هفته گذشته اخباری منتشر شد که نشان می داد درهای مذاکره میان ایران و امریکا باز شده و بتدریج مصالحه ای دیپلماتیک میان دو طرف ممکن شده است. این اخبار نگرانی راست ارتجاعی حکومتی را برانگیخته است. نگرانی هم از این جهت که این مصالحه ممکن است به کاهش تحریم ها و گشایش در اوضاع اقتصادی ایران در ماه های آینده و بسود حسن روحانی و طرفداران اصلاحات در انتخابات ریاست جمهوری تمام شود. هم و بیشتر از این جهت که نشان می دهد که رهبر جمهوری اسلامی ظاهرا وخامت اوضاع را دریافته و مصمم به پذیرش مذاکرات دیپلماتیک است.

نقطه آغاز این چرخش، درست دو هفته پیش در 5 اسفند یعنی روزی که دولت ایران بنا بر مصوبه مجلس و در پاسخ به تحریم های امریکا اعلام کرد که از "پروتکل الحاقی" خارج می شود. منظور از پروتکل الحاقی، سندی است پیوسته به کنوانسیون منع گسترش سلاح های هسته ای که به اژانس انرژی اتمی اجازه می دهد که کشورهایی را که به این پروتکل ملحق شده اند برای مطمئن شدن از اینکه سلاح اتمی تولید نمی کنند مورد بازرسی قرار دهد. در واقع مصوبه مجلس برخلاف تصور بخشی از گردانندگان و ادعاهای مفسران شتابزده، نه تنها روند مذاکرات میان ایران و امریکا را کند نکرد بلکه در جهت سرعت بخشیدن به آن بود.

در همین روز دولت و رئیس آژانس انرژی اتمی در مذاکراتی که در تهران داشتند بر سر بازدید از تاسیسات اتمی ایران در یک دوره سه ماهه به تفاهم رسیدند. گردانندگان مجلس که از تایید این تفاهم توسط رهبر جمهوری اسلامی بی اطلاع بودند یا می خواستند خود وی را نیز زیر فشار قرار دهند، با این تفاهم به مخالفت برخاستند و حتی روحانی را تهدید به محاکمه کردند. فیتیله این جنجال آفرینی را که رئیس مجلس گرداننده آن بود رهبر طی سخنانی که در دیدار با نمایندگان مجلس خبرگان داشت پائین کشید و گفت که دولت کار خودش را می کند و قانون مصوبه مجلس را هم اجرا می کند. دولت و مجلس با هم به تفاهم برسند و دو صدائی عمل نشود.

رئیس آژانس اتمی نیز پس از بازگشت از ایران در وین مقر این سازمان گفت: ایران با اتخاذ عملکردی دیپلماتیک مهلت سه ماهه ای به آژانس داد. توافقی که مقامات رسمی چین و روسیه نیز از آن استقبال کردند و ان را یک گام مهم دیپلماتیک از سوی ایران دانستند. چنانکه میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز اعلام کرد: "مدیر کل آژانس با نتایجی مثبت از تهران بازگشته است. اگرچه پروتکل الحاقی تعلیق میشود. بموجب تفاهمی که بین آژانس و ایران بدست آمده راستی آزمایی فعالیت های اتمی ایران توسط بازرسان آژانس تا سه ماه ادامه خواهد یافت."

به این ترتیب مشخص شد که ایران و امریکا و طرف های برجام تفاهم کرده اند که طی سه ماه مذاکرات برای بازگشت امریکا به برجام و لغو تحریم ها به نتیجه برسند. یعنی طی این سه ماه گام به گام تحریم های ایران لغو شده و غنی سازی در ایران نیز گام به گام کاهش پیدا کرده و به سطح مندرج در قرار داد برجام باز گردد.

بدنبال این حوادث چند روز بعد، در 9 اسفند اعلام شد که ایران پیشنهاد شرکت در جلسه برجام با حضور امریکا بعنوان مهمان را رد کرد، اما با یک گام عقب نشینی از پیشنهاد قبلی خود مبنی بر ضرورت لغو همه تحریم ها پذیرفت که امریکا پیش از ورود به جلسه برجام بعنوان مهمان تضمین بدهد که پس از این جلسه و گفتگوها برخی از تحریم ها را لغو خواهد کرد. ایران هم خود در این جلسه شرکت می کند و هم امریکا بعنوان مهمان جلسه را می پذیرد.

تفاهم بدست آمده موجب شد که طرف های اروپایی متحد امریکا یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس که پیشنهاد محکوم کردن ایران در نشست فصلی مجازی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را داده بودند این پیشنهاد را پس بگیرند. در این چارچوب قرار شد در فروردین ماه بار دیگر مدیرکل آژانس اتمی برای راستی آزمانی از فعالیت های غنی سازی راهی ایران شود. شاید برای آگاهی از چگونگی اجرای تعهدی که ایران نیز همزمان با لغو بخشی از تحریم ها پذیرفته است.

به این ترتیب و با این پیش زمینه از دو هفته پیش بدینسو و با عقب نشینی های دیپلماتیک ایران و امریکا، هر کدام از بخشی از دعاویشان، زمینه برای مذاکره میان ایران و امریکا در چارچوب برجام فراهم شده که باید منتظر پیامدهای آن در داخل ایران پس از تعطیلات فروردین بود. پیامدهایی که می تواند به صورت بهبود اندک در بازار و بهای کالاها، افزایش جنجال و فشار به روحانی، کم شدن بخت نظامیان برای حضوری موثر در انتخابات یا پیروزی در آن و در مقابل افزایش فرصت و امکان اینکه دولت و ریاست جمهوری که در آینده سکان جمهوری اسلامی را بدست می گیرد بنوعی ادامه دولت روحانی باشد.

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده