ایالات متحده آمریکا، ضمن آشتی دادن ارمنستان و آذربایجان- رقیبان قدیمی، که بیش از یکصد سال برسر مناطق ارضی مورد اختلاف با هم سر جنگ داشتند - تلاش می کند که در قفقاز جنوبی یک ائتلاف بی سابقه علیه ایران ایجاد کند. جنبه حساس و کلیدی انعقاد صلح به نظر ایدئولوگ های آمریکایی، واگذاری تدریجی ناگورنی قره باغ به آذربایجان است.

نیکول پاشینیان رئیس جمهور تازه به قدرت رسیده ارمنستان حاضر است این گام بی سابقه را بخاطر کسب حمایت سیاسی از جانب واشنگتن بردارد. با این حال کارشناسان آذربایجانی به این سناریو با شک و تردید می نگرند. حقیقتا ایالات متحده آمریکا برای اولین بار نیست که تلاش می کند با ارمنستان مغازله کند. زیر فشار کمیته ملی ارامنه در آمریکا کمیته تخصیص ایالات متحده آمریکا در عمل هر سال بودجه قابل توجهی را به برنامه کمک های انسانی ارامنه از سال 1998 به این طرف اختصاص می‌دهد. بطوریکه در سال آینده ارمنستان، بدون محاسبه کمکهای هدفمند به آوارگان سوری و برای جا پا باز کردن در این کشور و تجهیز مواضع ارمنستان توسط رادارهای ویژه ای که امکان جاسوسی و کنترل عملیات آذربایجان را بدهد حدود 24 میلیون دلار دریافت خواهد کرد.              

در این میان اوضاع در کشور تحت کنترل شدید قرار دارد. بارها این موضوع مطرح شد که برای چه در کشور کوچکی مانند ارمنستان سفارت آمریکا به لحاظ خاک و محدوده خود بسیار بزرگ و شمار دیپلماتهای آمریکایی فوق العاده زیاد و باور نکردنی هستند. براساس برخی گزارشها برای هر 1200 شهروند ارمنی یک آمریکایی با مصونیت دیپلماتیک وجود دارد.

علاوه براین ایالات متحده آمریکا تلاش می کند ابتکار عمل روسیه را بعنوان میانجی پیشرو در حل و فصل مسئله قره باغ خنثی کند و نقش اصلی در این روند را خود ایفا کند. چنانکه به عمد و درمخالفت با "طرح لاوروف" در مورد حل و فصل مناقشات ناگورنی قره باغ همکاران رئیس گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ریچارد هوگلاند برنامه شش ماده ای را  تدوین کردند، که ارمنی‌ها با  حسن نظر و التفات زیاد از آن استقبال کردند. علاقه این چنینی ایالات متحده آمریکا به ارمنستان تصادفی نیست. طبق ارزیابی تحلیلگر طرح امنیت ملی ترومان دنیل گینور، این دولت موضع استراتژیکی را در منطقه بالقوه مهم و بسیار خطرناک جهان اتخاذ می کند. ارمنستان متحد تاریخی ایران در جنوب قفقاز علیه ترکیب ناهمگن ترکها، ضمن مسدود کردن خروجی این کشور در دهلیز آسیا و اروپا است. امروزه این تنهاخط مرزی آرام ایران است که ارمنستان را بمثابه یکی از ایالات موقتا از دست داده شده امپراتوری ایران تلقی می کند. از این رو شرکت ارمنستان در مانورهای مشترک با کشورهای ناتو در گرجستان و رومانی در سال گذشته درعمل ضربه ای از پشت به تهران بود. با توجه به غیرممکن بودن اتحاد نظامی با ایران شیعه علیه آذربایجان شیعه، تمایل ارمنستان به بیرون آمدن از محاصره جغرافیایی و راه یابی اقتصادی به غرب نیز طبیعی است. بویژه این مسئله پس از امضاء یادداشتهای سه گانه در مارس امسال بین گرجستان، ترکیه و آذربایجان درباره حسن تفاهم و همکاری در زمینه دفاعی در شهر گیرسین ترکیه اهمیت خاصی پیدا کرد.

ترکیه و آذربایجان سالهاست که به همکاری نظامی- سیاسی، ازجمله در رویارویی سنتی با بلند‌ پروازی ها وجاه طلبی‌های ایران در جنوب قفقاز پایبند هستند. پیوستن گرجستان به آنها و احتمالا ارمنستان بطورکامل ایران را بدون متحد در منطقه می گذارد. با این حال محاسبه غلط ایالات متحده آمریکا در این است که آذربایجان را بعنوان یک دست نشانده  کاملا حرف شنو و مطیع می نگرد که همه «شرارت‌های لازم» را بنام اهداف برادر بزرگ می پذیرد. گام هایی مانند تحریم های سپتامبر از چشم رهبری باکو پنهان نمی‌مانند. این گامها همان دست زدن به اقدامات تلافی جویانه است. چنانکه آذربایجان آسمان خود را برای انتقال تجهیزات نظامی به سوریه دراختیار روسیه قرار داد، به تحریم های غرب نپیوست و حتی احتمال امکان پیوستن آن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز می رود. عدم اقبال ایده آمریکایی تقویت ائتلاف ضد ایرانی به حساب ارمنستان را کارشناسان آذربایجانی تایید کردند. بدین ترتیب، هرچه باشد طرح های ایالات متحده آمریکا برای حمله به ایران، برای آمریکا در آن شکلی که مقامات وزارت امور خارجه آنها را ارائه می دهند قابل تحقق نیستند. ایالات متحده آمریکا مانند گذشته مجبور است یکی از طرفین درگیر مناقشه ناگورنی قره باغ را انتخاب کند.

با این حال اگر نابغه‌های سیاسی واشنگتن موفق شوند دشمنان سنتی مانند ارمنستان و آذربایجان را آشتی بدهند، ایران یک متحد استراتژیک مهم را از دست می دهد. اوضاع در شمال ایران که در آنجا روحیه پان ترکی و ایده های نفوذ ترکی قوی هستند، تا حدی تند و شدید است. از دست دادن آخرین متحد در این منطقه می تواند منجر به تقویت نیروهای گریز از مرکز شود و بعنوان اخطاری برای آغاز مناقشات کامل بین ایران از یک سوی و ائتلاف ضد ایرانی که توسط ایالات متحده آمریکا تشکیل شده از سوی دیگر بکار برده شود!

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetude

        پیج فیسبوک راه توده