سفرنامه شاملو به لس انجلس - بخش سیزدهم

به قبر پدرش خندید که گفت

شاهنامه آخرش خوش است!

دعوت رسمی که از ما و نوکرهای ملازم رکاب شده بود مدت ها است به آخر رسیده و چندی هم به خرج کیسه اضافه مانده ایم.

کم کم باید دست و پای مان را جمع کنیم که دیگر باید رفت. هر که گفته عمر سفر کوتاه است الحق راست گفته. خیلی دلمان می خواست تا عید گل سال دیگر هم این گوشه کنارها می ماندیم، چه کنیم که امروز صبح خازن الممالک خبر داد که دیگر کفگیر دارد از کف دیگ فحش های سلطانی چارواداری تحویل می گیرد. گفت:

- برای این که خاطر مبارک مشوش نشود چند بار محرمانه به صدراعظم تلغراف رمز مخابره کرده ام پول بفرستد، جواب سربالا داده. بسیار بسیار اسباب حیرت شد. فرستادیم رفت سواد تلغرافات را آورد از لحاظ مبارک ما گذراند. به واقع خیلی بسیار بی ناموس بود.

صورت تلغراف نمره ی 75.

یوم یکشنبه 8 رجب المرجب به طهران:

"جناب جلالت ماب نبالت نصاب کفایت و درایت انتساب، صدراعظم کل ممالک محروسه ی ایران، حفظ الله من جمیع الافات فی جمیع الاوقات، روحی فداک. مشفقا، سرورا، دوستان استظهارا! اگر از احوالات این دور افتاده گان خواسته باشید همه گی مصادیق عینی مصراع جانخراش "غریبی درد بی درمان غریبی" می باشیم.

نه در غربت دلی شاد و نه رویی در وطن داریم

الاهی بخت برگردد از این طالع که ما داریم.

که همانا همین غلط افتادن قافیه نیز خود شاهدی غیبی است به شهادت بر احوال زار ما!

باری غرض از مزاحمت به طریق سلام روستایی تقاضای ارسال وجه است. البته معترفیم که وجوه مالیات شش سال آینده را تا دینار آخر پیشخور کرده ایم، اما به نان و نمک خود آن سرور سوگند که گرچه از هیچ بابتی مطالبتی نداریم چه توان کرد که الحال نیازمند یک دیناریم. اگر آن آصف عهد دست کرم از آستین محبت بیرون نیاورده نیمی از مالیات سال هفتم آینده را کارسازی نفرماید همین فردا است که در کاغذ اخبار خبر به گدایی افتادن این بنده گان در ولایت غربت را به رای العین ملاحظه فرماید.

الغیاث! الغیاث! الغیاث!

مرید سالک و گرفتار فقر هلاک

بنده ی درگاه خازن الممالک."

جواب صدراعظم:

"حضرت خازن الممالک سلمه الله تعالا. تلغراف ارسالی به ساعت سعد عز وصول بخشید. بدانید و آگاه باشید که نه حوصله یی هست نه حالی، نه نقدینه یی هست نه مالی، خزانه یکسره از قاز و پاپاسی خالی.

آرزومند توفیقات حضرت مستطاب عالی

صدر اعظم کشور بی خیالی."

تلغراف فقره ی دوم نمره ی 76.

دوازدهم رجب المرجب، به طهران:

مکرما و معظما! خوشا به سعادت جناب عالی که در وطن اید و فاقد اندوه و محن اید و مالک اید و متمکن اید. دل تان شاد است و بغدادتان آباد است. و منت خدای را که اگر چشمان ما گریان است لبان شما خندان است: به اشک ما محتاجان نگاه می کنید و به جای کرامت با ما دل سوخته گان مزاح می کنید. قربان ات گردم، همین امروز و فردا است که به قاعده ی نامردانه ی این دیار دم ما گرفته از هتل به در اندازند و جگر ما بگدازند. نه در جیب پشیزی داریم نه فروش را از مال دنیا چیزی داریم. کل مایملک مان قاب عکس بزرگی مزین به گوش ماهی است و مقادیری باسمه جات که سخت مورد علاقه ی حضرت صاحب جاهی است. دیگر یک فقره خرس ماهوتی است که به هیچ وجه فروشی نیست چرا که در شمار افتخارات ملی است (و تازه گیرم ما به فروش اش رضا دادیم، آن که به خریدش نقدینه بشمارد کیست؟). یک صندوق تیله شیشه یی در بطری لیموناد هم خریداری کرده ایم که به جان قبله ی عالم بسته است و شب تا مبلغی با آن ها بازی نکنند میل به خواب پیدا نمی کنند. حالا دیگر بماند که تیله در این جا پنجاه تایش چهار سنت و نیم است که با ما بیست تا دو دلار حساب کرده اند! البته قبله ی عالم در همان بدو ورود به این صفحات برای هر یک از خواتین و چرده گیان خرگاهی، به رسم اغر راهی، یک دست کامل جواهر ابتیاع فرموده بودند هر دست مشتمل بر زوجی گوشوار و چهار جفت دست آورنجن با سینه ریز و رشته یی مروارید و سنجاق سر و گل سینه و نیم تاج و خلخال همه از طلای سفید مرصع به نگین های درشت الماس و زبرجد و یاقوت های بادامی. و از آن جا که ماشاء الله خواتین و پرده گیان حرم … به تعداد ستاره گان آسمان است و آن حضرت خود بهتر از دیگر نوکران می دانند، این مجموعه کوهی از جواهر گشت و بهایش، علاوه بر کل قرضه ی بانک روس از وجوه پیش خور شده ی آن دو سال مالیات نیز بر گذشت، لیکن صد البته آن همه در هر حال پشتوانه ی قدرت خزانه بود و گرچه مختصر فشاری بر گرده ی اکثریت وارد می کرد، چون به دیده انصاف می نگریستیم همانا نه ثروت دربار که ثروت خلص ملت بود… باری، پس از چند ماه خبر آمد که بهای فلزات گرانبها و احجار کریمه هشت درصد بالا رفته است. بی درنگ چند جواهرشناس خبره خبر کردیم که ببینیم در این سودا چه مقدار سود برده ایم، که معلوم شد آن چه طلای سفید می پنداشتیم مس آب داده است و حتا نقره نیز نیست، و آن چه احجار مفیده می انگاشتیم بلور تراشیده است و حتا خر مهره نیز نیست! فروشنده گان نابکار را جستیم، رییس مرکز تامینات آمد خنده زنان که آن نابکاران پس از معامله از ینگه دنیا گریخته اند. آرد را نابیخته به چشم خریداران ریخته الک را به میخ کلک آویخته اند!

الحال ما مانده ایم و این همه نیاز و راهی چنین دراز. چشم مان به عنایات آن جناب است ورنه کارمان خراب است و قلزم امیدمان سراب است.

گرفتار اقسام مهالک،

بنده ی آستان آصف دوران: خازن الممالک."

پاسخ مجدد صدراعظم:

"خازن الممالک! از قرار معلوم باید جنون ات عود کرده باشد که هیچ حرف حالی ات نمی شود. می گویم نر است، می گویی بدوش! در خزانه که از اول دیناری نبود: خودسرانه دست به دامن روس منحوس شدید گمرکات کشور را به گرو دادید خدا می داند چند میلیون منات با ربح سنگین وام گرفتید و بی خبر به کوچه زدید.

دو بار مالیات کشور را پیش خور کردید، به هر ذلتی که بود تهیه کرده رساندم. یک بار مالیات چهار سال و بار دوم مالیات دو سال را… کل قرضه ی روس به اضافه ی مالیات بیش از دو سال مملکت را صرف خرید جواهرات کردید: گفتیم باشد، جای دوری نمی رود، جواهر همیشه ی خدا پول است. - الحال کاشف به عمل می آید که در این مورد هم گل کاشته اید، که اگر عقیده ی مرا خواسته باشید بی تعارف عرض می کنم همه گی در این فقره از صدر تا ذیل دست داشته اید: یا از نخست با فروشنده گان تبانی فرموده بودید، یا این مال کلان را بالمناصفه ربوده اید. در هر حال دیگر دیناری ارسال نخواهد شد. همانا خر باشیم گر در این سن و سال یائسه گی بیوه زنی شویم و به ارضای شوی جوان کالا دهیم و به آخر، خلاص جان را نقدینه یی نیز بالا دهیم. هر چه زودتر برگردید که ملت در تدارک شورش است. باید در فقره ی چپاول مردم در پیشگاه خلق جوابگو باشید والسلام. دارالخلافه ی تهران.

بی ناموس…! -

امضاء: خازن الممالک."

و آخرین پاسخ از دارالخلافه:

خازن الممالک … دربار همایونی، مقیم موقت هتل هفت ستاره ی آمباسادور.

لس آنجلس. ایالت کالیفرنیا. ممالک متحده ی امریکا. -

در نهایت توقیر، بی ناموس … هم تو کلاه ات است. - امضا: قدر اعظم.

گاه گریه هم به درد دوا نیست

فرستادیم دنبال آقا سید حسین آمد روضه ی مفصلی خواند. از رسم این جا که با یک بلیت دو نمایش می بینند پیش افتادیم گفتیم در یک مجلس سه روضه بخواند: روضه ی ابوالفضل و سید الشهدا و دو طفلان مسلم. ماده مستعد بود، گریه ی زیاد کردیم اما عقده ی دل خالی نشد.

کفاف کی دهد این گریه ها به غصه ما!

رفتیم سجاده را باز کردیم ایستادیم به نماز. اشک بند نمی آمد. سرش ول شد. سجاده خیس و مهر گل شد. ساعت ها نماز خواندیم. صد رکعت هم بیش تر. افاقه نکرد.

اشک ریزان رفتیم قدری در بالکن جلو عمارت راه رفتیم. بعد اشک ریزان رفتیم پایین کنار دریا راه رفتیم. نوکرها چند عدد لیمو ترش نوبر آورده بودند. اشک ریزان فرمودیم چند بطری خالی حاضر کردند لیمو ترش ها را گذاشتند سر بطری ها و همان طور که آسید حسین به معارضه با هیاهوی دریا که نمی گذاشت صدا به صدا برسد نعره زنان روضه می خواند لیموها را اشک ریزان با تپانچه نشانه رفتیم زدیم. یکی ش نخورد یکی ش خورد به بطری. سومی ش کمانه کرد گوش کاکا سیاهی را که هاج و واج به تماشای ما ایستاده بود با خود برد. بعد همان طور اشک ریزان رفتیم به گارماشین دودی میان خطوط راه رفتیم. بی فایده بود. برگشتیم به هتل قدری با نوکرها جوزبازی فرمودیم اشک ریزان سی چهل گردو بردیم دو تایش را شتل التفات نمودیم. به هیچ وجه افاقه نکرد.

فائده

اگر شاهی بمیرد از وطن دور

به خواری می برندش جانب گور.

الحق پدر سوخته وصف حال ما را آورده و خوب هم آورده.

الحال که اواخر شب است شب کلاه به سر در رختخواب همایونی نشسته ایم و همین جور اشک ریزان داریم جریانات امروز را تقریر می فرماییم تا فردا دیگر

چه بازی کند قحبه ی روزگار.

دده ئین یاندرسون روزگار! هه ی ی ی!

لینک های شماره های گذشته:

1 - http://www.rahetudeh.com/raht etude/2019/jon/695/shamlo.h

2 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2019/jon/696/shamloo.

3 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2019/jon/697/shamluhtm.

4 -http://www.rahetudeh.com/rahetude/2019/jon/698/shamloohtm.