روز شمار تاریخ از انقلاب مشروطه تا انقلاب 57 بخش 18

آغاز وحشتاز استبداد نظامی

رضاخان سردار سپه

به سال 1301 یعنی یکسال پس از کودتای رضاخان- سیدضیاء رسیده ایم. دراین سال چند رویداد مهم رخ داد که آینده سلطنت قاجاریه را رقم زد. برخی افراد فراکسیون های مجلس چهارم که نشانه های دیکتاتوری رضاخان سردار سپه را نشانه آینده خوفناک دیده بودند در مجلس دهان به انتقاد گشودند. رضاخان که از بی ثباتی دربار و آشفتگی وضع اقتصادی و سیاسی کشور و همچنین شورش های غیر سیاسی و جنبش های انقلابی در کشور اطلاع داشت، فورا استعفا داد تا مجلس را در تنگنا قرار دهد. بصورت همزمان، قوای نظامی دست به تظاهرات به نفع رضاخان سردار سپه زدند و مجلس را تهدید کردند. رضاخان پس از این مانور استعفای خود را پس گرفت و با قدرت بیشتری به سر کار خود بازگشت. این قدرت نمائی در برابر مجلس، زمینه ساز بی اعتبار کردن و از قدرت ساقط کردن مجلس بود و رضاخان بخوبی این زمینه را فراهم ساخت. در همین سال، پاسبان های تهران اعتصاب و تظاهرات کردند. آنها 6 ماه حقوق عقب افتاده خود را می خواستند. و باز در همین سال، اولین رئیس اطلاعات و امنیت در ایران با هدف سرکوب سیاسی منصوب شد و سازمان اطلاعاتی در کشور شکل گرفت که بعدها این تشکیلات نه تنها در زمان رضاشاه و نه تنها در زمان محمدرضا شاه بلکه در جمهوری اسلامی نیز تشکیلات امنیتی با همین هدف، یعنی سرکوب سیاسی به حیات خود ادامه دادند.

سال 1301

فروردین ماه

1- اداره کل امنیه مملکتی تحت ریاست امیر لشکر علی نقدی (سردار رفعت) کار خود را آغاز نمود.

امیر لشکر علی آقا نقدی از امراء قدیمی و با سابقه قزاقخانه بود. به هنگام بمباران مجلس با درجه میرپنجی حفظ مجلس شورای ملی و مدرسه سپهسالار به او سپرده شد. با مردم مماشات کرد و بعضی معتقدند با مشروطه خواهان سر و سری داشت. از این لحاظ او را عوض کردند و لیاخوف شخصا فرماندهی میدان را به عهده گرفت. برادری به نام امیر پنجه قاسم آقا داشت که فرمانده قشون قزوین بود. هنگام حمله یپرم به قزوین و فتح آنجا امیر پنجه قاسم آقا اعدام شد.

2-قانون تحدید مدت اقامت مامورین سیاسی و قنسولی دولت ایران در خارجه به تصویب رسید. به موجب این قانون حداکثر مدت توقف مامورین وزارت خارجه ایران در خارج از کشور نباید از پنج سال تجاوز کند.

3- نزاع شدیدی در محله کلیمی ها بین مسلمانان و یهودیان روی داد. در نتیجه عده زیادی از مسلمانان با چوب و چماق و قمه در محله مزبور حضور یافته به نزاع و ضرب و شتم کلیمیان پرداختند. در این نزاع عده زیادی از طرفین مصدوم و مجروح شدند. سرانجام قوای نظامی در محل حاضر شده غائله را ختم داد.

4- لایحه دولت مبنی بر انتخاب 12 نماینده مجلس و مشارکت در کار دولت به تصویب رسید.

5- در جلسه امروز مجلس شورای ملی هنگام طرح اعتبار نامه حاج مخبرالسلطنه هدایت، سوسیالیست های مجلس با آن مخالفت کردند. سلیمان محسن اسکندری ضمن حمله شدید به مخبرالسطلنه وی را قاتل شیخ محمد خیابانی خواند و تقاضای رد اعتبار نامه او را نمود. سید حسن مدرس به دفاع برخاست و سرانجام اعتبار نامه تصویب شد.

6- پاسبان های تهران به علت اینکه شش ماه حقوق دریافت نکرده بودند اعتصاب کردند و پست های خود را ترک نمودند.

خرداد ماه

1-در شهرک، نزدیکی تبریز بین قوای نظامی و قوای چریک شاهسون زد و خوردی روی داد و عده ای از طرفین کشته شدند.

2- در اطراف اردبیل و اهر بین قوای نظامی و قوای شاهسون جنگ در گرفت.

3-مجلس شورای ملی به زمامداری قوام السلطنه ابراز تمایل نمود. مدرس در روی کار آوردن قوام السلطنه نقش به سزا داشت. نمایندگان 65 رای به قوام السلطنه و 15 رای به مستوفی الممالک دادند.

تیر ماه

جنگ بین قوای دولتی و الوار یاغی در لرستان درگرفت. عده زیادی از الوار کشته شده و تعدادی دستگیر شدند.

مرداد ماه

مجلس شورای ملی لایحه استخدام و اختیارات دکتر میلسپو را تصویب نمود. میلسپو از امریکا برای اداره امور مالی ایران استخدام گردید و شغل وی رئیس کل مالیه ایران بود.

مهر ماه

1- معتمد التجار نماینده تبریز در مجلس شورای ملی نطق تند و مهمی ایراد کرد و لبه تیز حملات وی متوجه سردار سپه وزیر جنگ بود. او در این نطق سردار سپه را متهم به قلدری و قانون شکنی کرد.

2- سید حسن مدرس در تایید اظهارات معتمدالتجار مراتبی از اعمال نظامیان را برشمرد و افزود ما آنقدر قدرت داریم که می توانیم شاه را برداریم و طبعا سردار سپه را نیز می توانیم معزول کنیم.

3- مطبوعات با انعکاس نطق معتمدالتجار و مدرس، سردار سپه و نظامیان را به باد انتقاد گرفتند.

4- سردار سپه وزیر جنگ در اجتماع صاحب منصبان نطقی ایراد نموده اقدامات قشون را در ایجاد امنیت برشمرد و اضافه کرد چون مجلس و مطبوعات برای کارهای او ارزش قائل نیستند از کار استعفا خواهد داد.

5- سردار سپه وزیر جنگ از کار کناره گیری کرد.

6- امیر اقتدار حاکم نظامی تهران از کار کناره گرفت و اداره حکومت نظامی را منحل نمود.

7- پس از استعفای سردار سپه نظامیان به تظاهرات پرداخته و در تهران به مانور نظامی دست زدند و هنگام عبور از مقابل بهارستان مجلس را تهدید نمودند.

8- در شهرها از طرف نظامیان به طرفداری از سردار سپه و حمله به مجلس مخصوصا معتمدالتجار تظاهرات زیادی صورت گرفت.

9- سردار سپه وزیر جنگ به کار خود بازگشت.

دی ماه

1- اولین شماره روزنامه کوشش به مدیریت شکرالله خان (صفوی) انتشار یافت. فعلا از این روزنامه هفته ای سه شماره منتشر خواهد شد.

2- بعد از ظهر امروز سان قشون در میدان مشق انجام گرفت. سلطان احمد شاه و محمد حسن میرزا ولیعهد در حالیکه لباس نظامی بر تن کرده بودند از قشون سان و رژه گرفتند.

لینکهایشمارههایگذشته:

1 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/novamr/624/ruzshomar.html

2 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/novamr/625/ruzshmar.html

3 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/novamr/626/ruzshomar.html

4 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/desamr/627/tarikh.html

5 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/desamr/628/ruzshomar.html

6 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/desamr/629/tarikh.html

7 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/janvi2018/tarikh.html

8 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/janvi2018/631/tarikh.html

9 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2018/janvie/632/tarikh.html

10 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2018/janvie/633/tarikh.html

11- https://www.rahetudeh.com/rahetude/2018/janvie/634/tarikh.html