زیر بار قرنطینه قم نرفت!

اعلام پیدایش ویروس موسوم به کرونا در ایران و گسترش سریع آن در هفته‌‌ای که گذشت آینه‌‌ای از اوضاع حاکم بر کشور ما در همه عرصه‌های سیاسی، حکومتی، مذهبی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی گردیده است.

در وهله نخست پنهانکاری و دروغگویی و به تاخیر انداختن اعلام ورود این ویروس به ایران بدلیل راه پیمایی 22 بهمن و بویژه انتخابات بود.

همین پنهانکاری اولیه عملا موجب عدم آمادگی دستگاه دولتی و نظام بهداشت و سلامت کشور برای مقابله با شیوع بعدی آن شد. اما عامل دیگری نیز در عدم مقابله و سردرگمی موثر شد و آن هم معرفی شهر مذهبی قم بعنوان کانون آغاز بیماری بود. در اینجا عوامل ایدئولوژیک و مذهبی نیز به دلایل پنهانکاری افزوده شد. یکی از مهمترین کارکردهای اماکن مذهبی که حکومت روی آن تبلیغ می کند جنبه شفادهی و دادن حاجات مردم است. بخش مهمی از هزاران تنی که هر روز در اطراف اماکن مذهبی جمع می شوند و دست به ضریح می مالند یا در آن پول می اندازند برای گرفتن شفا و حاجت است. اگر این ایمان از بین برود و معلوم شود که این ضریح و آستان به کسی شفا نمی دهد و می تواند خود عامل بیماری باشد بخش مهمی از کارکرد اقتصادی و مذهبی آن از بین می رود. ریشه مقاومت دربرابر قرنطینه کردن حرم و شهر قم در اینجا بود. از اینجا گام دوم برای مهارناپذیر شدن گسترش بیماری به سراسر کشور برداشته شد. به این عامل افزوده شد خانخانی و حاکمیت محلی هر آیت الله و مرجع تقلید و امام جمعه و نماینده رهبر که اینها نیز بنوبه خود در برابر هراقدامی که برای قرنطینه کردن قم یا بستن محل‌های عمومی مانند مساجد در سراسر کشور مقاومت می کردند و می کنند و جایگاه و ناندانی شان را نمی خواستند و نمی خواهند از دست بدهند.

همه اینها عامل سردرگمی و بی برنامگی اولیه در مقابله با گسترش بیماری کرونا شد. اگر نتوان شهر قم را قرنطینه کرد، چگونه می توان شهرهای دیگر را قرنطینه کرد؟ اگر نتوان مساجد را تعطیل کرد، چرا باید اماکن عمومی دیگر را تعطیل کرد؟ نتیجه آن شد که آن فرصت بنیادین اولیه یعنی دو یا سه هفته پیش از انتخابات برای مقابله با گسترش بیماری از دست رفت. در همینجا بی‌ لیاقتی‌ها نیز خود را آشکار کرد و معلوم شد که انتخاب و گزینش پست و مقام‌ها نه براساس شایستگی بلکه براساس رابطه و چاپلوسی و حقه بازی و معیارهای خودی و غیرخودی دستگاه حکومتی ما را از کار انداخته و آن را ناتوان کرده است.

بدینسان در ظرف چند روز بیماری به سراسر کشور گسترش یافت و از کنترل خارج شد. شیوه اطلاع رسانی در شرایط عدم اعتماد عمومی به شکلی شد که مردم ضمن اینکه وحشت کردند، آن را جدی نگرفتند. مسئله قرنطینه که در روزهای نخست درسطح شهری مانند قم بطور نسبی یعنی جلوگیری از خروج مردم از این شهر عملی بود با گسترش بیماری به سراسر کشور تقریبا غیرعملی شد. از این ببعد عوامل اقتصادی و اجتماعی نیز به کار افتاد که کار مقابله با بیماری را دشوار می کند. این پرسش بطور جدی مطرح است که آیا اساسا نظام اقتصادی که بخش مهمی از مردم آن برای نان روزانه، تامین هزینه بهداشت، آموزش، کرایه خانه آخر ماه و... خود باید از خانه بیرون بزنند و کار کنند می تواند اصلا یک شهر حتی کوچک را قرنطینه کند؟ الگوی قرنطینه چین یعنی هم جلوگیری از خروج افراد از شهر و هم ایجاد قرنطینه کامل در داخل خود شهر با توجه به ساختار اقتصادی حاکم بر کشور ما اصولا عملی بود؟ پاسخ بطور قطع منفی است. ما حداکثر می توانستیم دور شهرها را قرنطینه کنیم که نکردیم واگرنه قرنطینه داخل شهر – مانند چین - از امکانات حاصل از ساختار اقتصادی و اجتماعی ما خارج است.

بدینگونه علاوه بر عوامل سیاسی و مذهبی حکومتی و بی لیاقتی و خودی و غیرخودی کردن‌ها نوع عوامل ساختاری اقتصادی و اجتماعی ما نیز بصورت مانع از مبارزه موثر با بیماری عمل می کند. ساختار اقتصادی مبتنی بر تجارت و دلالی و خرده فروشی و روزمزدی؛ اقتصاد مبتنی برتلاش و کوشش فردی برای تامین حداقل معیشت؛ دولتی که خود فاقد کمترین قدرت اقتصادی است؛ مردمی که از هیچ نوع حمایت دولتی برخوردار نیستند و ... این ساختار اساسا توان سازماندهی یک اقدام و مبارزه جمعی را ندارد. همانطور که در گذشته در مورد سیل و زمین لرزه شاهد بوده ایم و اکنون در بیماری کرونا آن را می بینیم. بر این کارناوال بحران، باید افزود نقش مافیای بازار سیاه در هر زمینه و مورد و حادثه  ای را.

همه اینها ضمنا نشان می دهد که مجموعه سازمان سیاسی و مذهبی و اقتصادی و اجتماعی و حکومتی ما باوجود همه ادعاهایش امکان سازماندهی یک دفاع ملی را هم ندارد. اگر کشور ما در خطر جنگ هم باشد باید یقین داشت که تا روز آخر به مردم دروغ خواهند گفت و پنهان خواهند کرد تا جایی که هرگونه امکان مقابله موثر از مردم ما و هر گونه برنامه ریزی از ناحیه دستگاه های اجرایی گرفته شود. در همین مورد آخر که چند موشک به یک پایگاه در عراق زده شد، همزمان یک هواپیمای مسافربری را هم سرنگون کردند و بدین ترتیب اقدامی را که شروع آن دست خودشان بود را هم نتوانستند درست تمام کنند.  

بحران یا سونامی کرونا در ایران آینه‌‌ای از بحران همزمان کشور ما در همه عرصه‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و حکومتی و مذهبی است، بحرانی که با پافشاری بیت رهبری بر عدم اتکا و اعتماد به مردم روز به روز در همه عرصه ها خود را بیش از گذشته نشان خواهد داد و شدتی بیشتر خواهد گرفت.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده