مهرماه 1333. یکسال و دو ماه پس از کودتای 28 مرداد یکی از شریف ترین و میهن دوست ترین افسران ارتش ایران به جوخه اعدام سپرده شد. سرهنگ عزت الله سیامک، بنیانگذار سازمان نظامی حزب توده ایران و از قدیمی ترین کمونیست های ایران، که در جریان یورش به گروه "ارانی" - معروف به 53 نفر- به چنگ استبداد رضاشاهی نیفتاد.

تا پیش از دستگیری 53 نفر (بقایای حزب کمونیست ایران) آنها در دو هسته روشنفکری و نظامی مستقل از یکدیگر فعالیت مخفیانه می کردند. حلقه واسطه این دو هسته عبدالصمد کامبخش بود، که خود از تصفیه شدگان ارتش رضاشاهی بود. او خلبان تحصیل کرده اتحاد شوروی بود و به همین دلیل رضاشاه او را از ارتش کنار گذاشت.

تا یورش به گروه معروف به 53 نفر، این دو هسته، مستقل از هم فعالیت داشتند و هیچیک از اعضای گروه 53 نفر- جز عبدالصمد کامبخش اطلاع از هسته دوم نداشتند. در هسته نظامی، علاوه بر سرهنگ سیامک، برخی نظامیان دیگر نیز فعالیت داشتند که بعدها در قیام افسران خراسان به رهبری سرگرد اسکندانی و حکومت فرقه دمکرات در آذربایجان نقش آفرین شدند.

خاطرات فروغیان

ستوان "حبیب فروغیان" به همراه چند نظامی دیگر از تهران با یک جیب و یک کامیون  ارتشی به طرف خراسان حرکت می کنند تا به اسکندانی بپیوندند که در نیمه راه از تهران پیام می رسد که طرح قیام فعلا منتفی است. فروغیان در خاطرات شفاهی خود گفت: "سرگرد اسکندانی مطابق طرح از پیش تنظیم شده دست به قیام زد. از تهران بدستور کامبخش یک پیک ویژه خود را به ما رساند با این پیام فوری که به اسکندانی خبر بدهید طرح قیام منتفی شده است، اما  بدلیل بدی آب و هوا و خراب شدن جیپ ما در راه نتوانستیم به موقع خود را به خراسان و به اسکندانی برسانیم و اسکندانی مطابق طرح قبلی دست به قیام زد. کامبخش میدانست بزودی در آذربایجان قیام ملی شده و حکومت خود مختار تشکیل می شود و نیازی به قیام اسکندانی و استقرار در گنبد و اعلام حکومت خودمختار ترکمنستان نیست. ما در نیمه راه گرگان و گنبد با قیام 5 روزه و شکست و کشته شدن اسکندانی و چند تن دیگر از نظامی های همراه او با خبر شدیم. به تهران بازنگشتیم و منتظر دستور بعدی به همراه باقی ماندگان گروه اسکندانی به میان ترکمن ها رفتیم. دستور بعدی از جانب کامبخش رسید و مطابق آن ما به آذربایجان رفته و به ارتش حکومت خودمختار پیوستیم. بعد از حمله ارتش شاهنشاهی به آذربایجان هم ناچار به عقب نشینی و مهاجرت شدیم. پس از انقلاب 57 من بعنوان عضو کمیته مرکزی به همراه چند تن دیگری از افسران آن قیام و حکومت خودمختار آذربایجان به ایران بازگشتیم و فعالیت حزبی را آغاز کردیم که در آستانه یورش به حزب در جمهوری اسلامی، به من دستور داده شد از ایران خارج شوم که به همراه رفیقیمان "موسوی" بار دیگر مهاجرت کرده و رفتم به مسکو.

درجریان یورش به بقایای حزب کمونیست ایران در زمان رضا شاه 53 تن و از جمله ارانی و عبدالصمد کامبخش دستگیر شدند. کامبخش در بازجوئی های توام با شکنجه درباره گروه نظامی تحت رهبری خود لب از لب نگشود و حتی در سالهای زندان، علیرغم فشارهای روانی برخی زندانیان گروه 53 نفر که تابع شایعه سازی های پلیس شده و او را متهم به لو دادن 53 نفر می کردند این مهر را از لب برنداشت. ظاهرا عامل این شایعه یکی از اعضای هنرمند گروه 53 نفر بنام "شورشیان" بود که اتفاقا خود وی نقش اصلی را در افشای اسامی گروه 53 نفر داشت. پس از سقوط رژیم رضا شاه و بازشدن در زندان ها و بیرون آمدن زندانیان سیاسی و بنیانگذاری حزب توده ایران، ابتدا و برای رسیدگی به شایعاتی که در زندان پیرامون کامبخش وجود داشت،  به جلسه بنیانگذاری حزب دعوت نشد. عبدالصمد کامبخش در سفری کوتاه به مرکز کمینترن، که در آن زمان کانون رهبری کمونیسم جهانی بود، گزارش حفظ هسته مهم نظامی در جریان دستگیری و بازجوئی و زندان را داد و به همین دلیل کمینترن طی تماسی با رهبری حزب تازه تاسیس توده ایران، صلاحیت کامبخش را همه جانبه تائید و حضور او در رهبری حزب را مورد تاکید قرار داد. کامبخش در رهبری حزب توده ایران قرار گرفت و در سالهای بعد، سازمان نظامی حزب توده ایران را بنیانگذاری کرد که خسرو روزبه دبیر تشکیلاتی آن بود و سرهنگ سیامک دبیر اجرائی آن و رابط با کامبخش در مرکزیت حزب توده ایران. بعد از خروج اجباری کامبخش از ایران (بدلیل حساسیت های پلیس امنیتی محمدرضا شاه و پیگردهای ناشی از قیام ناکام افسران خراسان)، حلقه ارتباط سازمان نظامی با حزب توده ایران با تصمیم هیات اجرائی سازمان نظامی و توصیه سرهنگ سیامک به خسرو روزبه واگذار شد، تا چهره پنهان سرهنگ سیامک همچنان مانند گذشته حفظ شود. پس از کودتای 28 مرداد و انتقال رهبری حزب به خارج کشور، کامبخش که سالها در جمهوری آذربایجان مهاجرت خود را می گذراند نقش مهمی در سازماندهی مهاجرین و حتی انتقال شماری از آنها به مسکو و آلمان دمکراتیک و دور کردن آنها از تصفیه های توطئه آمیز رهبر حزب کمونیست آذربایجان "باقراف" را داشت و خود نیز پس از چند سال توقف در مسکو به آلمان دمکراتیک منتقل و در شهر لایپزیک مستقر شد. او در این دوران عملا دبیر دوم حزب و مسئول تشکیلات حزب در اروپای غربی و ایران بود. کامبخش که در مهاجرت گرفتار بیماری تنگی نفس شده بود، سرانجام در شهر لایپزیک آلمان، آسم اجازه ادامه تنفس به او نداد و از پایش در آورد و شخصیتی را از حزب توده ایران گرفت که هنوز می توانست سالها در رهبری حزب حضور داشته باشد و ای بسا پس از انقلاب 57 و آغاز فعالیت علنی و قانونی حزب در داخل کشور، سکان رهبری حزب را او، بدلیل تجربه و دانش و آگاهی به شرایط ایران در دست می گرفت. و باز بقول فروغیان "اگر کامبخش زنده مانده بود، از برخی تندروی ها و تک روی های کیانوری جلوگیری می کرد زیرا کیانوری شنوائی زیادی از کامبخش که ضمنا شوهر خواهرش هم بود داشت. نرم خوئی، سازماندهی و واقع بینی از خصلت های برجسته کامبخش بود."

با کودتای 28 مرداد و یکسال پس از آن که یورش به سازمان نظامی حزب توده ایران آغاز شد، با لو رفتن دفترچه رمز اعضای سازمان نظامی، سرهنگ سیامک برای نخستین بار لو رفت. او در دادگاه از آرمان های کمونیستی و توده ای خود دفاع کرد. شاه از بیم تاثیر سخنان او روی ارتش شاهنشاهی که در سطوح مختلف سرهنگ سیامک را بعنوان قدیمی ترین، برجسته ترین، انسان ترین و خوش فکر ترین نظامی دوران خود می شناختند، دستور داد وی را در راس گروه اول افسران توده ای قرار داده و اعدام کنند.

در گوشه ای از گورستان امام زاده عبدالله، انسان شریفی در زیر خاک است که بر سنگ قبر سوده شده او براثر مرور زمان نوشته شده:

سرمشق شهامت

پناه انسان ها

 سرهنگ عزت الله سیامک

22 مرداد 1275- 27 مهرماه 1333

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده