هفته ی گذشته ایالات متحده قطعنامه ی پیشنهادی خود را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به جلسه ی شورای امنیت برد که رای نیآورد. طبق برجام تحریم تسلیحاتی ایران بزودی (۲۷ام مهر ماه) پایان می یابد و ایران میتواند تسلیحات نظامی بخرد. آمریکا هم میخواهد مانع دسترسی ایران به سلاحهای پیشرفته ی روسی و چینی شود. ایالات متحده با وجود اینکه گمان می برد که قطعنامه ی تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به احتمال زیاد رای نمی آورد، باز آنرا در شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد. پس از آنکه قطعنامه آمریکا با پاسخ منفی اکثریت اعضای این شورا روبرو شد، دونالد ترامپ تهدید کرد که «ساز و کار (مکانیسم) ماشه» را برای بازگرداندن همه ی تحریمهای پیشین سازمان ملل که در قطعنامه ی ۲۲۳۱ لغو شدند، بکار خواهد بست. برجام ضمیمه ی آن قطعنامه است.

اندیشکده ی راستگرا و محافظه کار «بنیاد دفاع از دموکراسی» که نفوذ موثری در سیاست خارجی دولت ترامپ و ادامه ی تحریم ها علیه ایران دارد و در راستای منافع اسرائیل تلاش میکند، توسل به «ساز و کار ماشه» را از مدتها پیش به دولت ترامپ پیشنهاد کرده است. با وجود اینکه آمریکا آشکارا در بیانیه ی خروج از برجام خود را یکی از «طرفین» توافق برجام ندانسته ولی اعضای این اندیشکده با شبه استدلالی حقوقی آمریکا را همچنان یکی از طرف های قطعنامه ۲۲۳۱ و همچنان برخوردار از حق فعال کردن «سازوکار ماشه» میدانند. حتی جان بولتون کسی که همچنان حمله به ایران یا دست کم تغییر رژیم را تنها راه حل می داند در واکنش به سخنان اخیر ترامپ - در مقاله یی که وال ستریت ژورنال چاپ کرد - فعال کردن «ساز و کار ماشه» را تضعیف حق وتوی آمریکا تفسیر کرد. شاید در نگاه نخست چنین تفسیری با نگرش جنگ طلبانه و براندازانه ی بولتون سازگار نیاید اما برعکس از دیدگاه او که ترامپ را برای خروج از برجام تشویق کرد دیگر برجامی وجود ندارد و اصولا توافق با ایران معنا ندارد. توسل به مکانیسم ماشه اعتبار دادن و مشروعیت بخشیدن است به برجام و بولتون با این تحلیل که حق وتوی آمریکا تضعیف میشود (که البته درست است) همچنان بر سیاست تغییر رژیم پای می فشارد. اما برای کسانی که در «بنیاد دفاع از دموکراسی» در راستای منافع اسراییل کار میکنند، خرج سیاست خارجی ایالات متحده برای منافع اسراییل عادی است. آنها هم در تحلیل نهایی تغییر رژیم ایران را میخواهند ولی مسیر کنونی «فشار حداکثری» و در ادامه «ساز و کار ماشه» برای بازگشت تحریم های پیشین علیه ایران را که در لفافه یی حقوقی هم پوشانده شده و به دنبال اجماع جهانی است، کارسازتر میدانند.

بردن قطعنامه پیشنهادی آمریکا به شورای امنیت با آگاهی از احتمال پایین تصویب آن به این گمان دامن میزند که «بنیاد دفاع از دموکراسی» و همفکرانشان در دولت آمریکا میدانستند که شکست این طرح ترامپ را بر خواهد انگیخت و او تهدید به چکاندن ماشه خواهد کرد. شاید روسیه با آگاهی از مخمصه یی که آمریکا با ادامه ی سیاست فشار حداکثری برای خود ساخته، درست پس از رای گیری در شورای امنیت و با هدف کمرنگ کردن اثر شکست قطعنامه آمریکا، پیشنهاد کرد تا جلسه یی با حضور اعضای دايم شورای امنیت و ایران و‌آلمان برای تنش زدایی و بحث پیرامون برجام تشکیل شود. ترامپ در همان سخنرانی که به اقدام برای «ساز و کار ماشه» تهدید کرد، در پاسخ به خبرنگاری پیشنهاد روسیه را رد کرد و آنرا در اشاره یی کوتاه به پس از انتخابات موکول کرد. چنین واکنشی قابل پیش بینی بود؛ هم از آنرو که دموکراتها نتوانند از دیدار با پوتین علیه او در انتخابات پیش رو استفاده ی تبلیغاتی کنند و هم برای باز نگه داشتن راهی برای بازگشتن به میز مذاکره.

مسیر آینده ی روابط ایران و ایالات متحده بویژه اگر ترامپ در انتخابات آینده انتخاب شود از پل باریک مذاکره میگذرد. خروج ایران از برجام همان است که معماران تحریم، «بنیاد دفاع از دموکراسی» و همفکران آنها در دولت آمریکا به دنبالش هستند به این امید که ترامپ ناچار از چکاندن ماشه شود.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده