روز شمار تاریخ - 11

زمینه های ظهور رضاخان

و حکومت نظامی ها فراهم می شد!

تمام طول سال 1294 که همزمان است با جنگ اول جهانی، ایران دستخوش بی ثباتی و سر بر آوردن حکومت های محلی، رقابت سه نیروی نظامی انگلیس و روسیه و عثمانی در ایران و متزلزل بودن کامل دستگاه دولتی است. هر سه دولت خارجی برای خود صدراعظم معرفی می کردند و بخش هائی از ایران را تحت اشغال خود در می آوردند. دست آوردهای انقلاب مشروطه یکی پس از دیگر در آتش این بحران می سوخت و رهبران آن انقلاب یکی یکی از صحنه حذف شده و یا درگذشته بودند. چند چهره ملی در صحنه ظهور کرده بودند. در مجلس سلیمان میرزا اسکندری که بعدها رهبر حزب توده ایران شد، کلنل تقی خان پسیان که احساس کامل وطن دوستی در برابر قوای نظامی بیگانه ایستاد، صدراعظم هائی که احمد شاه تعیین می کرد حتی گاه چند هفته نیز دوام نمی آوردند. قتل و ترور و جنگ های محلی بر ایران حاکم بود. حتی قتل و اعدام خارجی ها. مقدمات ظهور یک دیکتاتور نظامی بتدریج فراهم می آمد.

سال 1294 شمسی

فروردین ماه

1- شیخ العراقین حائری فتوای جهاد علیه متفقین را که به امضای علماء بزرگ شیعه رسیده بود به احمد شاه تسلیم نمود .

اردیبهشت ماه

1- مشیرالدوله و وزیران او استعفا دادند و احمد شاه استعفای آنها را پذیرفت .

2- وزیر مختار روس و وزیر مختار انگلیس با تهدید و ارعاب فرمان ریاست وزرائی سعد الدوله را از احمد شاه گرفتند.

3- وزیر مختار آلمان و سفیرکبیرعثمانی در قصرفرح آباد حضور یافته احمد شاه را مجبوربه عزل سعدالدوله نمودند.

4- در آذربایجان جنگ سختی بین قوای عثمانی به فرماندهی خلیل پاشا و مجاهدین ایرانی از یک طرف و سپاه روس از طرف دیگر درگرفت. در این نبرد قوای عثمانی شکست خورده عقب نشینی کرد. از مردم آذربایجان عده زیادی تلف شدند .

5- مجلس شورای ملی به زمامداری عین الدوله صدراعظم استبداد رای تمایل داد و فرمان سلطان احمد شاه صادر شد .

خرداد ماه

1- قانون جدید تشکیلات وزارت مالیه از تصویب مجلس گذشت .

2- به دستورعبدالحسین میرزا فرمانفرما وزیر داخله ایلات کرمانشاه با سپاهیان عثمانی به فرماندهی حسین رئوف بیک به جنگ پرداختند و قوای عثمانی به عقب رانده شدند .

تیر ماه

1 - عین الدوله از رئیس الوزرائی استعفا داد.

2 - مستوفی الممالک به رئیس الوزرائی تعیین شد .

3 - درجلسه امروزمجلس با وجودی که شاه مستوفی الممالک را به رئیس الوزرائی انتخاب نموده بود وکلای حزب اعتدال و هیئت علمیه از ابقای عین الدوله طرفداری کردند و مخالفت خود را با مستوفی الممالک ابراز نمودند .

4 - سلطان احمد شاه فرمان رئیس الوزرائی مجدد عین الدوله را صادرکرد .

5 - درجلسه امروزمجلس شورای ملی عین الدوله قبول رئیس الوزرائی را موکول به معرفی کلیه وزرای کابینه قبل دانست و گفت اگر دموکرات ها مایل به ترمیم کابینه نیستند بشرطی می پذیرم که استیضاح پس گرفته شود. در همین جلسه سلیمان میرزا لیدر حزب دموکرات ضمن نطقی از عین الدوله انتقاد کرد .

6 - عین الدوله از تشکیل دولت انصراف حاصل نمود .

7 - فراکسیون های مجلس برای رئیس الوزرائی به مشیرالدوله رای دادند .

مرداد ماه

1 - مشیرالدوله از رئیس الوزرائی کناره گرفت .

2 - مستوفی الممالک به رئیس الوزرائی انتخاب گردید .

3 - مجلس رای به رئیس الوزرائی مستوفی الممالک داد .

4 - یک هزار سالدات روسی از قزوین به سوی تهران حرکت کردند. از طرف دولت اقداماتی برای متوقف ساختن این قوا به عمل آمد. تعداد سالدات های مقیم قزوین به دوازده هزار نفر رسید .

5 - قوای نظامی انگلیس وارد بوشهر شد و ژاندارم های ایرانی را خلع سلاح نمود. انگلیسیها درآمد تلگرافخانه بوشهر را ضبط کردند .

شهریور ماه

مستوفی الممالک وزیران خود را معرفی کرد

مهر ماه

شاهزاده امیر اعظم حکمران شاهرود سمنان و دامغان در باغ خود توسط دوتن ازنوکرهای شخصی به قتل رسید. وی فرزند وحیدالله میرزا سپهسالار وبرادرزاده عین الدوله بود .

آبان ماه

1- قانون سرباز گیری به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید .

2- قشون روس وارد کرج شد .

3- به دنبال حرکت قوای روس به سمت تهران عده زیادی از رجال و نمایندگان مجلس به سمت قم حرکت کردند .

4 - نمایندگان مجلس ودستجات مختلف که به قم عزیمت نموده بودند کمیته دفاع ملی را تاسیس کردند .

5 - به علت نزدیک شدن قشون روس به تهران تصمیم به انتقال پایتخت گرفته شد. در همان روز سلطان احمد شاه به لندن وپطروگراد تلگراف کرده متذکر شد به علت حرکت قشون روس به تهران ناگزیر پایتخت را به اصفهان تغییر خواهد داد و مسئولیتی نسبت به عوارض بعدی ندارد .

6- به علت مسافرت عده زیادی از نمایندگان مجلس به قم و کرمانشاه مجلس از اکثریت افتاد و تعطیل شد.

7- وزیران مختار روس و انگلیس احمد شاه را ملاقات و او را از انتقال پایتخت به اصفهان منصرف ساختند. در همان روز قوای روسیه که در دروازه تهران اردو زده بود به سوی قزوین بازگشت .

8- در قم اعلان جهاد داده شد و یک کمیسیون مامور جمع آوری اعانه و اسلحه شد .

9- ایرانیان قنسول انگلیس را درشیراز با تمام اتباعش به تنگستان بردند و شیراز به تصرف ایرانیان در آمد. تلگرافچی کازرون را که انگلیسی بود مردم تیرباران کردند. قوام الملک با ملت علیه انگلیسها متحد شد .

10- بعد از ظهرامروز خانم سفیرکبیرعثمانی و فرزندان و چند تن ازاعضاء سفارت به قم مهاجرت نمودند .

11 - وزیرمختار آلمان در قم با مهاجرین ملاقات کرد .

آذر ماه

قوای روس شهرساوه را به تصرف خود درآورد. کمیته دفاع ملی از قم به اصفهان حرکت نمود .

دی ماه

1 - قوای روس در رباط کریم با قوای ژاندارم و سواران مسلح هندی جنگ بسیار شدیدی کردند. قوای ژاندارم و سواران مسلح شکست خورده جمعی کشته و عده ای اسیر شدند و دسته ای فرارکردند .

2 - کلیه مهاجرین ازکاشان وقم وارد اصفهان شدند .

3 - مستوفی الممالک رئیس الوزراء استعفا داد .

4 - فرمانفرما از طرف سلطان احمد شاه به رئیس الوزرائی منصوب شد .

5 - کلیه اعضاء کمیته دفاع ملی از اصفهان به طرف کرمانشاه حرکت کردند .

6- شهرهای قم وکاشان توسط قوای روس اشغال شد .

7- رضا قلی خان نظام السلطنه حکمران بروجرد و لرستان و خوزستان با یک عده قوا وارد صحنه کرمانشاه شد. وی ریاست کل قوای ملی ایران را برعهده گرفت و به روس و انگلیس اعلان جنگ داد.

8 - بین قوای ملی ایران به فرماندهی افسران آلمانی با قوای روس در چند منطقه زد وخورد شد و در نتیجه قوای ملی ایران شکست خورده عقب نشینی کردند .

9 - روس ها به سلطان آباد عراق حمله کرده آن شهر را متصرف شدند .

بهمن ماه

1 - طبق تصمیم هیئت وزیران نظام السلطنه از حکومت بروجرد و لرستان و خوزستان منفصل گردید وکلیه نشان های او مسترد شد و دستور مصادره اموالش صادر گردید .

2 - اعضا کمیته دفاع ملی وعده زیادی ازمهاجرین وارد کرمانشاه شدند. اقبال الدوله حاکم کرمانشاه از شهرخارج شده در دو فرسنگی استقرار یافت .

اسفند ماه

1 - بنا به تحریک سفارت روس عده ای ازکارکنان دولت بعلت نرسیدن حقوق در محل ییلاقی سفارت زرگنده تحصن اختیار کردند .

2- قشون روس کرمانشاه را تصرف کرد .

3-عبدالحسین میرزا فرمانفرما امروز استعفای خود را از رئیس الوزرائی تسلیم سلطان احمد شاه نمود. علت کناره گیری وی مداخلات غیراصولی دولت روسیه در خاک ایران بوده است .

4- نظامیان انگلیس وارد جنوب ایران شدند و دسته ای بنام تفنگداران جنوب تحت ریاست ژنرال سایکس تشکیل دادند که بنام S.P.R نامیده شد.

5 -محمد ولی خان سپهدارتنکابنی با اخذ لقب سپهسالاراعظم از طرف سلطان احمد شاه به رئیس الوزرائی انتخاب شد.

6- لقب سپهدار اعظم به سردار منصور رشتی تعلق گرفت .

لینک های شماره های گذشته:

1 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/novamr/624/ruzshomar.html

2 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/novamr/625/ruzshmar.html

3 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/novamr/626/ruzshomar.html

4 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/desamr/627/tarikh.html

5 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/desamr/628/ruzshomar.html

6 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/desamr/629/tarikh.html

7 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/janvi2018/tarikh.html

8 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2017/janvi2018/631/tarikh.html