اخیراً دونالد ترامپ، اقدامات اخیر دادگاه کیفری بین‌المللی، مبنی بر جنایات جنگی دانستن اقدامات امریکا و اسرائیل در منطقه خاورمیانه را به باد انتقاد گرفت. ترامپ با دستوری، خواهان مجازات قضات دادگاه کیفری شد، آن‌ها را لغو ویزا کرد و حساب های بانکی همه اعضا آن را بلوکه کرد.

رئیس جمهور آمریکا با فرار به جلو، قبل از آنکه قضات دادگاه رأی به محکومیت آمریکا و اسرائیل بدهند حقوق دانان جهانی را محکوم کرد. شاید آقای ترامپ بر این خیال باطل است که آمریکا و اسرائیل خود را نماینده خداوند روی زمین می‌دانند و هیچ مرجعی حق قضاوت در مورد اقدام‌های تجاوز کارانه آن‌ها را ندارد.

بیش از نیمی از کشورهای عضو سازمان ملل متحد - 123کشور- که پیمان رُم را امضا کرده‌اند ( سال 1998در رم پایتخت ایتالیا تعدادی از کشورها، پیمانی را جهت پیگیری حقوقی جنایت کاران جنگی در جهان، به امضا رساندند) از اقدام خودسرانه دونالد ترامپ ابراز خشم کردند و اعلام داشتند، این رویکرد عهد شکنانه، آزار‌دهنده و عدالت جهانی را نا کار آمد می کند.

 اینگونه اقدام ها قبل از ترامپ نیز در آمریکا مسبوق به سابقه است. سال 2002 آمریکایی ها قانونی را به تصویب رساندند که به آن‌ها امکان استفاده از نیروی نظامی برای آزادی افرادی که از طرف دادگاه های کیفری دستگیر می‌شوند را آزاد کنند. دولت های آمریکا همواره بر این عقیده بوده‌اند که قضات مورد نظر حق هیچگونه قضاوتی در باره آمریکا و اسرائیل، فارغ از اینکه چه جنایتی را مرتکب شده باشند ندارند.

البته قضات دادگاه کیفری از زمان پسا شوروی عدم رسیدگی به جنایات جنگی تنها ابر قدرت جهانی را رعایت کردند و وارد چنین عرصه‌ ای نشدند. آن‌ها وظیفه خود می‌ دانستند تا به مواردی که در  کشورهای کوچک‌ تر رخ می‌داد رسیدگی کنند، بدون آینکه با جنایتکاران مهم جهانی مقابله کنند. قضات دادگاه جهانی، با وجود شکایت های متعدد در مورد حمله نظامی آمریکا به عراق و لیبی هیچگونه واکنشی از خود بروز ندادند. هر بار که قضات در باره جنایات جنگی آمریکا در افغانستان و جنایاتی که در این کشور مرتکب شدند( حتی ربوده شدن صد ها افغانی و بردن آن‌ها در زندان های هولناک گوانتانامو، اتاق‌های شکنجه سازمان سیا در لهستان، لیتونی و سایر کشورها) و اسرائیلی ها در فلسطین (با کشتن هزاران زن و کودک) ورود می‌کردند پرونده ها را بایگانی می‌کردند و می‌گفتند، ریسدگی به این پرونده ها کمکی به عدالت نخواهد کرد.

قضات دادگاه کیفری بین‌المللی در دوره فعالیت خود ترجیح می‌دادند تا در آفریقا جنایتکار جنگی پیدا کنند و برای داوری به دادگاه لاهه بیاورند. در باره قاره آفریقا آنقدر پرونده تشکیل دادند تا مردم به صدا در آمدند و آن دادگاه ها را « دادگاه استعمارگران» لقب دادند. هر چند سفید پوستان این دادگاه از خود خونسردی نشان می دادند.

