"فرزاد فروزنده"

بخش مهمی از تحولاتی که احتمالا آینده ی سیاسی خاورمیانه را رقم خواهد زد حول افغانستان در جریان است. چند دور گفتگوهای صلح با طالبان در دوحه ی قطر برگزار شده و هیات سیاسی طالبان هم از مسکو و تهران دیدار کرده است. مذاکرات صلح با طالبان بگفته ی جواد ظریف برای یافتن راه حل سیاسی در این کشور بوده و به گمان وی پایبندی به راه حل سیاسی «بهترین انتخاب» برای افغانستان است و البته با این تصور ایران و چین و روسیه که طالبان حریف داعش در افغانستان خواهد شد. امری که از دست دولت مرکزی کنونی ساخته نیست.

به نظر میرسد که با تصمیم ایالات متحده برای خارج کردن نیروهایش از افغانستان و خلا قدرتی که بوجود آمده، روسیه و ایران و نیز چین در پی پر کردن آن هستند. در نمایی کلی تر شاید آمریکا در حال کاستن از حضور نظامی خود در خاورمیانه باشد و در ادامه این شاید، مذاکرات احیای برجام هم در همین چارچوب قابل بررسی است.

پس از دوره ششم مذاکرات و گفتگوها حول برجام در وین، خبرهای چندان مثبتی درباره ی توافقی جدید منتشر نشده است. خوشبینی نخستین درباره ی احیای برجام و لغو تحریمها از سوی آمریکا جای خود را به تحلیل و تفسیر پیرامون دشواری در دوره آینده ی گفتگوها و حتی شکست احتمالی این مذاکرات داده است. به نظر میرسد که کندی پیشرفت گفتگوها باید بر سر مسایل گره یی همچنان باقی باشد چنانکه هیچ یک از دو تیم مذاکره کننده به سادگی حاضر به دادن امتیاز بر سر آن نیست. میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده ی روسیه در وین، در مصاحبه با روزنامه ی کومرسانت گفته است که شاید 90 درصد مسائل حل شده اما 10 درصد باقی مانده مسائل مهمی هستند که ممکن است مانع توافق دستیابی به توافق نهایی شود. به گفته ی اولیانف دولت جدید ایالات متحده رویکردی عملگرا دارد و پیش از آغاز مذاکرات میان طرف ها توافق شد که ایده ی توافقی فراتر از برجام و تعهدات بیشتر از سوی ایران کنار گذاشته شود و از شروع مذاکرات در دور جدید، بر سر این مساله توافق شد که دولت آمریکا در پی احیای برجام اولیه  باشد «نه چیزی بیشتر نه چیزی کمتر». اما آمریکا احتمالا میخواهد گفتگوها شامل موشکهای ایران و حضور منطقه یی اش در عراق و سوریه را هم بشود و از سوی دیگر به نظر میرسد ایران در پی تضمین آمریکا است برای تعهد به توافقی جدید و پیشگیری از آنچه در دولت ترامپ روی داد و ایالات متحده از برجام خارج شد. اگر خروج نیروهای نظامی آمریکا نه سیاستی تنها درباره ی افغانستان بلکه عراق و سوریه هم باشد بنابراین مساله ی خروج نیروهای نیابتی ایران در این دو کشور نیز بعید نیست خواست آمریکا برای توافقی جدید باشد.

اهمیت امنیت افغانستان برای چین بویژه از جنبه ی اقتصادی و بعنوان یک کمربند ارتباطی مهم در پروژه ی عظیم جاده ی ابریشم نوین چین هم قابل بررسی است. برای ایران و روسیه نیز حضور نیروهای داعش در افغانستان خطری امنیتی است. روسیه از عملیات داعش در افغانستان و گسترش آن به آسیای میانه و جمهوری های سابق اتحاد شوروی بیم دارد و ایران نیز از نفوذ داعش از مرزهای شرقی اش. بنابراین در دورنمایی کلی تر هدف روسیه و چین ایجاد ثبات سیاسی در افغانستان است با هدف جلوگیری از تکرار رویدادهایی که در عراق و با هجوم داعش و سپس تشکیل دولت اسلامی روی داد و دست آخر ایجاد زمینه ی توسعه ی اقتصادی بوسیله ی ادغام این کشور در طرح جاده ی ابریشم است. از سوی دیگر آمریکا هم تنها به خروج نیروهایش از افغانستان بسنده نکرده بلکه به دنبال جبهه بندی های جدید است. نشست اخیر در تاشکند با حضور پاکستان، ازبکستان و افغانستان خبری بود که نشان داد آمریکا همچنان پیوندهای خود را در منطقه حفظ خواهد کرد اما در اشکال دیگری.

تلگرام را توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده