پس از کودتا

سازمان سیا در گزارشی به دالس رئیس سازمان برآورد خود را از شرایط پس از کودتا چنین خلاصه میکند:

نارضایتی زاهدی از کمک ایالات متحده:

-         به نظر نخست وزیر زاهدی {کمک} 45 میلیون دلار بسیار کمتر از آن است که متضمن توسعه لازم و ایجاد پروژهای اشتغال زا باشد.

-         زاهدی بر آنست تا پیش از باز شدن کنگره هیاتی ویژه را برای درخواست کمک مالی بیشتر به واشنگتن بفرستد.

-         طبق تخمین وارن، مدیر برنامه اصل 4، طی 7 ماه آینده 37 میلیون دلار از کمک مالی آمریکا برای جبران کسری بودجه ایران لازم است. 8 میلیون دلار برای توسعه اقتصادی باقی میماند.

-         ایران میتواند تعهدات فوری اش را با کمک مالی آمریکا برآورده کند اما دولت زاهدی باید با انگلیس به تفاهم برسد تا پس از تمام شدن کمک مالی آمریکا از عواید فروش نفت برای ادامه ی برنامه های اقتصادی اش استفاده کند.

از نظر وزارت خارجه {انگلیس} پیشنهاد اسفند 1331 به مصدق {پیشنهادی که دکتر مصدق بدلیل مغایرت با منافع ملی رد کرده بود. م.} باید کارپایه ی مذاکرات دولت زاهدی باشد:

-         هرگونه توافق باید متضمن "غرامت منصفانه یی" برای شرکت نفت ایران- انگلیس باشد.

-         ایران نباید عواید و سود حاصل از فروش نفت اش بیش از کشورهای همجوار باشد.

-         پیشنهاد اسفند 1331 درخواست حداقلی بریتانیا است.

ادامه تحریک ضد توده یی:

-         3000 کارمند دولتی ظاهرا مظنون از کار برکنار و در کل 1300 توده یی هم دستگیر شدند.

-         بسیاری از توده ایهای دستگیر شده به زندانی در استان لرستان (فلک الافلاک) منتقل خواهند شد.

-         اعضای برجسته حزب توده در دادگاه نظامی محاکمه میشوند.

-         یورش پلیس عضوگیری حزب توده را مختل کرده، اما حزب میخواهد که برای امنیت بیشتر ساختار هسته یی اعضا را از 8 تن به 3 تن کاهش دهد.

-         با وجود اقدامات و تمهیدات دولتی، ساختارهای حزبی دست نخورده مانده و حزب تلاش زیادی میکند تا بصورت زیرزمینی به فعالیتش ادامه دهد.

-         حزب تنها تا زمانی که سرکوب شدید دولتی هست غیر موثر می ماند.

شاه در حال بدست گرفتن زمام امور:

-         گزارشها از تهران حاکی از آنست که شاه اعتماد به نفس تازه ی بدست آورده است.

-         ظاهرا شاه احساس میکند از طرف مردم صاحب اختیار است.

-         او در صدد تسلط کامل به ارتش است چیزی که وزیر دفاع و رئیس ستاد ارتش از آن استقبال میکنند اما به اصطکاک با زاهدی منجر شده است.

-         احتمالا اختلافات بیشتری میان شاه و زاهدی بوجود بیاید.

کشاکش میان شاه و زاهدی برای تسلط بر ارتش کماکان تهدید جدی برای ثبات ایران است.

کیم روزولت فرمانده عملیات آژاکس در یادداشتی پیرامون تصمیم شاه درباره مصدق چنین گزارش میدهد:

"شاه تصمیم گرفته که نخست وزیر سابق، مصدق، باید محاکمه و به مرگ محکوم شود اما هنوز تصمیم نگرفته آیا او را بی درنگ عفو و بعد تبعید کند یا بلافاصله اعدام. او فکر میکند تاخیر در تعیین تکلیف مصدق پس از محاکمه باعث میشود حزب توده (و هواداران مصدق) زیر شعار "نجات زندگی مصدق" دست به ضد حمله بزنند. شاه دستور داده است که در صورت عکس العمل توده ای ها پیش از محکومیت مصدق، وی بی درنگ توسط گارد شاه کشته شود. او از گزارشی مبنی بر احتمال عکس العمل حزب توده طی 30 روز آینده به شدت آشفته است."

اپوزیسیون زاهدی و فعالیت های رجال انگلیسی

در گزارش سیا مورخ 22 مهر 1332 درباره فعالیت مخالفان دولت زاهدی آمده است:

"در تاریخ 16 مهر 1332 دوازده تن از حامیان پیشین دکتر مصدق از جمله شمشیری، صاحب رستوران و از بازاریان مهم، به جرم مشارکت در توطئه علیه دولت که منجر به تعطیلی چند ساعته ی بازار تهران گردید، دستگیر شدند. تعطیلی بازار را تنها مخالفان دست راستی دولت زاهدی سازمان دادند، هر چند که حزب توده هم از این ماجرا بهره برداری کرد و برای تظاهراتی در همان روز فراخوان داد. پلیس ایران از آن دوازده تن بازجویی کرده و معلوم شد رهبری راستگرایان مخالف دولت زاهدی افراد زیر هستند: حسین مکی، دکتر مطفر بقایی، آخوند کاشانی و آخوند بهبهانی.

طبق همین تحقیقات، جبهه ی مخالفان راستگرا به حمایت طرفداران مصدق امیدوار است و پشت علی سهیلی که به انگلیس متمایل است و در سودای نخست وزیری پس از زاهدی، گرد آمده اند. بر اساس بازجویی ها، تجار بازار بویژه از وجود اپوزیسیون زاهدی خرسندند چون رهبرانش را "ماموران انگلیس" میدانند و بنابر این فکر میکنند دولت بریتانیا مایل به جایگزینی برای زاهدی است."

واشنگتن در توضیحی بر این سند مینویسد: "به گزارش یک منبع معتبر کاظم سیاح با اشاره ی سید ضیاء طباطبایی رابطی را واسطه میکند که طی تماس با زاهدی به او بگوید که علی سهیلی را به سمت وزیر خارجه منصوب کند. اما زاهدی بی درنگ عبدالله انتظام را برای این مقام به شاه پیشنهاد میکند تا نگذارد انگلیسی ها سهیلی را به شاه "تحمیل کنند."

در ادامه سند میخوانیم:

-         انگلیسیها در گذشته به دکتر بقایی پول داده اند و اکنون نیز با واسطه ی حسن عرب دوست بسیار نزدیکش به وی پول پرداخت میکنند.

-         دکتر فرخ فرهود یک حزب جدید را برای مهندسان و دانش آموختگان ایران سازمان داده است. کمیته ی رهبری آن شامل این افراد است: حسین پیرنیا، معاون وزارتخانه اقتصاد، دکتر احمد هومن {ماسون و معاون وزیر دربار در 1329 م.} که بگفته ی منبع ما مهمترین عضو کمیته است. اردشیر زاهدی پسر نخست وزیر، هوشنگ افشار و دکتر فرخ فرهود.

توضیح واشنگتن درباره فرخ فرهود چنین است: "طبق گزارشی، یکی از ایرانیها که در حلقه ی رجال انگلیسی تماسهای خوبی دارد، دکتر فرهود عضو فراکسیونی است که گفته میشود توسط کاظم سیاح هدایت و بوسیله ی سیف الله رشیدیان حمایت مالی میشود. این هر دو به انگلیسیها نزدیک هستند."

-         این کمیته در نظر دارد کمیته های کوچکتری را در میان مهندسان و مدیران کارخانجات در سراسر ایران سازمان دهد. بگفته ی این منبع، از اردشیر زاهدی با هدف بر نیانگیختن سوء ظن پدرش برای عضویت در کمیته دعوت شده و احتمالا نمیتواند بر اکثریت هوادار نفوذ انگلیس در این حلقه کنترلی داشته باشد.

-         دکتر (آیت الله) حسن امامی (امام جمعه) از رهبران مذهبی متمایل به انگلیس در صدد است حزبی مذهبی برای حمایت از زاهدی و - مبارزه با کاشانی و بهبهانی سازمان دهد. امام جمعه معتقد است انگلیسیها باید از دولت زاهدی پشتیبانی کنند و امیدوار است حزب جدید او بتواند راهگشا و موثر باشد. با این همه به دولت زاهدی انتقاد دارد که چرا نخست وزیر پیشین مصدق، سرتیپ ریاحی و همچنین اعضای برجسته رهبری حزب توده که دستگیر شدند را اعدام نکرد.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

 تلگرام راه توده :

        پیج فیسبوک راه توده