروی به سطح کیفی نوین، بطور قانونمند تغییرات مقتضی در توسعه اجتماعی را ایجاب می کرد. در مورد این مسئله نویسندگان تاکید می کنند که: « فناوری و تکنولوژی نوین در تکامل اجتماعی تاثیر می‌کند. مطالبات کارگران- کارمندان و به میزان آن آموزش و فرهنگ، قابلیت انطباق با نوآوری‌های تکنولوژیکی، مهارت کار جمعی و انضباط افزایش می یابند. ساختار اجتماعی جامعه تغییر می کند. یعنی: شمار روشنفکران و کارکنان افزایش می یابد؛ در میان طبقه کارگر قشرکارگران دارای تخصص عالی، که کار آنها به کار کارکنان کار فکری نزدیک می‌شود، رشد می‌کند؛ حوزه خدمات وسعت می‌یابد، مدیریت و قشر مامورین دولتی رشد می‌کند».(کتاب سوم.ص.155-154).

چنانکه از کتاب سوم بر می آید، تبدیل علم به نیروی مولده مستقیم جامعه ضرورتا مستلزم یک تحلیل علمی از همه فعالیتهای حیاتی آن بود. سازماندهی علمی حیات جامعه در شرایط سرمایه داری غیرممکن است، زیرا بی نظمی وهرج و مرج تولید سرمایه داری موجب خصلت متضاد تکامل اجتماعی شده و به بروز و تشدید بحرانهای اقتصادی منجر می‌شود. تصادفی نیست که دستیابی به انقلاب علمی– تکنولوژیکی به تشدید بحران عمومی سرمایه داری جهانی تبدیل شده که نه تنها در سیستم سرمایه داری جهانی بلکه در سیستم اجتماعی سوسیالیسم تاثیر داشت. همانطور که از این کتاب برمی آید، این بحران بویژه از خاک اتحاد شوروی عبور نکرد. بحران جهانی در اتحاد شوروی بصورت فاجعه ای ملی درآمد که در شکل «پروسترویکای» گارباچفی نمایان شد. این فاجعه به تجزیه بزرگترین و ثروتمندترین کشور جهان، تخریب اقتصاد آن، فقرعمومی و گسترده مردم و تبدیل شدن به زایده مواد خام مونوپلهای فراملی انجامید. در پژوهشهای انجام شده داده‌های زیر ارائه می شوند:

تلفات کلی از«اصلاحات» بازار به دفعات زیادی بر آسیب‌های اتحاد شورویِ سالهایِ جنگ کبیر میهنی فزونی داشتند.(کتاب سوم.ص.420). علاوه براین، تخریب اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی منجر به بی ثباتی کل روند تاریخی جهان شد. نویسندگان اثرعلمی مورد بحث خروج از اوضاع مخاطره آمیز در جهان کنونی را در نوسازی سوسیالیسم، تکمیل و غنی دستاوردهای تاریخی آن، گذار به تولید فن آوری بالا، تکامل بعدی آن با استدلال‌های علمی می بینند. کتاب سوم و کل کتاب سه جلدی برای طیفی گسترده از خوانندگان، به همه آنهایی که به تاریح روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دوران جدید علاقمند هستند در نظر گرفته شده است. این کتاب می تواند مورد استفاده دانشجویان و دوره‌های نامزدی دکترا، معلمان مدارس عالی و متوسطه  قرار بگیرد و بی شک برای مروجین و مبلغین حزبی و همچنین آموزشهای حزبی مفید خواهد بود!

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

 تلگرام راه توده :

        پیج فیسبوک راه توده