اول ماه مارس آژانس خبری تاجیکستان«اوستا» گزارش داد که ساخت بخش تاجیکستان طرح «کاسا-1000» (آسیای مرکزی- جنوب آسیا) (1) در اواسط ماه مارس آغاز می شود. این پروژه باید تنها خط انتقال نیروی برق قیرقیزستان و تاجیکستان را به افغانستان و پاکستان متصل کند. این طرح را وزارت امورخارجه آمریکا، «یو.اس. آ.آی .د.» (نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای توسعه بین المللی)، بانک جهانی، بانک اسلامی توسعه، وزارت خانه «د.اف .آی.د.»(وزارت توسعه بین المللی) انگلیس و سازمان بین المللی استرالیایی توسعه حمایت می کنند. برای آمریکا این پروژه یکی از ساختارهای حمایت از طرح به اصطلاح آسیای میانه بزرگ است. تاجیکستان که دارای منابع انرژی آبی وسیع است، بطور فعال طرح «کاسا- 1000» را پیش می کشد. نظر کارشناسان تاجیکستان و مقامات رسمی در مورد چشم انداز طرح صرفا در موقعیتی خیرخواهانه است. دوشنبه پیش پرداخت این طرح را انجام داده است. در شمار پیمانکاران شرکت سوئدی «آ.ب.ب.» و شرکت هندی « کالپاتارو پاور ترانسمیسیون» قید می شوند که کار مقدماتی برای ساخت بخش تاجیکی خط انتقال فشار برق 500 کیلو وات را شروع کرده‌ا ند.

کارهای مقدماتی در زمینه ساخت «کاسا-1000»همچنین در قیرقیزستان، افغانستان و پاکستان آغاز شده است. پاکستان به بازار اصلی فروش «کاسا-1000» تبدیل می شود. دبیر اول سفارت تاجیکستان در اسلام آباد «بهادر بوریف» در ماه ژوئیه سال گذشته به نشریه پاکستانی «ناسیون» گفت که طرح کاسا-1000 با موفقیت در حال عملی شدن است و برای انتقال نیروی برق آماده خواهد بود و طالبان «طبق برخی اطلاعات و گزارش رسانه ها»، اطمینان دادند که به آن آسیبی نمی رسانند. چنین اطمینان‌هایی اعتمادی را بر نمی انگیزد. در طرح «کاسا-1000» باز یک ویژگی اساسی وجود دارد: آمریکا آنرا در برنامه های بلند مدت خود برای تغییر و دگرگونی آسیای میانه با کمک طرح های زیربنایی تنظیمات ژئوپلیتیکی پیش برده و تامین مالی می کند. در سال 2013 وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «حمایت ایالات متحده آمریکا از پروژه «کاسا-1000» پایبندی بلند مدت ما را برای امر صلح، ثبات و شکوفایی افغانستان و همسایگان آن روشن می کند». راه اندازی رسمی پروژه «کاسا-1000» در ماه مه 2016 در شهر «تورسن زاده» تاجیکستان صورت گرفت. این پروژه شامل ساخت خط انتقال برق با ظرفیت 1300 مگاوات است. تامین برق تابستان هنگامیکه نیروگاه برق آبی تاجیکستان و قیرقیزستان برق اضافی تولید کنند برنامه ریزی می شوند. پیش بینی می شود که حدود 70 درصد برق به جنوب آسیا را تاجیکستان و 30 درصد آنرا قیرقیزستان تامین خواهند کرد. در مجموع افغانستان و پاکستان طبق طرح «کاسا-1000» باید تا پنج میلیارد کیلو وات ساعت برق دریافت کنند. درآمد صادرات برق تاجیکستان 150 میلیون دلار در سال تخمین زده می شود.

برای قیرقیزستان چنین تخمین هایی هم آره و هم نه است زیرا برق اضافی زیادی ندارد. از این رو بین کارشناسان قیرقیزستان نسبت به طرح «کاسا- 1000» شک و تردید زیادی وجود دارد تا تاجیکستان. برخی از آنان معتقد هستند که مشارکت در این طرح برای بیشکک بطورکلی زیان آور است، زیرا برق برای عرضه صادرات وجود ندارد و هزینه های ساخت نیروگاه برق آبی قابل جبران نیست. در ماه ژوئن سال 2017 مدیر اجرایی پروژه های شبکه برق ملی قیرقیزستان «آقیل بک تومنبایف» اعلام کرد که طرح« کاسا-1000» برای قیرقیزستان این طرح تنها پس از 15 سال سود خواهد داشت. نیروگاه برق آبی جدید به هزینه اعتباری امریکا ایجاد خواهد شد که کشورهای دریافت کننده، قیرقیزستان و تاجیکستان، مجبور به باز پس دادن آن هستند. منافع آمریکا در ایجاد چنین زیر ساخت های انرژی کاملا سیاسی است: ادغام و همسویی قیرقیزستان و تاجیکستان نه به روسیه بلکه با افغانستان و پاکستان، ضمن تشکیل یک منطقه ژئوپلیتیک جدید- «آسیای میانه بزرگ»است. طرح« آسیای میانه بزرگ» برای نخستین بار توسط رئیس انستیتوی آسیای مرکزی و قفقاز دانشگاه «ج. هاپکینز» «فردریک استار» در سال  2005 مطرح شد. خیلی زود این ایده در سیاست آمریکا در منطقه آسیای میانه گنجانده شد.

ماهیت این طرح یا ایده در اتحاد جمهوری پیشین شوروی آسیای میانه، افغانستان و کشورهای آسیای جنوبی در چار چوب «مشارکت در زمینه همکاری و توسعه آسیای میانه بزرگ» که توسط واشنگتن ایجاد شده خلاصه می شود. هدف از مشارکت، توسعه همکاری کشورهای مشتمل در آن با آمریکا و ناتو است. در زمان پیدایش طرح«آسیای میانه بزرگ» این نظریه توسط کارشناسان آسیای مرکزی ارزیابی شد که معتقد بودند هدف اصلی از این طرح شکاف‌های سیاسی، اقتصادی و زیرساختی منطقه آسیای مرکزی با روسیه، چین و ایران است. در نهایت تشکیل «آسیای میانه بزرگ» باید به ایجاد « پلورالیسم ژئوپلیتیکی کنترل شده» منجر شود. آغاز کار بر روی «کاسا-1000» نشان می دهد که این طرح برای واشنگتن عمل می‌کند. گذشته از توسعه زیر ساخت های حمل ونقل و ارتباطات این پروژه در سطوح دیگری انجام می گیرد. درحوزه سیاست و دیپلماسی این طرح با طرح «س1+5» که در آن آمریکا و پنج کشور آسیای میانه شرکت می کنند مطابقت می کند. بعید نیست که آمریکا طرح مورد نظر را به حساب افغانستان و پاکستان گسترش دهد. در عرصه نظامی این امر اتفاق افتاده است: پاکستان و افغانستان در کنفرانس فوریه (2019) در فرماندهی مرکزی آمریکا و فرماندهان ستاد کل کشورهای آسیای میانه در تاشکند شرکت کردند.

===================

1-    کاسا 1000» طرح انتقال برق تاجیکستان وقیرقیزستان از راه افغانستان به پاکستان است.مترجم

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده