با وجود ناتوانی دولت ایالات متحده آمریکا در کنترل کرونا ویروس در این کشور، توجه به گسترش روابط با آسیای مرکزی همچنان به قوت خود باقی است. بر کسی پوشیده نیست که هدف واشنگتن از خیمه زدن در ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان و ترکمنستان تنگ تر کردن هر چه بیشتر عرصه نفوذ جمهوری خلق چین و روسیه است.

اپیدمی کرونا ویروس، بحران های ادواری سیستم سرمایه داری و شیوه برخورد این کشورها را با این بیماری مهلک به روشنی نمایان ساخت. پیامد های کوید 19، در کشورهای سرمایه داری بار دیگر نشان داد دستیابی و حفظ بازار، همچنان محل رقابت برای کسب سود است و نه نجات جان انسان ها. گسترش رابطه با آسیای میانه نمونه بارز رقابت اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک ایالات متحده با دیگر کشورها است.

نفوذ ایالات متحده آمریکا در آسیای مرکزی با تخریب اتحاد شوروی آغاز شد و همچنان ادامه دارد.

حتی با شروع و گسترش کرونا ویروس و آسیب های جبران ناپذیر به مردم این کشور، تجدید نظر استراتژیک در سیاست خارجی آمریکا نسبت به کشورهای منطقه صورت نگرفته است. دیپلماسی آمریکایی به سرعت فعال شد تا از این فرصت بحرانی بیماری همه گیر به نفع خود بهره گیری کند.

اولا، جمهوری های آسیای میانه از ایالات متحده کمک‌های مالی برای تقویت امور درمانی - پزشگی دریافت کردند. به ازبکستان برای ارتقای ظرفیت‌های آزمایشگاهی و کارمندان بهداشتی، مبلغ شش میلیون دلار پرداخت شد. تاجیکستان پنج میلیون، قزاقستان سه میلیون و قرقیزستان و ترکمنستان دو میلیون دلار کمک دریافت کرده اند. هر قسمت از این پرداخت ها با تبلیغات پر سر و صدا همراه است که به عنوان هدیه شهروندان ایالات متحده به مردم منطقه داده می شود. دوم، به بهانه کمک، تأثیر ابزار قدرت نرم«اداره توسعه جهانی آمریکا» (وابسته به ارتش) رو به افزایش است. واشنگتن مبلغ قابل توجهی از بودجه اختصاصی را برای تحکیم روابط این سازمان با جمهوری های پسا شوروی خرج می کند. جاه طلبی های سازمان مذبور در قالب کنفرانس ویدئویی فرهاد آرزیف معاون وزیر امور خارجه ازبکستان و گلوریا استیل، معاون دفتر آسیایی این سازمان کاملاً مشهود می باشد. در کنفرانس ویدئویی طرفین در مورد چشم انداز همکاری نه تنها در بخش مراقبت های بهداشتی، بلکه در زمینه‌های آموزش، انرژی و کشاورزی نیز بحث و گفتگو کردند. در عین حال وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا طی بیانیه ای اعلام کرد، اداره توسعه جهانی آمریکا قصد خود را در همکاری با ازبکستان جهت افزایش بودجه و اجرای پروژه های جدید اعلام کرده است.

در نهایت، تلاش رهبری ایالات متحده بر این قرار است تا با همکاری جمهوری های اتحاد شوروی سابق در کار طرح ابتکاری یک مدار- یک گزینه (احیای جاده ابریشم) جمهوری خلق چین و اتحادیه اقتصادی ارو- آسیا اختلال ایجاد کند. استراتژی آسیای مرکزی بزرگ با همراهی پاکستان و افغانستان را زیر نظر واشنگتن باید در این چارچوبه نگاه کرد. قدم بعدی انجام مذاکرات سه جانبه  بود که نمایندگان وزارت خانه‌های سه کشور، عبدلعزیز کمیلف ازبکستان، محمد اتمر از افغانستان و دیوید هاله از ایالات متحده گفتگو کردند.

طرفین در مورد پروژه های دیگر از جمله احداث خط انتقال برق سورخان- پلی- خمری با ظرفیت 500 کیلو ولت برق از ازبکستان به افغانستان مذاکره شد. علاوه بر این، جهت سرعت بخشیدن به ساخت راه آهن مزار شریف – کابل و مزار شریف – هرات، برای دسترسی افغانستان به بنادر پاکستان گفتگو کردند. باید توجه داشت بزرگ راه اتصال ازبکستان به مزار شریف، مرکز استان بلخ افغانستان از سال 2011 به بهره برداری رسیده است. بنا بر این ایالات متحده تصمیم دارد تا با ایجاد یک شبکه ارتباطی، آسیای میانه را به آسیای جنوبی متصل کند. با این حساب تلاش‌های آمریکا یک چالش مستقیم است با استراتژی یک مدار- یک گزینه جمهوری خلق چین. تصادفی نیست که مذاکرات سه دیپلمات با آغاز به کار کریدور حمل و نقل بین چین، قرقیزستان و ازبکستان که شامل بزرگ راه‌ها و خطوط راه آهن می باشد انجام می گیرد. این اقدام در ماه ژوئن با ارسال 25 کانتینر محصولات الکترونیکی صورت گرفت. در همین رابطه رایزنی بین پکن، تاشکند و بیشکک در مورد ساخت راه آهن با کوتاه ترین مسیر بین سه کشور ادامه خواهد یافت.

موضوع دیگر مورد مذاکره سه دیپلمات آمریکا، ازبکستان و اافغانستان ایجاد مرکز تجاری- اقتصادی آزاد در مرزهای ازبکستان و افغانستان در منطقه ترمز می باشد. نظر دیپلمات ها به ادامه مذاکرات است و جنبه دائمی نیز خواهد داشت. در همین چارچوب واشنگتن و کابل قرار است گفتگو با تاجیکستان و ترکمنستان را در دستور کار بگذارند. بر همین اساس چندی پیش جاناتان هنیک، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور آسیای میانه با ویپوی حاجیف، معاون وزیر خارجه ترکمنستان گفتگو کردند. در این مذاکرات طرفین در مورد وضعیت حال و چشم انداز توسعه مشارکت های دو‌جانبه در سیاست و اقتصاد، همچنین همکاری در رفع عواقب بیماری همه گیر کرونا ویروس گفتگو کردند.

بدون شک واشنگتن فعالیت خود را در آسیای میانه افزایش خواهد داد و اهداف بزرگی را برای منطقه در نظر دارد اما آیا رهبران این کشورها به امر همکاری با سیاست‌های ایالات متحده و عواقب فاجعه بار آن برای مردم خود وقوف کامل دارند؟

https://gazeta-pravda.ru/issue/55-30987-9-iyulya-2020-goda-/vsepogodnaya-ekspansiya-vashingtona/

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده