|
مراسم خاکسپاری رفیق علی خاوری، صدر حزب توده ایران 25 فروردین در آرامگاه
"سوسیالیست ها" واقع در شرق برلین انجام شد. او در واپسین روز سال 1399 و
در 98 سالگی پس از یک دوره یکماه و نیمه که در کما بسر برده بود بدرود حیات
گفت. علی خاوری سابقه 14 سال زندان دوران شاه را داشت و با انقلاب 57 از
زندان آزاد شد و با سمت عضو هیات سیاسی و دبیرکمیته مرکزی دور تازه ای از
فعالیت های خود را در داخل کشور آغاز کرد. این دوران از فعالیت او کوتاه
بود چرا که ماموریت یافت در مجله صلح و سوسیالیسم در جمهوری چکسلواکی
نمایندگی حزب را برعهده بگیرد. برخلاف اطلاعات نادرستی که پس از درگذشت او
نوشته شده، وی نه سردبیر روزنامه مردم و سپس نامه مردم بود و نه نقشی در
هیات تحریریه آن داشت. یگانه فعالیت او در این زمینه مراجعه به وزارت ارشاد
برای درخواست امتیاز "نامه مردم" (در دوران وزارت میناچی در دولت بازرگان)
بود که این امتیاز نیز سرانجام داده نشد، اما این وزارتخانه اجازه انتشار
"نامه مردم" تا روشن شدن تکلیف امتیاز رسمی آن را داد. خاوری نه تنها پیش
از خروج از کشور بلکه در دوران دبیراولی حزب در مهاجرت نیز حتی مقاله و
تحلیلی ننوشت و ترجمه ای نداشت که در مجله دنیا و یا نامه مردم منتشر شود.
یکی دو مصاحبه احساساتی و نه تحلیلی- سیاسی از خود برجای گذاشت که آخرین آن
در نشریه "نامه مردم" منتشر شد. مصاحبه ای که هنوز معلوم نیست بنام او
نوشتند و یا خود در واپسین سال حیات آن را دیکته کرد.
روزنامه مردم، بلافاصله پس از پیروزی انقلاب 57 و سرنگونی رژیم شاه، با
مسئولیت زنده یاد جوانشیر که اولین عضو رهبری حزب بود که به داخل کشور
بازگشت تنظیم و با کمک کادر نشریه نوید منتشر شد. پس از بازگشت منوچهر
بهزادی عضو دیگر رهبری حزب به داخل کشور این مسئولیت را او پس از سه شماره
که "مردم" توسط جوانشیر منتشر شده بود برعهده گرفت. منوچهر بهزادی در پلنوم
شانزدهم که بلافاصله پس از سقوط رژیم شاه در شرق آلمان تشکیل شده بود به
سمت سردبیر ارگان مرکزی حزب برگمار شده بود. این مسئولیت او تا پلنوم وسیع
17 ادامه یافت و در همین پلنوم رحمان هاتفی به عضویت اصلی هیات سیاسی و
سردبیر "نامه مردم" که جایگزین "مردم" شده بود برگزیده شد که متاسفانه با
توقیف "نامه مردم" توسط دادستانی تهران "اسدالله لاجوردی" او نتوانست با
بهره گیری از تجربه و سابقه درخشانی که در حرفه روزنامه نگاری داشت تحولی
را که در نظر داشت در "نامه مردم" بوجود آورد.
خاوری در دوران رهبری حزب توده ایران در مهاجرت، با امواج قتل عام اکثریت
رهبری و کادرهای حزب توده ایران در قتل عام 67، فروپاشی اتحاد شوروی، از هم
گسیختن اتحاد حزب توده ایران و سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) و انشعاب
و پراکندگی سازمانی حزب در مهاجرت که همچنان ادامه دارد روبرو شد. دفاع شور
انگیز او از حزب توده ایران در دادگاه نظامی شاه برگ زرین در دفتر مبارزاتی
او بود. دوران طولانی رهبری او در حزب توده ایران با انتقادهائی روبروست که
سابقه 14 سال زندان رژیم شاه و دفاع شورانگیز وی از حزب توده ایران در
دادگاه نظامی آن رژیم نیز نتوانست مانع این انتقادها در دو عرصه سازمانی و
سیاسی شود. بخش عمده ای از این انتقادات متوجه حمید صفری عضو اخراجی رهبری
حزب است که به دعوت خاوری بار دیگر و درمهاجرت به رهبری حزب بازگشت و عملا
از نیمه سال 1362 تا اواخر 1370بعنوان دبیر دوم و هنگام درگذشت، رهبری حزب
را زیر نام علی خاوری برعهده داشت. حمید صفری در پلنوم شانزدهم و به
پیشنهاد فرقه دمکرات آذربایجان دبیر دوم حزب شد و همراه بقیه رهبری حزب به
داخل کشور بازگشت اما مدتی بعد به بهانه یک سفر شخصی به باکو در آذربایجان
رفت و دیگر بازنگشت و به همین دلیل از رهبری حزب اخراج شد. قضاوت درباره
دوران رهبری علی خاوری بر حزب توده ایران بدون در نظر گرفتن رویدادهای مهمی
که به آنها اشاره شد و این واقعیت که او نه سابقه فعالیت تشکیلاتی داشت و
نه متفکر سیاسی بود و به تعبیری که خود بارها بکار برده بود «از بد حادثه
این مسئولیت به من رسید» ممکن نیست!
تلگرام راه توده:
https://telegram.me/rahetudeh
|