بر خلاف میل آمریکا اوضاع پایدار نماند و جهان چند قطبی وضع را دگرگون کرد. ایالات متحده دیگر تنها ابر قدرت جهان نماند و قدرت‌های دیگری پای به عرصه وجود گذاشتند. حریفان جدید خواهان اجرای قول و قرارهای بین المللی شدند. از سوی دیگر دونالد ترامپ مانند یک فیل در فروشگاه چینی شروع به برهم زدن هنجار های جهانی پرداخت. سازمان های بین‌المللی وابسته به سازمان ملل متحد را به ریشخند گرفت و بی توجه به پرنسیب های جهانی، از سازمان جهانی تجارت، کمیته حقوق بشر سازمان ملل و سازمان جهانی بهداشت خارج شد و تصمیم گرفت قضات کیفری جهانی را به کیفر برساند.

چه بسا رئیس جمهور آمریکا همچنان بخواهد از همه قوانین جهانی عدول کند و حتی از سازمان ملل متحد خارج شود و دنیا را به دوران قرن نوزدهم میلادی به زیر قدرت کشور خود بکشد اما در جهان چند لایه‌ ای و چند قطبی از این دست آرزو ها در دنیای واقعی عملاً دیگر جایی ندارد.

ریا کاری و فریب، قدمی از برده کردن مردم جلو تر است. ترامپ با صراحت خود در پی سوق دادن جهان به تاریکی فریب و نیرنگ است. هر چند از ریا کاری تا بردگی مردم بدیل دیگری وجود دارد و آن هم احترام جهانی به قوانین و پرونکل های مصوب بین‌المللی است.

این موضع شناخته شده روسیه است. روسیه کشوری است مستقل و به استقلال خود مباهات می‌کند و به استقلال دیگر کشورها احترام می‌گذارد و برتری قانون را بر استبداد به رسمیت می شناسد. اگر کشورها در پاسخ به قانون قضات را دستگیر کنند، رسیدگی قانونی عملاً غیر ممکن است. این در حالی است که ایالات متحده و اسرائیل خود را از تعقیب های قانونی مصون می دانند. روسیه آن‌ها را به گردن نهادن به یوغ دادگاه لاهه مجبور نخواهد کرد. روسیه، چین و هند و از جمله ایالات متحده از قراردادهای رم جدا هستند اما روسیه بر خلاف آمریکا خود را موظف به همکاری با دادگاه لاهه می داند. به عنوان مثال در ارتباط با دادرسی پرونده اوستینای جنوبی در سال 2008 با دادگاه کیفری لاهه همکاری کرد. هر چند گرجستان در اثنای رسیگی به پرونده از همکاری سر باز زد.

دادگاه کیفری در ارتباط با مسائل افغانستان، با وصف اینکه خیلی محتاطانه عمل کرد لذا در مورد عمل کرد طالبان رأی عدالت خواهانه داد و در عین حال، ضربه‌ ای را نیز متوجه آمریکایی ها کرد. در نهایت زیر فشار افکار عمومی جهانی، دادگاه کیفری بین‌المللی امسال رأی بر جنایات جنگی ایالات متحده آمریکا در افغانستان داد.

در شرایط امروز آیا دادگاه لاهه از زیر ضربات وارده توسط آمریکا به سلامت گذر خواهد کرد؟ آیا بشریت توانایی رعایت یک قدرت حقوقی، جهت دادرسی جهانی را به دست خواهد آورد؟ پاسخ مثبت بی قید و شرط دشوار خواهد بود. با پایان یافتن جهان تک قطبی موضع اکثریت اعضای دادگاه کیفری بین‌المللی در ارتباط با اعمال جنایت کارانه ایالات متحده آمریکا در افغانستان نشان می‌دهد مردم جهان علاقمند هستند عدالت موثری داشته باشند تا متجاوزین به حق و حقوق انسانی و جنایت کاران جنگی در دادگاه های صالحه به محاکمه کشیده شوند. روسیه با چنین آرزو هایی مشترک می باشد.

https://russian.rt.com/opinion/758561-shamir-ssha-sud-mus-sankcii

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده