راشا تودی – گزینش و ترجمه - رضا نافعی

گرچه گزارش های اقتصادی رسانه های غربی درباره ترکیه معمولا بین انتقادی تا منفی در نوسان است، اما واقعیات تصویری بکلی متفاوت عرضه می کنند. ترکیه پویاست و بلند پرواز و درست به همین دلیل در غرب به چشم رقیبی آزار دهنده به آن نگریسته می شود. 

راشا تودی با پرفسور دکتر سرکان دیلک گفتگو کرد. او بعنوان استاد اقتصاد در دانشگاه کاستامونو در جنوب ترکیه تدریس می کند.

پرسش: ترکیه از سالها پیش  بگونه ای مشهود رشد می کند. رسانه های غربی ادعا می کنند که این رشد اقتصادی پایدار نیست. نظر شما درباره این ارزیابی چیست و داوری شما در باره اقتصاد ترکیه چگونه است؟

پاسخ: ترکیه در سال 2017 با دست یافتن به 7،4 درصد رشد به موفقیت قابل توجهی دست یافت. این  موفقیت برغم حملات تروریستی، بحران سوریه، وعواقب بعدی، پس از تلاش ناکام کوتادی 15 ژوئیه 2016 بدست آمد. این موفقیت حاصل بخت و اقبال نبود بلکه نتیجه سیاست اقتصادی موثر دولت AKP و پرزیدنت اردوغان بود.

اگر سالهای پس از 2002 را در نظر گیریم، رشد اقتصادی ترکیه بطور متوسط سالی %5 بوده است. رسانه های غربی دلیل این موفقیت را درک نمی کنند. پیش از سال 2002 استخراج معادن و  بهره برداری های اقتصادی در اختیار نخبگانی بود که از لحاظ سیاسی  مورد حمایت بودند. از منظر نخبگانی که در آن زمان قدرت را در دست داشتند، نخستین وظیفه آنها این بود که  به پیروان خود امتیازهای اقتصادی بدهند. موسسات دولتی امکانی برای توسعه در اختیار مردم آناتولی قرار نمیدادند. تقریبا تمام منابع اقتصادی تحت کنترل گروهی قرارداشت که حتی کمتر از بیست درصد جامعه بود. اگر کل روند امور را  در نظر گیریم، در واقع مجموعه مردم مشتغل برای تامین رفاه قشر ممتازی زحمت می کشیدند که در عین حال بدلیل امتیازاتی که به غرب میداد مورد حمایت سیاسی آن نیز قرار می گرفت. پس از آن که حزب عدالت و توسعه  قدرت را بدست گرفت مردم آناتولی آموختند که نوآوری ها را دنبال کنند یا دست به سرمایه گذاری های مستقل بزنند. بویژه ترکیبات گسترده تر اقتصاد به ترکیه امکان داد تا به دستآوردهای اقتصادی خود طی سالهای متمادی تداوم بخشد. اگر ثبات سیاسی ادامه یابد رشد اقتصادی ترکیه نیز تداوم خواهد یافت.

پرسش: شما گفتید که رشد اقتصادی ترکیه دلائل نهادی دارد. ولی تنی چند از کارشناسان اروپائی ادعا می کنند که ترک ها، عمدتا، هزینه مصرف خود را از طریق گرفتن وام تامین می کنند. با این روش مردم زیر بار قرض می روند.  منتقدین دولت اردوغان  را مسئول این امر می دانند. 

پاسخ: کارشناسان غربی در این مورد صادق نیستند. ترکیه از جمله کشورهای بدهکار نیست. ارقام و آماری که ارائه داده می شوند، بدلائل سیاسی، مورد تفسیر تازه قرار می گیرند.  

واقعیت این است که نسبت بدهی ترکیه نسبت به کشورهای غربی مانند بلژیک، هلند، آلمان و فرانسه  پائین تر است.

نسبت بدهی عمومی ترکیه تنها 28 درصد است، در حالی که نسبت بدهی عمومی بسیاری از کشورهای اروپایی بیش از 100 درصد است. براساس گزارش شرکت مشاوره بین المللی McKinsey & Company، ترکیه یکی از کشورهای با کمترین نسبت بدهی در سراسر جهان است. در میان 47 کشور بدهکار جهان ترکیه در مرتبه 28 قراردارد.

پرسش: اخیرا آژانس Fitch 24 رتبه بندی بانک ترکیه را کاهش داد. احتمال پیدایش بحران بانکی نظیر آنچه که در سال 2001 رخ داد چقدر است؟

پاسخ: من برای اقتصاد ترکیه هیچ خطر بحرانی نمی بینم ، بخش بانکی و دولت ترکیه از بحران سال 2001 که  ترکیه را تکان داد، بسیار آموختند. مدت هاست که این ها دیگر تن به ریسک های غیر ضروری نمی دهند. بخش بانکی ترکیه برای سرپا ایستادن به حد کافی نیرومند است. بنظر می رسد، همانطور که چند روز پیش آژانس رتبه دهی ژاپونی JCR در بیانیه ای تایید کرد، کفایت سرمایه، گزارش ترازنامه و بدهی مشکلی ندارند.

پرسش: ترکیه از کسری  تجاری مزمن در رنج است، مشکل ناشی از چیست؟

پاسخ: مشکل کسری بازرگانی مشکل تازه ای برای ترکیه نیست. اگر مشکل را ازمنظر تاریخی بنگریم ترکیه از جنگ جهانی دوم به اینسو با کسری بازرگانی روبروست. ترکیه این کسری را ازطریق درآمد حاصله از توریسم و سرمایه گذاری مستقیم خارجی جبران می کند. کسری بازرگانی ترکیه دو علت مهم  دارد. علت  اول آنست که تولیدات صادراتی ترکیه از مواد خامی ساخته می شوند که از خارج می آیند. این امر از جمله موجب بالارفتن میزان واردات می گردد. دوم آن که تولیدات ترکیه اغلب از تکنولوژی پیچیده برخوردار نیستند و ارزش افزوده اندکی دارند.

پرسش: چرا دولت ترکیه موفق به رفع این کسری بازرگانی نمی شود؟

پاسخ: اخیرا دولت ترکیه در صدد برآمده است تا این مسئله را حل کند، به این صورت که هدفمند بر سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه بیافزاید.

پرسش: اغلب گفته می شود که اردوغان اجازه نمی دهد. بانک مرکزی ترکیه آزادانه عمل کند. وضعیت موسسه مالی مذکور را چگونه ارزیابی می کنید؟

پاسخ: ساده بگویم، کارشناسان غربی وقتی از سیاست اقتصادی ترکیه انتقاد می کنند، نه صادق هستند و نه شفاف سخن می گویند. برای کسب موفقیت در اقتصاد، سیاست مالی و پولی باید هماهنگ شوند. از این رو مذاکرات سخت میان بانک مرکزی و دولت  امری است معمولی. جامعه دولت را انتخاب می کند و دولت مسئول موفقیت اقتصاد برای مردم است. ولی مقامات بانک مرکزی برای مدت پنج سال منصوب می شوند و هیچ نوع  مسئولیت مستقیمی در برابر مردم ندارند. برای تامین هماهنگی، دولت باید بانک مرکزی تبادل نظر کند. وظیفه بانک مرکزی محدود به اندیشیدن در باره ثبات قیمت ها نیست  بلکه باید در باره  دیگر اهداف  بزرگ اقتصادی، مانند رشد اقتصادی، نیز اندیشه کند.

پرسش: ترکیه در سال های اخیر با کشورهای غربی مانند آلمان و ایالات متحده تنش های شدید سیاسی را تجربه کرده است. آیا ترکیه می تواند غرب را ترک کند؟

پاسخ: مثل مناسبی در زبان ترکی داریم که می گوید: "گورستان ها پر است از کسانی که  فکر می کردند اگر آنها نباشند همه کارها می خوابد؛ من با صراحت و روشنی می گویم: کشورهای غرب  نه  با ترکیه صادق هستند نه با روسیه .

پرزیدنت اردوغان یکی از بزرگترین رهبران تاریخ ترکیه است. کشورهای غربی فکر می کردند بازی با آنکارا کار ساده ایست، چون فکر می کردند ترکیه وابسته به غرب است و جز این هم چاره ندارد. ولی امروز باصطلاح ترکیه نوین، تحت رهبری پرزیدنت اردوغان، بازی را برای غرب  چندان ساده نکرده است.

پرسش : مناسبات اقتصادی با روسیه تا چه حد برای ترکیه اهمیت دارد؟

پاسخ: در سوریه رفتار غرب با ترکیه و روسیه  به یک نسبت تهاجمی بود. ولی این سیاست سبب نزدیکی ترکیه و روسیه به یکدیگر شد. صادرات ترکیه به روسیه در حدود سه میلیارد دلار است و وارداتش 19،5 میلیارد. بسیاری از روس ها ترجیح می دهند بعنوان توریست به ترکیه بیایند. این نزدیکی اقتصادی و سیاسی بین دو کشور مورد علاقه ویژه هر دو کشور است.

پرسش: شما گفتید غرب از گروههای تروریستی علیه ترکیه حمایت می کند. مذاکرات برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا نیز پیش نمی رود. آیا بدلیلی چون اتحادیه اقتصادی اوروآسیا، در آنکار مورد بحث قرار می گیرد؟

پاسخ: حضور دو شخصیت سیاسی چون اردوغان و پوتین را باید شانسی تاریخی برای هر دو کشور دانست. سالها بود که ترکیه و روسیه رهبرانی چنین قدرتمند و موفق به خود ندیده بودند. در همان حال که آنکارا و مسکو توافق کردند که در آینده با یکدیگر همکاری کنند، اتحادیه اروپا به این نتیجه رسید که حق دارد از هر امکان ژئو پلیتیک علیه ترکیه استفاده کند. مثلا اعضای برجسته جنبش تروریستی FETÖ (هواداران گولن) بدون کمترین مزاحمتی، آزادانه در یونان و آلمان در رفت و آمد هستند. افزون بر این بروکسل دهها سال است که با دادن این قول که ترکیه به عضویت در اتحادیه اروپا پذیرفته خواهد شد، ترکیه را در انتظار نگاه داشته است. این امر نمی تواند به این صورت ادامه یابد. اگر آنها در برابر ترکیه کماکان بی صداقتی کنند، یک جهان چند قطبی بوجود خواهد آمد. ترکیه در این نظام نوین جهانی جای خود را خواهد داشت.

پرسش: اردغان سال ها پیش اعلام کرد که ترکیه را تا سال 2023 به یکی از ده قدرت بزرگ اقتصادی تبدیل خواهد کرد. آیا این  هدف واقع بینانه است؟

پاسخ: یک نکته روشن است و آن این است که در درجه اول اقتصاد های بزرگ جهان غرب هستند که از نقشه های بلند پروازانه اردوغان ناراضی هستند. آنها از این می ترسند که مزایای خود را از دست بدهند. با توجه به وسعت خاک ترکیه و جمعیت پویای آن، اروپا و امریکا نمی توانند مانع از آن گردند که ترکیه در کنار آنان قرار گیرد. من مطمئنم که رشد اقتصادی ترکیه تا این حد کاملا ممکن است. ترکیه باید برای رسیدن به این هدف به برخی از اقدامات اقتصادی پایبند بماند. آنکارا باید کماکان در سه بخش اساسی سرمایه گذاری کند، سه بخشی که تضمین کننده رشد و تداوم آن هستند. این سه بخش عبارتند از: فنآوری، آموزش و  بهداشت.

پرسش: تورم در ترکیه به 15 درصد رسیده است. منشا این تورم فزاینده کجاست، و این تا کجا بر زندگی مردم تاثیر می گذارد؟

پاسخ: منشاء اصلی تورم در ترکیه، کاهش ارزش لیر ترکیه است. استهلاک هزینه های تولید را افزایش داد، زیرا تولید در ترکیه بشدت به واردات وابسته است. بعنوان مثال نفت و دیگر منابع انرژی مهمترین اقلام واردات ترکیه هستند.

در این رابطه میل دارم تاکید کنم که سیاست و اقتصاد از یکدیگرجدائی ناپذیرند. ما این را در نوسانات بازار ارز در ترکیه مشاهده می کنیم. 

مقامات غربی می کوشند تا ترکیه را قانع سازند که - یا به بیان دیگر مجبور سازند- عمدتا در محدودۀ سیاست مالی غرب  و هماهنگ با علائق آنها حرکت کند.

در این زمینه آژانس های رتبه بندی معمول، سرمایه گذاران بزرگ و موسسات مالی را به عنوان ابزار بکار می گیرند تا کشورهائی چون روسیه و ترکیه را "متقاعد سازند" که راه و شرائط اقتصادی که آنها پیشنهاد کرده اند درست است.

برغم فشار اقتصادی شدیدی که از این نوع بگو مگو های مالی برمی خیزد مردم ترکیه در انتخابات 24 ژوئن، با 53 از کل آراء در کنار اردوغان ایستادند.

https://deutsch.rt.com/der-nahe-osten/73675-wirtschaftsprofessor-tuerkei-wird-platz-in-multipolarer-weltordnung-finden/

        پیج فیسبوک راه توده