|
نصرت الله نوحیان، متخلص به "نوح" شاعر، محقق و روزنامه نگار ایران بامداد
سه شنبه 21 مرداد (1399) در امریکا چشم خویش را بر جهان بست. او که متولد
1310 در شهر سمنان بود، از چند سال پس از انقلاب 57 در امریکا ساکن شده بود
اما ارتباط خود را با ایران قطع نکرده و اغلب سالی یکبار و عمدتا برای
نوروز به ایران سفر می کرد و سفر به سمنان را هرگز فراموش نکرد. نصرت الله
نوح عضو ثابت هیات تحریریه روزنامه کیهان در سالهای پیش از انقلاب بود و از
جمله گزارش ها و مصاحبه های به یاد ماندنی او که درکیهان منتشر شد، گفتگو
با حاج حسین ملک و گزارشی از موزه کم نظیر او بود. گفتگو با برجسته ترین
شعرای پیش از انقلاب که همگی در کیهان منتشر شد نیز از فعالیت های برجسته
مطبوعاتی او بود.
نصرت الله نوح حافظه ای کم نظیر داشت. در آغاز دهه 40 در نخستین مسابقه هوش
و حافظه در تلویزیون ایران شرکت کرد و پس از 6 ماه رویاروئی با انواع
سئوالهای ادبی، تاریخی و بویژه اشعار شعرای ایران که در برابرش قرار می
گرفت و کسانی که برای همآوردی با او در این برنامه شرکت می کردند پیروز
میدان هوش و حافظه شد و لقب "مرد حافظه ایران" را گرفت. تمام مطبوعات وقت
با همین عنوان آخرین گزارش خود از این مسابقه پر هیجان را منتشر کردند.
تلویزیون ایران مجسمه نیم تنه ای از او را به همراه جایزه ای نقدی به وی
هدیه کرد که او این جایزه را تبدیل به پیش خرید یک خانه کوچک در خیابان
شهباز تهران کرد و بدستور دکتر مصباح زاده بنیانگذار موسسه کیهان، مجسمه
نیم تنه او در صدر تالار کنفرانس های کیهان جای گرفت. معلوم نیست پس از
انقلاب با این مجسمه چه کردند؟
نصرت الله نوح از شاگردان و همکاران توده ای محمدعلی افراشته سردبیر و
بنیانگذار روزنامه طنز "چلنگر" بود و تا پایان عمر به این شاگردی افتخار می
کرد. تمام اشعار افراشته را حفظ بود. شاعر طنز پردازی بدعت گذار سبکی از
شعر طنز اجتماعی- سیاسی که بعدها هرکس در این زمینه خواست طبع خود را
بیآزماید تحت تاثیر او شعر طنز سرود. از جمله هادی خرسندی و عالی پیام با
تخلص "هالو". نوح خود نیز در سرودن شعر طنز سیاسی- اجتماعی مهارتی خاص
داشت. در سالهای پس از کودتای 28 مرداد که مطبوعات اجازه نداشتند نام
افراشته و روزنامه او "چلنگر" را منتشر کنند و همه آثار او را فرمانداری
نظامی کودتا جمع کرده بود، نوح بتدریج اشعار و نمایشنامه ها و داستانهای
کوتاه افراشته را جمع آوری و منتشر شد. برخی آثار افراشته به زبان گیلکی را
نیز زنده یاد "به آذین" جمع آوری و منتشر کرد. پس از انقلاب 57 او به همراه
شادروان منوچهر محجوبی (طنز نویس) و غلامعلی لطیفی (کاریکاتوریست به نام
ایران) انتشار دوباره "چلنگر" را آغاز کردند اما پس از چند شماره حکومت
مانع انتشار چلنگر شد و آنها بناچار چلنگر را با همان محتوا اما بنام
"آهنگر" منتشر کردند که آن نیز پس از مدتی توقیف شد. نوح در امریکا مجموعه
چلنگر و آهنگر پس از انقلاب را در یک مجلد منتشر کرد.
نوح در دوران شاه – پیش و پس از کودتای 28 مرداد- به جرم توده ای بودن چند
بار بازداشت و زندانی شد. از جمله به جرم انتشار مجموعه شعر سیاسی خود با
نام "گرگ مجروح" که اشاره به زخم خوردن شاه از دولت مصدق و خطر انتقام شاه
از مردم و مصدق و جنبش ملی ایران بود که کودتای 28 مرداد این پیش بینی را
نشان داد.
نوح، درعین حال که عضو هیات تحریریه کیهان بود، بدلیل خلق و خوی مردمی خویش
با همه شعرای همدوره خود اعم از سرایندگان شعر امروز و یا شعر کلاسیک ایران
دوست بود و در اوج کشاکش میان نوپردازان و طرفداران شعر کلاسیک توانست
رابطه دوستی خود را با همه آنها حفظ کرده و با بسیاری از مجلات ادبی و هنری
وقت ایران نیز که بر سر این دو نوع سبک شعری اغلب برابر خود صف آرائی می
کردند همکاری کند. یکی از کارهای ارزنده و فراموش نشدنی او انتشار 5 جلد
خاطرات سیاسی و مطبوعاتی اش است که در سالهای اقامت در امریکا نوشت. این
خاطرات در نوع خود تاریخ مطبوعات ایران است.
نوح به خواست خویش، روز 17 شهریور به همراه یکی از خبرنگاران جوان کیهان،
ملکی عکاس و شیرازی راننده چابک کیهان رفت میدان ژاله برای حرکت درکنار
مردمی که حکومت نظامی را نپذیرفته و برای راهپیمائی بزرگ بتدریج جمع می
شدند. او در میان جمعیت بود که تیراندازی آغاز شد و مردم مانند برگ خزان
روی زمین ریختند. نوح با کمک آن خبرنگار جوان و راننده چابک کیهان توانست
خود را به یکی از کوچه های فرعی میدان ژاله برساند و از مرگ نجات یابد.
آنها به کیهان بازگشتند همراه با 12 عکس از لحظات بر زمین ریختن مردم و
درحالیکه اشک می ریخت گزارش جانسوزی از آنچه دیده بود نوشت و آن خبرنگار
جوان که حالا سردبیر راه توده است، گزارش حماسی- سیاسی میدان ژاله را برای
نشریه "نوید" وابسته به حزب توده ایران نوشت. پس از انقلاب نوح مشروح گزارش
خود را به همراه حاشیه هائی که دیده بود برای روزنامه "مردم" ارگان مرکزی
حزب توده ایران نوشت که منتشر شد. یکی از همان 12 عکس را کیهان همراه با
گزارش نوح منتشر کرد و یکی دیگر از عکسها با ترجمه خلاصه ای از گزارش نوح،
با سازماندهی رحمان هاتفی که آن زمان سردبیر کیهان بود، به روزنامه لوموند
فرانسه رسانده شد که در ابعاد بزرگ در این روزنامه منتشر شد.
به تاریخ حزب توده ایران تسلط
داشت و با برخی رهبران حزب در دهه 30 و در دوران پس از انقلاب 57 ارتباط
داشت و بسیاری از کادرهای حزب در سالهای پیش از کودتا را از نزدیک می شناخت
و سینه ای داشت مالامال از خاطراتی از آنها. ما نیز هرگاه درباره رهبران و
فعالیت های حزب در سالهای دهه 30 کم می آوردیم با او تماس می گرفتیم و از
حافظه او کمک می خواستیم. با راهنمائی او ساختمان مرکز حزب توده ایران در
دهه 30 در مقابل بانک رهنی و بانک ملی در جنوب خیابان فردوسی را شناسائی
کردیم و از آن عکس گرفتیم. ساختمانی که بالکن آن که رهبران حزب برای
سخنرانی در آنجا جمع می شدند، به گفته نوح یک تاریخ بود.
در سال ۱۳۳۶ نخستین مجموعه اشعارش با عنوان «گل‌هایی که پژمرد» به چاپ رسید
و دومین مجموعه شعرش «دنیای رنگ‌ها» به سال ۱۳۴۲ انتشار یافت.
آثار تحقیقی او به ترتیب تذکره شهری سمنان (۱۳۳۷) ستارگان تابان مقالات چاپ
شده درمطبوعات پیرامون شعر فارسی، دیوان رفعت سمنانی با مقدمه دکتر ذبیح
الله صفا در سال ۱۳۳۹ منتشر شد. پس از انقلاب، مجموعه اشعار سیاسی نوح با
عنوان «فرزند رنج» که نامی الهام گرفته از زندگی خود از کار در کارخانه ها
و چاپخانه ها در کودکی و نوجوانی و حتی جوانی اش بود انتشار یافت. تنظیم و
چاپ «آثار عجم» اثر فرصت شیرازی از دیگر کارهای نوح است. در سال ۱۳۷۳ کتاب
بررسی طنز در ادبیات و مطبوعات فارسی را با مقدمه محمد جعفر محجوب در سن
خوزه که محل اقامتش در امریکا بود منتشر کرد. «آتشکده سرد»، گزینه‌ای از
اشعار او در سال ۱۳۷۷ در آمریکا انتشار یافت. در سالهای اقامت در سن خوزه،
مبتکر کلاس حافظ شناسی شد. ابتکاری که بسیار درخشید.
زندگی او را از زبان خودش در لینک زیر می توانید بشنوید:
https://youtu.be/HufnaEKXrxM
تلگرام راه توده:
https://telegram.me/rahetudeh
|
