چند روز پیش، جنگنده های ناشناس پایگاه هوایی الوطیه در غرب لیبی را بمباران کردند. در این حمله شماری از سربازان ترکیه کشته شدند و پدافند ضد هوایی مستقر در آنجا نابود شد یا دست کم خسارت بسیار دید. گمانه زنی پیرامون اینکه چه کسی این حمله را انجام داده ادامه دارد. هرچند «ارتش ملی لیبی» تحت فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر مسوولیت این حمله را بعهده گرفت، ولی گفته میشود احتمالا هواپیماهای امارات از پایگاهی در مصر پرواز کرده و عملیات را انجام دادند. روسیه، مصر، امارات متحده عربی و فرانسه از «ارتش ملی لیبی» (دولت در شرق لیبی) در برابر «دولت وفاق ملی» (دولت در غرب لیبی) که ترکیه پشتیبانش است، حمایت میکنند. پایگاه الوطیه را چندی پیش نیروهای «دولت وفاق ملی» به کمک ارتش ترکیه بدست گرفتند که تلاش ۱۴ ماهه ی  ژنرال حفتر برای تصرف پایتخت را به شکست کشاند. تصرف این پایگاه بدون حمایت تعیین کننده ی ترکیه ممکن نبود و در واقع دخالت نظامی ترکیه در لیبی ورق را بسود دولت وفاق ملی برگرداند.

ترکیه به دنبال سرمایه گذاری در بازسازی لیبی و همچنین در زمینه ی اکتشاف و استخراج نفت و گاز است. اقتصاد نابسامان ترکیه با رونق سالهای پیشین فاصله ی زیاد دارد؛ تورم دو رقمی است و بیکاری گسترده. از این رو قراردادهای تجاری و اقتصادی با لیبی برای ترکیه بسیار مهم است، بویژه برای اردوغان و حزبش (عدالت و توسعه) جهت ماندنشان در قدرت.

آنچه ترکیه را در برابر مصر و امارات در موقعیت برتری قرار میدهد پیشینه ی فعالیت اقتصادی این کشور در لیبی است که به سالهای نخستین دهه ی ۷۰ میلادی باز میگردد. اکنون ضعف دولت وفاق ملی لیبی و شکنندگی سیاسی اش این فرصت را برای ترکیه - با توجه به پیشینه ی تاریخی همکاری دو کشور - ایجاد کرده که در ازای حمایت سیاسی و نظامی، قراردادها و توافق های اقتصادی و تجاری بدست آورد. نوامبر پیش  ترکیه و لیبی توافقنامه یی امضا و در آن مرزهای دریایی میان دو کشور را در دریای مدیترانه مشخص کردند. این توافق که با همکاری امنیتی و نظامی برای حمایت از دولت وفاق ملی لیبی همراه شد به ترکیه امکان دسترسی به منابع گاز شرق مدیترانه را فراهم میکند.

حمله ی هوایی چند روز پیش در چارچوب شکست های اخیر ژنرال حفتر و تقویت موقعیت «دولت وفاق ملی» با حمایت و پشتیبانی نظامی ترکیه، احتمالا واکنش امارات متحده عربی و مصر به وضعیت جدید بوده است. توسعه طلبی ترکیه در خاورمیانه و در کشورهای عربی و حوزه ی مدیترانه آشکار است. هم اکنون ترکیه در سوریه، عراق و لیبی دخالت نظامی دارد و این مساله با مخالفت توام با مقاومت برخی کشورهای عربی مانند مصر و امارات متحده روبروست. در این میان سیاست روسیه، همانگونه که سیاستش در سوریه بوده، حول به رسمیت شناختن منافع ترکیه و دور کردنش از ناتو می چرخد. در دورنمایی گسترده تر اما، میان روسیه و ترکیه رقابتی بر سر نفوذ در خاورمیانه و حوزه ی مدیترانه در جریان است ولی کاستن از نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه هدف مشترک هر دو است که آنها را در مواردی به توافق هایی در سوریه و لیبی وامیدارد. سیاست دونالد ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از خاورمیانه نیز رقابت منطقه یی میان روسیه و ترکیه را برجسته تر کرده است. بخشی از نارضایتی فرانسه و انتقاد از ترکیه و همزمان روسیه و همچنین شکایتش از تضعیف ناتو، متوجه ضعفی است که فرانسه متوجه رهبری آمریکا میداند. استراتژی خروج آمریکا برای روسیه و ترکیه فرصتی برای گسترش دامنه ی نفوذشان در خاورمیانه و مدیترانه شده است که اروپا را در موقعیت ضعیف تری قرار میدهد. 

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده