مصاحبه تاریخی مجله

"تهران مصور" با کیانوری

رویدادهای بزرگی

که حزب توده ایران

در انقلاب 57

دید و تجربه کرد!

گفتگوی نورالدین کیانوری دبیر اول وقت حزب توده ایران با مجله تهران مصور (جمعه 4 خرداد 1358، شماره 18ـ سال سی و هفت). این مصاحبه پس از مصاحبه تحریک آمیز همین مجله با ایرج اسکندری دبیر اول حزب توده ایران تا آستانه انقلاب 57 صورت گرفت و انگیزه اصلی آن نظرات متفاوت ایرج اسکندری با نورالدین کیانوری بود. حزب توده ایران در جلسه هیات سیاسی خود به ایرج اسکندری برای مصاحبه ای که خلاف سیاست تائید شده وتصویب شده حزب در پلنوم 16 بود تذکر جدی داد و او را از عضویت در هیات سیاسی کنار گذاشت. ایرج اسکندری اندک زمانی بعد از این مصاحبه ایران را ترک کرد. رهبری حزب مصاحبه تهران مصور با ایرج اسکندری را که با تحریک فرج سرکوهی و مسعود بهنود انجام شده بود محکوم کرد و بدنبال آن، منتشر کنندگان تهران مصور تصمیم گرفتند مصاحبه ای با کیانوری هم انجام بدهند تا سیاست رسمی حزب را بازگو کند. تا آنجا که ما اطلاع داریم، این مصاحبه نیز توسط همان دونفری انجام شد که با ایرج اسکندری مصاحبه کرده بودند.

نکته دیگری که لازم است در این مقدمه گفته شود اینست که خواننده باید زمان انجام مصاحبه را در نظر بگیرد. یعنی نیمه اول سال 58 که شرایط ایران کاملا انقلابی بود و آزادی های سیاسی و مطبوعاتی برخاسته از انقلاب نیز کاملا در کشور وجود داشت. رهبری حزب هنوز تا شناخت کامل ساختار رهبری جمهوری اسلامی دوران رهبری آیت الله خمینی فاصله داشت و بتدریج بسیار پخته تر و مطلع تر و آگاه تر از شرایط جامعه و ساختار و بافت حکومتی با مسائل روبرو شد. البته در همین مصاحبه هم تندروی ها و یکسویه بینی های کیانوری مشهود است که آن را هم باید ناشی از عدم آشنائی کامل با اوضاع ایران و حکومت دانست. کیانوری نه تنها تا آستانه یورش به حزب به این آگاهی تا حدود زیادی دست یافته بود بلکه در دوران زندان و در درون زندان تجربه بسیاری بدست آورد که در مقاله تحلیلی "سخنی با همه توده ایها" آن را جمع بندی کرد و نوشت. این مقاله تحلیلی برای نخستین بار در راه توده منتشر شد.

این مصاحبه بدون هیچ تغییری در سوال ها و جواب ها، دقیقا همانگونه و به ترتیبی که در تهران مصور منتشر شده است تایپ شده است.

کیانوری: در شماره دوم روزنامه مردم، ما برنامه حزب را مبتنی بر تشکیل جبهه متحد خلق که برای تشکیل آن از همه نیروهای انقلابی، از هواداران آیت الله خمینی تا نیروهای چپ و دموکرات دعوت شده بود، توضیح دادیم. این برنامه کلیه مسائل مملکت را در بر می گیرد و ما خیال می کنیم این برنامه یعنی تشکیل جبهه متحد خلق می تواند پایه ای برای تبادل نظر همه ی نیروهای علاقمند و انقلابی بوده و در جهت عمیق تر کردن دستآورد های انقلاب ملی و دموکراتیک که هم اکنون در آن قرار داریم به کار گرفته شود.

سوال تهران مصور: نیروهای هوادار آیت الله خمینی و بطور کلی نیروهای مذهبی حاضر نیستند با نیروهای چپ همکاری کنند و حتی در اوج روند جنبش نیز این نیروها ائتلاف یا همکاری با نیروهای دموکراتیک یا سوسیالیستی را رد می کنند، اکنون نیز در همان موضع قرار دارند. از طرف دیگر کلیه نیروهای چپ ایران صرف نظر از نوع و گوناگونی ایدئولوژیکی و یا سیاسی خود حاضر به هیچ نوع همکاری با حزب توده نیستند و اگر مهم ترین برنامه حزب شما تشکیل جبهه متحد خلق است فکر نمی کنید با توجه به اوضاع موجود این برنامه نیز مانند برنامه های قبلی شما شکست خواهد خورد؟

کیانوری: ما در گذشته برنامه تشکیل جبهه واحد ضد دیکتاتوری را دادیم جبهه پیشنهادی ما بطور رسمی تشکیل نشد، اما بطور واقعی و با عمیق ترین شکل تشکیل شد و دیدیم که کلیه نیروهای انقلابی صرفنظر از ایدئولوژی و هدفهای سیاسی مختلف در یک مرحله تاریخی برای رسیدن به هدف مشترک دو شادوش هم مبارزه کردند. برای آینده نیز ما همین را در نظر داریم و معتقدیم که نیروهای انقلابی برای رسیدن به هدف ها یعنی مبارزه ضد امپریالیستی باید فعالیتی هماهنگ داشته باشند.

سوال: اما بخشی از نیروهایی که شما آنها را به وحدت می خوانید یعنی نیروهای مذهبی نه تنها خواهان چنین وحدتی نیستند بلکه حتی با اتخاذ موضعی مبارزه جویانه و سرکوبگرانه در برابر نیرو های دمکراتیک عمل می کنند.

کیانوری: بخشی از نیروهای مذهبی کوشش مداوم دارند که تسلط مطلق خود را بر جنبش مردم اعمال کنند و در جهت تحقق این امر به شیوه های نادرستی که حتی جوانمردانه نیز نیست توسل می جویند. مثلا هم آنها و هم مقامات دولتی بخوبی می دانند که ترور آیت الله مطهری مسلما از طرف نیروهای امپریالیستی، ساواک و دسته های وابسته به آنها انجام شده است ما در این زمینه اطلاعات قابل اعتمادی در دست داریم ولی آنها برای اینکه مردم را علیه نیروهای چپ بشورانند به شیوه های غیر دموکراتیک دست می یازند که نه تنها صادقانه نیست بلکه قابل پذیرش نیز نیست. ما از این شیوه ها انتقاد می کنیم، تمام کوشش ما در جهت وصل است نه فصل، هدف ما اتحاد نیروهای انقلابی است، زیرا فقط در صورت چنین اتحادی است که انقلاب حداکثر موفقیت را به دست خواهد آورد.

ضربه به انقلاب

سوال: با توجه به اوضاع کنونی و رشد انواع گرایش های تفرقه افکنانه احتمال تشکیل جبهه متحد خلق ضعیف است. اگر این جبهه تشکیل نشود برنامه شما برای حفظ دستاورد های انقلاب و گسترش آن چیست؟

کیانوری: ما نظر خود را می گوئیم. این جبهه باید تشکیل شود. تاریخ نشان خواهد داد کسانی که مانع تشکیل جبهه متحد خلق هستند به انقلاب ضربه وارد می کنند و آنها مسئول شکست آینده خواهند بود. ما نمی توانیم از تجدید حیات ارتجاع و برگشت دیکتاتوری به شکل تازه نگران نباشیم.

سوال: در بیانیه ای که اخیرا از طرف حزب توده منتشر شده، تظاهراتی که به عنوان اعتراض به مقاله آیت الله خلخالی در تبریز صورت گرفت محکوم شده است و این تظاهرات را از جمله عواملی شمردید که جنبش را تضعیف می کند. ممکن است منظورتان را دقیقتر بیان کنید؟

کیانوری: به نظر ما در جنبش انقلابی ایران هم اکنون دو خط مشی شکل می گیرد. یک خط مشی که پیگیر و انقلابی است و یک خط مشی سازشکارانه. ما خوب می دانیم که قبل از انقلاب این آیت الله خمینی بود که در یک موضع فوق العاده پیگیر و قاطع و آشتی ناپذیر قرار داشت و بسیاری از رهبران نیروهای مذهبی و حتی سیاسی چنین موضعی نداشتند، منظور من کلیه کسانی است که قبل از انقلاب طرفدار بقای مشروطه سلطنتی بودند، من نمی خواهم از کسی نام ببرم.

مخالف تظاهرات تبریز

سوال: اما شما در بیانیه خود تظاهرات تبریز را محکوم کردید و این محکومیت لاجرم متوجه حزب جمهوری خلق مسلمان نیز می شود.

کیانوری: ما با تظاهرات تبریز که به ضرر آیت الله خمینی بود مخالف بودیم. ما حتی نمی گوئیم که آیت الله شریعتمداری در این تظاهرات دخالت داشتند اما در تبریز رهبری آیت الله خمینی در انقلاب مورد سوال قرار گرفت. ما نمی گوئیم چه نیروهائی در این تظاهرات دخالت داشته اند حتی ممکن است از نام آیت الله شریعتمداری نیز استفاده شده باشد اما این دلیل دخالت ایشان نیست. ما در گذشته در مورد قضاوت راجع به افراد اشتباهاتی کرده ایم. مثلا در مورد دکتر حسین فاطمی ما قضاوتی کردیم که بعدها نادرستی آن اثبات شد. لذا رهبری حزب تصمیم دارد تا وقتی که بطور قطع دلایل کافی نداشته باشد درباره شخصیت های سیاسی قضاوت نکند، اما از جریانات صحبت می کنیم. ما معتقدیم که فقط نیروهای دست راستی هستند که می خواهند رهبری آیت الله خمینی را تضعیف کنند و علت آنهم این است که امام خمینی هنوز هم در قاطع ترین مواضع انقلابی قرار دارند. منظور ما از راست دقیقا آن نیروهائی است که میخواهند انقلاب را در چارچوب نظام سرمایه داری حفظ کنند.

سوال: شما نیروهای موجود را به دو جریان تقسیم می کنید موضع دولت (بازرگان) را در این رابطه چگونه ارزیابی می کنید؟

کیانوری: موضع دولت یک موضع بینابینی است. دولت بین نیروهای جناح راست و آیت الله خمینی قرار دارد. البته ما پشت پرده را نمی بینیم، اما ما از مجموعه این دولت حمایت می کنیم و به نظر ما دولت هنوز در جهتی قرار ندارد که بخواهیم آنرا سرنگون کنیم، برعکس بنظر ما باید به دولت فشار آورد تا در جهت مثبت قدم های پیگیرتر، قاطع تر و همه جانبه تری بردارد، سیاست ما در مرحله فعلی نسبت به دولت این است. در عین حال معتقدیم که دولت به علت عدم حاکمیت، در بعضی از مسائل مشکلاتی ایجاد می کند.

سوال: از سوی دستگاه رهبری (حکومت)، حزب توده به وابستگی به شوروی متهم است. البته این اتهام از طرف سایر نیروهای چپ نیز برحزب توده وارد می شود پاسخ شما به این مسئله چیست؟

کیانوری: ما معتقدیم که حزب توده فداکارترین و میهن پرست ترین و مهم ترین نیروی سیاسی ایران است. ما برای حفظ منافع ملی خود حاضریم همه چیز خود را فدا کنیم. این نوع اتهامات، اتهامات تازه ای نیست، کار ارتجاع اتهام زدن است.

سوال: اما این اتهامات از طرف انقلابی ترین نیروها به شما نسبت داده می شود.

کیانوری: آنها اتهامات غلط را تکرار می کنند. ما معتقد به همبستگی همه کارگران جهان و کلیه نیروهای انقلابی ضد امپریالیستی و ضد سرمایه داری هستیم. ما از تمام مبارزات ضد امپریالیست پشتیبانی می کنیم. به نظر ما اتحاد شوروی بزرگترین دژ علیه امپریالیزم آمریکا است، این اعتقاد دلیل وابستگی نیست. رابطه ما با حزب کمونیست شوروی در کادر رابطه احزاب برادر و رابطه مبارزان یک جبهه ضد امپریالیستی است، جبهه ضد امپریالیستی سه عنصر دارد کشورهای سوسیالیستی، احزاب جنبش کارگری کشورهای سرمایه داری و جنبش های رهائی بخش. سیاست ما اتحاد و همبستگی کامل با نیروهای مترقی این جبهه است.

سوال: اکثر نیروهای چپ مساله همبستگی نیروهای انقلابی، ضد امپریالیستی جهانی را قبول دارند اما آنها معتقدند که برداشت حزب توده از همبستگی، وابستگی آن حزب به اتحاد شوروی و سیاست تائید گری مطلق از اتحاد شوروی منجر شده است و قضایائی از قبیل حمایت حزب توده از امتیاز نفت شمال و یا مساله معامله اسلحه شاه و شوروی را مطرح می کنند...

کیانوری: حزب توده یک نیروی با سابقه سیاسی است و در طول 40 سال عمر سیاسی خود آنهم در شرایط پیچیده داخلی و جهانی بدون تردید اشتباهاتی داشته است اما یک حزب را نمی توان صرفا بر اساس چند اشتباه تاکتیکی بررسی کرد. در مورد مناسبات بین المللی باید بگویم که ما در جهان معاصرنمی توانیم گرد خود حصار بکشیم و نیازمند روابط اقتصادی سیاسی و فرهنگی با کشورهای دیگر هستیم، اما ما برای بررسی این روابط یک معیار داریم. منافع ملت ایران... از طرف دیگر باید بگویم که به نظر ما شوروی کشوری است که علیه امپریالیسم جهانی مبارزه می کند و در دورانی که یکی از وسائل تسلط امپریالیسم برکشور ما تدارک ارتش شاه و فروش اسلحه به آن بود خرید اسلحه از شوروی می توانست در جهت ضعیف کردن تسلط امپریالیسم حتی تا حد یک شکاف کوچک موثر بوده و لاجرم به نفع ملت ایران باشد.

سوال: می توانیم استنباط کنیم که حزب معامله اسلحه شاه ـ شوروی را محکوم نکرد؟

کیانوری: بله ما آنرا محکوم نکردیم.

سوال: شما در گذشته تشکیل جبهه واحد ضد دیکتاتوری را با هدف استقرار جمهوری و سرنگونی رژیم سلطنتی مطرح کرده بودید. یکی از اتهامات سایر نیروهای چپ به حزب توده این است که در گذشته خواهان سرنگونی رژیم مشروطه سلطنتی نبوده و استقرار دموکراسی را بدون سرنگونی سلطنت ممکن می دانسته است، مثلا در مجله دنیا ارگان تئوریک حزب مهر 53 ـ نیز آمده است که «آیا سرنگونی استبداد شاه حتما باید با برانداختن سلطنت بطور کلی همراه باشد، خیر، از نظر ما خیر»؟ شما این تناقض را چگونه توجیه می کنید؟

کیانوری: ما در برنامه حزب که مدتها قبل از 53 منتشر کرده ایم گفته ایم که راه آزادی ایران از بحران فراگیر برانداختن رژیم سلطنتی و استقرار جمهوری دموکراتیک است، اما تاکتیک مبارزه سیاسی روز همیشه با برنامه و هدف سیاسی انطباق کامل ندارد. ممکن است شرایطی پیش آید که رژیم سلطنتی باقی بماند و دموکراسی هم باشد، و از طرف دیگر ما در صدد همکاری با نیروهایی بودیم که مخالف دیکتاتوری بودند و حاضر بودند با آن مبارزه کنند اما طرفدار قانون اساسی رژیم سلطنتی مشروطه بودند.می دانید که منظورمان جبهه ملی و بعضی از نیروهای مذهبی است. ما به خاطر همکاری با آنها گفتیم که اگر شما بتوانید دیکتاتوری را از بین ببرید و دموکراسی را با سلطنت برقرار کنید، ما حرفی نداریم، اما نظر حزب همیشه این بوده است که تنها با برانداختن سلطنت و استقرار جمهوری دموکراسی تامین می شود.

سوال: فکر نمی کنید این تاکتیک کاملا با استراتژی حزب مغایرت داشته باشد و این مسئله سوال کلی تری را مطرح می کند. یک حزب مارکسیستی تا چه حد میتواند در تاکتیک های خود انعطاف داشته باشد، زمینه این سوال رای موافق حزب به جمهوری اسلامی است؟

کیانوری: مسئله تاکتیک و استراتژی یک حزب طراز نوین مساله مهمی است. ما معتقدیم که دوستان چپ گرای ما اساسا مفهوم استراتژی و تاکتیک را از نظر جهان بینی علمی درک نمی کنند. استراتژی عبارتست از تعیین نیروهای عمده و فرعی و ذخیره، آرایش قوا برای رسیدن به هدف، اما تاکتیک ارزیابی دقیق نیروهای بالفعل در هر لحظه است و تعیین سیاستی که بتواند به تحقق اهداف استراتژیکی کمک کند. اگر یک سازمان سیاسی نتواند دقیقا مرز بین تاکتیک و استراتژی خود را تعیین کند گاه به چپ و گاه به راست منحرف خواهد شد. ما سعی می کنیم که از این اشتباه بپرهیزیم. مساله دیگر از لحاظ برخورد علمی تشخیص جهت عمده و جهت فرعی در هر پدیده است. بنظر ما در هر پدیده ای جهات مترقی و جهات ارتجاعی وجود دارد اما مهم جهت تعیین کننده است که باید تقویت شود. در مورد جمهوری اسلامی برخورد ما دقیقا بر همین اساس قرار دارد. به نظر ما محتوای این جمهوری به سوی پیشرفت سمت گیری کرده است اگر، آنچه در ایران اتفاق افتاده نگاه بکنیم می بینیم که انقلاب عمیقی در ایران صورت گرفته است. کوشش ما این است که این انقلاب را عمیق تر کنیم نه اینکه در مقابلش ترمز ایجاد کنیم. هدف ما ریشه کن کردن کامل نفوذ امپریالیسم و طبقه حاکم گذشته، استقرار دموکراسی و بهبود زندگی زحمتکشان است و این هدف ها با استقرار جمهوری دموکراتیک خلق تحقق می یابد.

سوال: منتقدین حزب می گویند که محتوی و برنامه کار دولت هنوز روشن نیست قانون اساسی هنوز منتشر نشده است و شکل رای گیری دموکراتیک نبود و بر این اساس، رای موافق حزب به جمهوری اسلامی را کاری نادرست می دانند.

کیانوری: ما روی کلمات و تعهدات لفظی تکیه نمی کنیم. دولت بختیار برنامه های زیادی را ارائه داد اما تمام آنها دروغ بود. او فقط یک هدف داشت. تثبیت حاکمیت امپرالیسم در ایران. یک حزب سیاسی با بینش علمی باید به ماهیت پدیده ها توجه کند نه به شکل ظاهری آنها. اهداف جمهوری اسلامی در جهت برنامه های ما است.

سوال: فریدون کشاورز یکی از اعضای سابق کمیته مرکزی حزب توده در کتاب من متهم می کنم مسائلی را در مورد حزب و شخص شما مطرح کرده است از جمله شرکت شما در ترور شاه در سال 1327

کیانوری: این اتهامات تماما نادرست است. کشاورز زمانی عضو حزب شد که امکان وزارت، وکالت برایش وجود داشت اما در دوران سخت پس از 28 مرداد را نتوانست تحمل کند.

سوال: مثلا در مورد کودتای ضد خلقی 28 مرداد سال 32 و نقش حزب توده...

کیانوری: اوضاع بین المللی در آن زمان نامساعد بود. تناسب نیروها به نفع ارتجاع و امپریالیسم جهانی بود.

سوال: شما از طرح کودتا با خبر بودید و بخشی از ارتش را در سازمان نظامی حزب توده در اختیار داشتید.

کیانوری: ما با مصدق تماس گرفتیم. چهار بار ما با مصدق تماس گرفتیم ولی او فقط پاسخ داد که بر اوضاع مسلط است و جریان کودتا مساله فوق العاده کوچک و ناچیزی است و اوضاع بزودی آرام خواهد شد. ما می دانستیم که نیروی کودتاچیان ضعیف است و اگر نیروهای طرفدار مصدق وارد عمل بشوند این نیروهای ارتجاعی نمی توانند موفق شوند.

سوال: اما خود شما نیز وارد عمل نشدید.

کیانوری: درست است، اما حزب ضعیف بود. درست است که رهبری طبقه کارگر را در دست داشت اما این کافی نیست. قیام شرایط بسیار پیچیده ای دارد. خلق قیام می کند و یکی از شرایط آن وجود تزلزل در ارتش است.

سوال:حزب شما پس از کودتای 28 مرداد و بوِژه پس از سالهای 34 در ایران حضور تشکیلاتی نداشت حال آنکه حزب خود را یک عامل مهم سیاسی می دانید. فکر می کنید این ادعا درست است؟

ـ ادعای ما نادرست نیست، حضور تشکیلاتی یک حزب در یک جامعه شرط منحصر بفرد برای نفوذ سیاسی نیست. احزاب بسیاری بودند که حضور تشکیلاتی خود را در شرایط تسلط فاشیسم از دست داده اند، اما حضور سیاسی خود را حفظ کردند، یعنی نیروی بالقوه بودند که در شرایط مساعد به سرعت رشد کردند.

سوال: برداشت شما از نیروهای سیاسی که در سال های گذشته و بویِژه از 49 به بعد در ایران حضور داشتند چیست؟

کیانوری:ما کلیه نیروهای چپ به استثنای مائوئیست های خائن را افرادی می دانیم که در مبارزه ضد امپریالیستی سالم هستند، هرچند محصول سیاسی آنها منفی است. به نظر ما این نیروها در ارزیابی نیروهای داخلی و خارجی اشتباه می کنند. لیکن ما طرفدار اتحاد نیروها هستیم. اگر نیروهای چپ با هم متحد نشوند راه را برای انحصار طلبی نیروهای راست باز کرده اند. اگر انحصارطلبان مسلط شوند. مسئولیت آن به عهده کسانی است که مانع تفاهم متقابل بین نیروهای چپ می شوند.

سوال:در تظاهرات اول ماه مه کلیه نیروهای چپ تظاهرات مشترکی را مستقلا برگزار کردند، اما حزب شما در این حرکت شرکت نکرد و مسیر دیگری را برای تظاهرات نیروهای هوادار خود تعیین کرد که در جهت مسیر حرکت نیروهای جمهوری اسلامی بود. زمینه های این حرکت جدائی طلبانه چه بود؟

کیانوری: ما پیشنهاد کرده بودیم که کلیه نیروهای انقلابی مذهبی و غیر مذهبی مسیر واحدی را برای تظاهرات تعیین کنند. ما به دنبال نیروهای مذهبی رفتیم زیرا عظیم ترین نیروها در جهت این نیروها سمت گیری کرده بود. لذا ما تصمیم سایر نیروهای چپ مبنی بر برگزاری این تظاهرات مستقل را درست نمی دانیم.

سوال: آیا نیروهای مذهبی حاضر به برگزاری تظاهرات مشترک با نیروهای چپ بودند و آیا اساسا اجازه برگزاری این نوع تظاهرات را می دهند؟

کیانوری: ما معتقدیم که اگر کلیه نیروهای چپ با هم متحد می شدند امکان قبولاندن خود را به عنوان یک جریان تسهیل می کردند. شانس موفقیت انحصارطلبان تجزیه نیروهای چپ و دموکراتیک است...من گفتم که ما برای وصل کردن آمدیم و این یک تاکتیک علمی است. ما در جهت مسیر نیروهای مذهبی حرکت کردیم. این کار درست بود، زیرا وقتی آنها جلوی ما را بگیرند آنوقت است که انحصارطلبان بتدریج حقانیت ما را درک خواهند کرد. انحصارطلبان بتدریج پایگاه توده ای خود را از دست خواهند داد.

سوال: با توجه به شکل گیری گروههای انحصار طلب، چشم انداز آینده جامعه را چگونه می بینید.

کیانوری: جنبش انقلابی ایران دارای محتوی عمیقا ضد امپریالیستی، خلقی و دموکراتیک است. اکثریت ملت ما خواهان ریشه کن کردن امپریالیسم و استقرار دموکراسی هستند اما این عوامل عینی امید بخش است در مورد عوامل ذهنی و تعیین رهبری گروههای سیاسی در روند انقلاب باید گفت که این عوامل طیف متنوعی را تشکیل می دهند و دچار تشتت و ناپختگی شدیدی هستند. جریانی که مستقیما زیر رهبری آیت الله خمینی است دارای محتوی انقلابی خیلی جدی است اما نیروهای دیگری در جامعه و هم در رهبری وجود دارند که از لحاظ وابستگی هایشان و از نظر محتوی خیلی متنوع هستند. طیف وسیعی از چپگرای افراطی تا نیروهای فاشیست مآب در جامعه وجود دارد. ما در دوران گذار هستیم اما در مورد نیروهای مسلح اعتقاد داریم که تا وقتی ارتش بمعنی واقعی تصفیه نشده است و پاک سازی ارتش نه تنها در سطح امرا و صفوف بالا بلکه حتی تا سطح پائین و گردانهای رزمی ارتش که مهمترین واحدهای عملیاتی هستند تحقق نیافته است، نیروهای مسلح خلق باید وجود داشته باشند و فعالیت کنند اما نباید موجبات هرج و مرج را فراهم کنند، زیرا ما خواهان تثبیت اوضاع هستیم و فکر می کنیم فقط نیروهای ارتجاعی از هرج و مرج بهره خواهند برد.

سوال: تثبیت اوضاع باید به دست چه کسی انجام گیرد دولت یا کمیته ها؟

کیانوری: هیچکدام...جبهه خلق

سوال: و اگر این جبهه تشکیل نشد؟

کیانوری: این جبهه باید تشکیل شود ما راه دیگری نمی شناسیم.

سوال: در تضادهائی که بنظر شما بین دولت و رهبری آیت الله خمینی وجود دارد شما از کدام طرف پشتیبانی می کنید؟

کیانوری: از نیروهای زیر رهبری آیت الله خمینی، شورای انقلاب اسلامی. زیرا این شورا ارگانی است که مستقیما زیر نظر و رهبری آیت الله خمینی است.

سوال:اما یکی از اعضای همین شورا (هاشمی رفسنجانی- راه توده) ترور آیت الله مطهری را به نیروهای چپ نسبت داد، حال آنکه خود شما این ترورها را ناشی از توطئه امپریالیسم می دانید.

کیانوری: ما این شورا را در مجموع تائید می کنیم. یعنی معتقدیم که جهت عمده سمت گیری شورا انقلابی است. در باره ترور آیت الله مطهری ما اطلاعات موثقی داریم که نمی توانیم آنها را فاش کنیم.  این سازمان یعنی فرقان پیش از انقلاب برای ترور رهبران سیاسی مخالف رژیم شاه بوجود آمده بود. اما آن برنامه شکست خورد و ترورهای کنونی ادامه فعالیت ساواک است. خط قرمز ارتباط بین فرقان و ساواک پیدا شده است. ما این خبرها را از یک منبع دقیق بدست آورده ایم، اما نمی خواهیم آن را معرفی کنیم. به عقیده ما تنها نیروهای ارتجاعی از اینگونه ترورها سود می برند. اطلاع داریم که سازمان های جاسوسی و نیروهای ارتجاعی فوق العاده فعالند. ما قبلا هم در این مورد اطلاعیه دادیم که 135 نفر متخصص ایجاد آشوب از طرف سیا به ایران آمده اند و با گروههایی از ساواک سازمانی مخفی تشکیل داده اند و مشغول فعالیت علیه حکومت و ملت هستند.

سوال: شما سالها در خارج و یا بقول خودتان در مهاجرت سیاسی بودید و دور از وطن. آقای کیانوری تجربه مهاجرت را چطور می بینید؟

کیانوری: مهاجرت یک عامل منفی است. یک پدیده اجباری است، اما دارای جنبه های مثبتی نیز هست. جنبه منفی آن جدا شدن از مبارزه روزمره خلق است، حتی فولاد اگر مدتی در یک جا بماند زنگ میزند، گردو غبار می گیرد. مهاجرت محرومیت بزرگی است.

سوال: و پس از اینهمه سال دوری ایران را چگونه دیدید؟

کیانوری: تغییرات بسیار عمیق است. تحولات عظیم طبقاتی بوجود آمده است، نهادهای تازه ای ایجاد شده است. شکاف طبقاتی فوق العاده شده است. تضاد ها آنقدر شدید است که ما به آینده خوش بین هستیم، زیرا تنها راه حل این تضادها تغییرات بنیادی است.

مجله تهران مصور (جمعه 4 خرداد 1358،  شماره 18ـ سال سی و هفت)

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده