پس از شکست و عقب نشینی نیروهای نظامی ارمنستان و قره باغ مقابل نیروهای آذربایجان (باحمایت ترکیه) و سقوط شهر مهم و استراتژیک "شوشا"، سیستم نه چندان متمرکز ارمنستان و قره باغ از هم پاشید و نخست وزیرِ ارمنستان معاهده ای را امضاء کرد که خود آنرا چنین ارزیابی کرد:

"...چاره و راهی غیر از امضای این معاهده نبود و نباید آنرا شکست تلقی کرد، چرا که تنها راه هر چند ناگوارِ ممکن است..."

مفادِ معاهده ای که به امضاء رئیس جمهوری روسیه، رئیس جمهور آذربایجان و نخست وزیرِ ارمنستان نیکول پاشینیان رسید:

1- آتش بس كامل و همه درگیری ها در منطقه درگیری قره باغ از ساعت 00:00 به وقت مسكو در تاریخ 10 نوامبر 2020 اعلام می شود. جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، از این به بعد طرفین نامیده می شوند، در مواضع خود متوقف می شوند.

2- منطقه آغدم و سرزمینهای در دست ارمنستان در منطقه گازاخ جمهوری آذربایجان تا 20 نوامبر سال 2020 به آذربایجان بازگردانده می شود.

3- در امتداد خط تماس در قره باغ و در امتداد دالان لاچین، یک گروه صلحبان فدراسیون روسیه به تعداد 1960 نفر از نیروهای مسلح، 90  زره پوش، 380 واحد خودرو و تجهیزات ویژه مستقر شده است.

4- نیروهای حافظ صلح فدراسیون روسیه به موازات عقب نشینی نیروهای مسلح ارمنستان مستقر می شود. مدت زمان اقامت نیروهای نظامی صلح فدراسیون روسیه 5 سال است، با تمدید خودکار برای دوره‌های 5 ساله بعدی، در صورتی که هیچ یک از طرفین 6 ماه قبل از انقضا مدت قصد برای خاتمه استفاده از این ماده اعلام نکرده باشد.

5- به منظور افزایش اثربخشی کنترل بر اجرای توافق نامه ها توسط طرف های درگیر، یک مرکز حفظ صلح برای کنترل آتش بس مستقر می‌شود.

6- جمهوری ارمنستان منطقه کلبجر را تا 15 نوامبر سال 2020 و منطقه لاچین را تا اول دسامبر سال 2020 با پشت سر گذاشتن راهرو لاچین (5 کیلومتر عرض)، که اتصال قره باغ با ارمنستان را تضمین می کند و در عین حال غیرقابل بازگشت است، به جمهوری آذربایجان باز می گرداند. شهر شوشا را به لاچین وصل نمیکند.

7- آوارگان و پناهندگان داخلی در حال بازگشت به خاک قره باغ و مناطق مجاور تحت کنترل دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان هستند.

8- تبادل اسرای جنگی و سایر افراد و اجساد کشته شدگان درگیر است.

9- ارتباطات اقتصادی و حمل و نقل در منطقه مسدود نمیشود. جمهوری ارمنستان به منظور سازماندهی حرکت بدون مانع شهروندان، وسایل نقلیه و کالاها در هر دو جهت، بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان ارتباطات حمل و نقل برقرار می کند. کنترل حمل و نقل توسط نهادهای سرویس مرزی FSB روسیه اعمال می شود.

با توافق طرفین، ساخت ارتباطات حمل و نقل جدیدی که جمهوری خودمختار نخجوان را با مناطق غربی آذربایجان پیوند می دهد، فراهم می شود. پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نزدیک به 2 سال پیش سوار بر موج یک انقلاب رنگین سکان هدایتِ ارمنستان را در دست گرفت. او بارها از الحاق مناطق اشغالی آذربایجان به خاک ارمنستان سخن گفت و از جمله از کشیدن جاده ای با استانداردهای بین المللی به شهرِ جبرائیل (مرکز یکی از 7 استانِ آذربایجان که معروف به استانهای اشغال شده آذربایجان از سوی ارمنستان است) و بنا کردنِ ساختمانِ مجلس ارمنستان در شهرِ "شوشا" گفته بود. وی همچنین بر برچیدن پایگاه نظامی روسیه در ارمنستان پافشاری کرده و مدارس روسی زبان و کانال های تلویزیونی روسی را حذف و فعالیت خبرنگاران روس را محدود کرده بود.

تمام این اقداماتِ دولتِ پاشینیان در حالی اعمال میشد که چرخ های اقتصادی ارمنستان با سویسیدهای بی سابقه از جمله تأمین سوخت و انرژی و آب، حفاظت از مرزهای ارمنستان با دیگر کشورها از جمله مرزهای ایران و ترکیه با ارمنستان برعهدۀ مرزبانانِ روسیه بود و تمام ادوات نظامی- انتظامی ارمنستان توسط روسیه و بصورت مجانی تامین میشد.

چرخش ارمنستان به سوی غرب باعث شد که نه تنها دست حمایت روسیه از پشت این کشور برداشته شود بلکه نگاه روسیه نسبت به دولتِ ارمنستان نیز تغییر یافته و آنرا علیه منافع ملی روسیه ارزیابی کند.
تمام اقدامات روسیه برای جلوگیری از چرخش ارمنستان به طرف غرب و ناتو طی دو سال گذشته به نتیجه نرسید!

بر خلافِ شادی مردم آذربایجان در شهرهای مختلف این کشور از جمله باکو پایتخت جمهوری آذربایجان، در شهر ایروان پایتختِ جمهوری ارمنستان بسیاری از مردم در مخالفت با دولت پاشینیان از نیمه های شب به اعتراض برخاستند و شماری از اماکن دولتی از جمله دفتر نخست وزیری را محاصره کردند و به سمت خانۀ پاشینیان روانه شدند و خواهان استعفای وی شدند.
تقریبا همزمان با این تحولات حزب کمونیست ارمنستان نیز با بیانیه ای  صادر کرد و در آن از جمله اعلام کرد:

«....در زمان فروپاشی اتحاد شوروی مردم جمهوری خودمختار قره باغ کوهستانی، براساس همان اصولی که آذربایجان و بسیاری از جمهوری های سابق شوروی اعلام استقلال کردند، حق تعیین سرنوشت خود را یافت. صرف نظر از موضوع حق تعیین سرنوشت، مردم قره باغ دلایل محکمی برای مخالفت با قرار گرفتن زیر حاکمیت آذربایجان دارند. درواقع، در روزهای فروپاشی اتحاد شوروی، آرامنه هدف کشتار و خشونت سهمگینی از جانب عوام آذربایجانی قرار گرفتند. از آن زمان حکومت باکو سیاست سرکوب اقلیت های قومی غیرترک و بویژه دشمنی و نفرت ورزی نسبت به ارمنیان را فعالانه دنبال کرده است. سیاست پاکسازی قومی که اکنون از جانب ترکیه و اسراییل تقویت می شود، این جنگ را به وجود آورده است. جای بسیار شک و تردید است که هدف ترکیه بهبود وضع مردم قره باغ یا هریک از ملل منطقه باشد. ما بشدت نگران نقشه های توسعه طلبانه ترکیه هستیم و حضور آن را در آذربایجان جزیی از این نقشه ها می دانیم. متاسفانه، آذربایجان مدتهاست به عنوان مرکز دوم ایدئولوژی پان ترکیسم شناخته شده است، شهرتی نامطلوب که البته انطباق کامل با عملکرد این دولت دارد.

مقاصد شوم دولت ترکیه در این مناقشه نه تنها با پشتیبانی نظامی و لجستیکی مداوم از آذربایجان، بلکه با انتقال مزدوران جهادی از ادلب سوریه به منطقه آشکار شده است.»

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده