علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی این هفته در مصاحبه ای با روزنامه انتخاب درباره روابط ایران با آمریکا گفته است:‌ "بایدن چگونه می خواهد چین و روسیه را مهار کند؟ بهتر است بیش از این با ایران کلنجار نرود و دیوار اعتماد را بازسازی کند. آمریکا کمربندی دور روسیه بسته که سگکش روی ایران بسته می‌شود. اگر امریکا با ایران کنار بیاید، از منظر واشنگتن، از طریق تهران می تواند چین را مهار کرد؛ پکن و مسکو این را فهمیده اند."

معنای این جملات کاملا مشخص است: سخن بر سر این نیست که می خواهیم با امریکا رابطه مستقلانه داشته باشیم. می خواهیم مبادله تجاری و فرهنگی و سیاسی داشته باشیم. سخن بر سر این است که ایران تبدیل به مهره دست نشانده امریکا در منطقه و تبدیل به کشوری شود که موشک های آن به سمت روسیه نشانه رفته است.

از سخنان آقای صالحی چند تعبیر می توان داشت. تعبیر اول این است که امریکا برای برقراری رابطه با ایران و اجازه دادن به ادامه برنامه موشکی آن شرط گذاشته که ایران جای پاکستان و ترکیه را بعنوان دست نشانده امریکا در منطقه بگیرد و موشک ها و سلاح هایش را به سمت روسیه و چین برگرداند. تعبیر دوم این است که ایشان به ابتکار خود و برای خوش رقصی و بعنوان مواضع بخشی از حاکمیت جمهوری اسلامی که نگران افول هژمونی سرمایه داری امریکایی در جهان است این سخنان را گفته. تعبیر سوم هم این است که هدف محروم کردن ایران از پشتیبانی روسیه و چین از برنامه های موشکی و تسلیحاتی ایران است.

هدف هرچه باشد آن را جز سرانجام سیاست زبونانه "نه شرقی، نه غربی" چیزی دیگر نمی توان دانست. سیاستی که ریشه آن به افول قدرت نظامی و اقتصادی و اعتماد به نفس ملی در دوران قاجار بر می گردد. البته حتی ناصرالدین شاه هم می گفت یک امتیاز به روسیه می دهیم، یک امتیاز به انگلیس تا به نحوی استقلال حداقلی خودمان را در بندبازی میان این قدرت ها حفظ کنیم. نمی گفت می خواهیم "سگک" روسیه یا انگلیس بشویم که آقای صالحی وعده آن را به ایالات متحده می دهد.

حتی پاکستان که زمانی متحد سنتی امریکا بود، امروز بیشترین مناسبات را با چین دارد و ترکیه عضو ناتو حاضر نیست تحکمات امریکا را در زمینه خرید یا عدم خرید تسلیحات از روسیه بپذیرد چه رسد به آنکه وعده تبدیل شدن به سگک را بدهد.

اینها سخنان تازه ای نیست. از همان چهل سال پیش هم که شعار "نه شرقی، نه غربی" در جمهوری اسلامی بعنوان نماد و اوج استقلال خواهی جمهوری اسلامی مطرح شد بسیاری گفتند و می دانستند که این سیاست نافی استقلال ایران است و در نهایت هم استقلال آن را به باد خواهد داد زیرا اجازه نمی دهد که ما شرکا و متحدان و دوستان خودمان را بنابر تشخیص و مصالح ملی خود انتخاب کنیم.

امروز هیچ کشوری در جهان نمی تواند بدون داشتن متحد به قدرتی اثرگذار تبدیل شود و بسود رفاه جامعه و مردم خویش گام بردارد. در کنار این، همه کشورها به همکاران و شرکایی نیز نیاز دارند که با آنها مبادله و همکاری کنند. در حالیکه سیاست ایران نسبت به قدرت‌های جهانی بجای بهره گیری از ظرفیت‌های آنها تبدیل شد به بندبازی و دودوزه بازی و از این شاخ به آن شاخ پریدن، هم در عرصه داخلی و هم در عرصه جهانی. اگر به یک قدرت امتیازی داده شد باید به دیگری هم مشابه آن داده شود که ناراحت نشود، یا اگر به یک قدرت حمله شد باید به دیگری هم حمله‌‌ای شود که تعادل حفظ گردد! مثلا چون به سفارت آمریکا حمله شده و موجب ناخشنودی آمریکا گردیده و به صدام در جنگ کمک می کند، پس حزب توده ایران مدافع سرسخت انقلاب را هم غیرقانونی و رهبران آن را دستگیر و اعدام می کنیم تا رضایت آمریکا جلب شود و شاید به ایران در جنگ کمک کند!

شاید برخی گمان کنند ما این سخنان را امروز می گوییم و متوجه شده ایم. در بیانیه حزب توده ایران که در بهمن 1361 یعنی درست 38 سال پیش و به مناسبت دستگیری و شکنجه رهبران حزب منتشر شد از جمله گفته می شود:

"سیاست نه شرقی، نه غربی که می توانست به معنای عدم تعهد و استقلال طلبی تعبیر شود از طرف راست گرایان و عمال امپریالیسم به صورت سیاست ضد شوروی و ضد کشورهای سوسیالیستی تعبیر شد و تا به آنجا رسید که اگر کشورهای امپریالیستی علیه ایران توطئه می کنند، مناسبات خود را با ایران تیره می سازند، اینان برای "حفظ توازن" سیاست حادثه سازی و تیره کردن مناسبات با کشورهای سوسیالیستی را تشدید می کنند."

البته آن زمان هنوز از تبدیل شدن ایران به سگک صحبتی نبود ولی سرانجام سیاست نه شرقی، نه غربی از همان زمان روشن بود و اکنون می رود که به پایان کار خود نزدیک شود.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده