هنگام بحث بر سر نجات از بن بست، بی وقفه از تجربیات رژیم شاه در سال های 56 – 57 مثال آورده می شود. یک نظر اینست که شاه اگر در ابتدای اعتراضات سیاسی روشنفکران و سیاستمداران ملی، که با نامه های جسورانه، افشاگرانه و معترضانه دکتر علی اصغر حاج سید جوادی آغاز شد، دست به یک رفرم واقعی زده بود، می توانست رژیم سلطنتی را نجات دهد.

این که چنین رفرمی آیا به حذف خود او از قدرت و تصفیه اعضای فاسد و گروه دربار و کوتاه شدن دست هزار فامیل از شریان اقتصادی کشور و احتمالا بازپس گیری اموال آنها و تسلیم شدنشان به رای دادگاه صاحب اختیار ختم می شد یا نه، از جمله مسایل پیرامون این دیدگاه است. بیان کنندگان این نظر در درون و پیرامون جمهوری اسلامی، موارد متعدد مشابه را مثال می اورند و اعتقاد به مانورهای مقطعی برای به تعویق انداختن رفرم تا شرایط مناسب تر را ندارند.

گروه دوم اعتقاد دارد، شاه اشتباهی کرد که باید از آن درس گرفت و آن را تکرار نکرد. آنها اعتقاد دارند، که اگر شاه از ابتدا با قدرت با جنبش اعتراضی به مقابله برخاسته بود و مردم فهمیده بودند، که رژیم سلطنتی قصد عقب نشینی ندارد و از گرفتن و کشتار هم هراس ندارد، کار به سرنگونی سلطنت نمی رسید. همین گروه که بموجب همه شواهد، رهبر جمهوری اسلامی در راس آن قرار دارد معتقد است که می توان رفرم اقتصادی و مقابله کمرنگ با فساد نهادینه شده در حکومت را با ریتمی آهسته شروع کرد، اما در زمینه سیاسی بدون درنگ با هر جریان مخالفی مقابله کرد و آن را چنان با صراحت گفت و نوشت که کسی دنبال تشابه دوران فضای باز سیاسی سال 56 – 57 با شرایط کنونی ایران نرود.

این بحث‌ها در چه سطحی ادامه دارد و کدام نتیجه از آن حاصل خواهد شد؟، هنوز مشخص نیست. محافل سیاسی در ایران معتقدند، اگر بررسی حوادث و رویدادهای مملکتی در آخرین سالهای حکومت شاه، این درس را برای حکومت اسلامی همراه داشته باشد، که با گذشت زمان، فرصت‌ها از دست می رود، کار مفیدی است. اما اگر هدف مقایسه موقعیت کنونی ایران با سال های 56 – 57 باشد، این بررسی‌ها مبتکران آن را از هر دو سو به بیراهه می برد. نخست آنکه وضع اقتصاد ایران در سال های 56 – 57 بکلی با موقعیت امروز اقتصادی بحران زده جمهوری اسلامی متفاوت بود. دوم اینکه در حکومت شاه تمرکز قدرت و حکومت و از همه مهمتر تمرکز نیروهای مسلح وجود داشت و مملکت "ملوک الطوایفی" نبود، و سوم آنکه موقعیت امروز جهان و موقعیت جغرافیایی امروز ایران با سال های 56 – 57 بکلی تفاوت دارد.  البته این تفاوت‌ها هیچیک نمی تواند مانع وقوع حوادث بدفرجام برای ایران و ایرانی بشود و درپایان بن بست کنونی روزنه ای وجود ندارد که بتوان در انتظار یافتن آن، هر نوع چاره جویی را به تاخیر انداخت و به آینده موکول کرد.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده