50 سال پیش، حافظ اسد (پدر بشار اسد) پس از یک قیام نظامی در سوریه به قدرت رسید. او پیش از آن به بالاترین سطوح دولتی تحت کنترل حزب بعث سوریه رسیده بود، درعین حال که وزیر دفاع بود و تسلط کامل بر ارتش داشت. او را سیاستمداری مارکسیست می شناختند که دست به اصلاحات در سوریه زد. حزب بعث سوریه در قیام نظامی ها نقش سازماندهی را داشت و این بدان معنا بود که در آن کشور غیر نظامیان و نظامی ها اختلافات گذشته خود را فراموش کرده و متحدا قیامی را رهبری کردند که در نتیجه آن حافظ اسد رئیس جمهور شد.

پس از در گذشت ناگهانی رهبر مصر "جمال عبدالناصر" که نقش رهبری خاورمیانه را نیز داشت کنگره فوق العاده حزب بعث در 30 اکتبر 1970، یعنی دو روز پس از مرگ رهبر بزرگ مصر تشکیل شد. مرگ ناگهانی ناصر نه تنها جمعیت عرب را تحت تأثیر قرار داد بلکه همچنین تعدادی از دولت ها از جمله سوریه را متزلزل کرد.

در سال 1958، دمشق و قاهره در یک جمهوری عربی متحد شدند که کمک چندانی به خطاهای بزرگ در طبقه سیاسی حاکم در سوریه نکرد و این اتحاد در سال 1961 پایان یافت .در 30 اکتبر، در افتتاحیه جلسه حزب بعث، تنشها بین مقامات حزب تشدید شد .دانشمند علوم سیاسی، دکتر انستیتوی مطالعات سیاسی پاریس "سهیل بلحاج " توضیح میدهد که "آشفتگی خاصی در کشور حاکم شده بود". به دستور"صلاح  جديد" (ژنرال و سیاستمدار سوری و از چهره های حزب بعث که از سال 1966 تا 1970 رئیس دولت سوریه بود- مترجم) كه خود يكي از اعضاي ارتش بود، محاسن امتيازات اعطا شده به افسران و دخالت آنها در اداره امور كشورمورد بررسی قرار گرفت .دو روز قبل از بسته شدن كنگره، اسد 500 افسر را به جلسه ای در ستاد نیروی هوایی دعوت کرد تا از وضعیت روحی آنها پس از درگذشت رهبر مصر جویا شود و از آنها بخواهد كه در بحران سیاسی طولانی موجود  نقش خود را ایفا كنند. در تاریخ 12 نوامبر "صلاح جدید" نمایندگان کنگره را مجبور کرد تا به طور رسمی علیه حفظ اسد به عنوان رهبر حزب و رأی دهند. صبح روز بعد، اسد تلافی پیشدستی کرد و به افرادش دستور داد تا به محض پایان کار کنگره ساختمان کنگره را محاصره کنند و"صلاح جدید" و همچنین نزدیکان و"افسران" طرفدار او را  بازداشت کنند . پاکسازی در ارتش، دولت و حزب آغاز شد تا طرفداران "صلاح جدید" از صحنه سیاسی کشور حذف شوند. ماموریت دوران حذف به "محمد الخولی" رئیس سرویس های اطلاعاتی نیروی هوایی و یکی از افراد نزدیک  به حافظ اسد سپرده شد . "جنبش اصلاحات" که هنوز از حمایت برخی از رهبران حرب بعث برخوردار بود اغاز شد.

"حافظ اسد" هنگام به دست گرفتن قدرت درسال 1970، از طرف بازرگانان دمشق وهمچنین  صنعتگران که توسط بورژوازی شهری بسیج شده بودند و همچنین توسط کل مردم، که از رادیکالیسم "نئوبعثیست ها" فرسوده شده بودند به عنوان ناجی مورد استقبال قرار گرفت.

برای بسیاری از مردم، ژنرال "اسد" تجسم یک آغاز جدید شد. روزنامه نگار "کارولین دوناتی" می نویسد: اپیزودی که هوش تاکتیکی و سیاسی این "شیر" را نشان داد (شیر معنی اسد در عربی است- مترجم) او نسبتاً زود فوت کرد (متولد 1930 و در سن 70 سالگی در گذشت) اما او می دانست چگونه رژیم فوق العاده ای بسازد که پس از او ادامه یابد.

 برای درک ساختارها و تشکیلات رژیم سوریه، سیستمی که به حافظ اسد اجازه داد تازمام امورکشور را در دست گیرد باید نگاهی به سالهای پس از استقلال سوریه در 17 آوریل 1946، پس از عزیمت آخرین نیروهای نظامی فرانسه از سوریه انداخت.

در این رابطه، "سهیل بلحادج" اشاره می کند که بی ثباتی نهادی در حکومت و بحرانهای سیاسی مکرر پس ازدوره استقلال، منجر به تداوم درگیری اجتماعی عمیق در جامعه سوریه شروع شد. ازاین رو بر اساس همبستگی خانوادگی، مذهبی و عقیدتی، منطقه ای وغیره ...افرادی از گروههای مختلف سیاسی و مذهبی گرد هم جمع شدند تا قدرت را به نحوی بین خود تقسیم کنند.

"شیر" می دانست چگونه دوباره روی پاهای خود بایستد. در حقیقت، حافظ اسد همیشه تعادل لازم بین حوادث غیرمترقبه داخلی و بین المللی را در ذهن داشت. اسد می دانست که سوریه از نظر جغرافیائی در یک منطقه استراتژیک، در مرز لبنان، ترکیه، اردن و عراق قرار دارد . او داستان "بلاد آلشام"، آن سوریه بزرگ را که شامل فلسطین، اردن و لبنان بود را در ذهن داشت. دنباله رو قدرت های بزرگ، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده در جنگ سرد نشد. واشنگتن می خواست نفوذ شوروی را در منطقه مهار کند و جایگاه برجسته ای برای دسترسی به منابع انرژی داشته و موقعیت استراتژیک منطقه را بدست آورد. اسد بیاد داشت که در سال 1955 ترکیه و عراق اتحادی به نام پیمان بغداد منعقد کردند که در آن انگلستان، اردن و لبنان دیر یا زود به طریقی در آن شرکت خواهند کرد. پیمانی که با تمرکز نیروهای ترک و عراقی در مرز سوریه این کشور را تحت فشار قرار میدهد . وضعیتی که در آن زمان، دولت دمشق و حزب بعث را متحد مصر ناصر کرد.

این امر توانست جمهوری عربی متحد را تاسیس کند و ارتش را وادار سازد تا روابط نزدیکی با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، به ویژه برای تحویل سلاح  برقرار کند.

این از ویژگی های حافظ اسد بود که میدانست در هر شرایطی چگونه روی پای خود بایستد. بنابراین، هنگامی که جنگ شش روزه در سال 1967 با اسرائیل آغاز شد، وی وزیر دفاع بود.

شکست در برابر اسرائیل برای نیروهای عربی که در درگیری ها با تل آویوشرکت داشتند، وحشتناک و سنگین بود .اسرائیل صحرای سینای مصر، غزه و کرانه باختری فلسطین و بلندی های جولان را اشغال کرد. اکنون به استثنای صحرای سینا، سرزمین های دیگر هنوز در اشغال اسرائیل است.

برخلاف همه انتظارات، حافظ اسد در پست خود به عنوان وزیر دفاع باقی ماند  .چند سال بعد، طی سرکوب مبارزان فلسطینی توسط اردن - عملیات "سپتامبر سیاه" - وی از اعزام نیروی هوایی برای کمک به فلسطینی ها و پوشش زره ای و زمینی برای جلو گیری از نیروهای اردن خودداری کرد .

این مانع از این نشد که او، پس از بدست گرفتن  قدرت، باز پس گیری بلندی های جولان اشغال شده توسط اسرائیل را در اولویت حکومت خود قرار ندهند. گرچه دراین امر ناکام ماند.

"سهیل بلحادج "خاطرنشان می کند: "پس از کودتای 1970، اسد تصمیم گرفت تا صعود سیاسی خود را تثبیت کند، کاری که هیچ رهبر سیاسی سوریه از زمان استقلال موفق به انجام آن نشده بود.

از این رو پروژه "تحول نهادی قدرت" آغاز شد که به نفع اسد تمام شد. در سطح بین المللی، او به سرعت بازدید از پایتخت های کشورهای عرب را اغاز کرد تا از سوی همتایان خود به رسمیت شناخته شود و با اتحادیه عرب ارتباط برقرار کند. او می خواست از بی ثباتی داخلی جلوگیری کند و ائتلافی برای بازپس گیری سرزمین های اشغال شده توسط اسرائیل بوجود آورد. سیاست خارجی سوریه منطبق شد با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و در عین حال داشتن روابط نزدیک با ایالات متحده.

در اوایل دهه 1980، اسد بیمار شد، هنگامی که سقوط اتحاد جماهیر شوروی در راه بود، او به فکر جانشین خود افتاد. به ایالات متحده نزدیک شد.

حافظ اسد در 21 ژوئن سال 2000 درگذشت. پسر بزرگ وی، "باسل"، بعنوان جانشین معرفی شده بود، اما او در یک تصادف رانندگی در سال 1994 کشته شد و به این ترتیب قدرت به "بشار اسد" رسید!

https://www.humanite.fr/histoire-le-13-novembre-1970-hafez-al-assad-prend-le-pouvoir-en-syrie-696011

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده