صبر تلخ- 29

در راهروهای مناظره

محافظان بهشتی ما را تهدید به قتل می کردند!

وقتی ما با آسانسور بالا رفتیم، مدتی منتظر شدیم که بچه های فدایی بیایند. وقتی آمدند دیدیم ناراحت هستند. پرسیدیم چه شده؟ گفتند پاسدارهای محافظ آقای بهشتی ما را تهدید کردند که «می خواهید بیایید بحث بکنید که چه بشود؟! یک نارنجک می اندازیم، حسابتان را می رسیم!» توجه داشته باشیم پشت پرده چه خبر بود، کسی خبر نداشت. به رغم چنین مخاطراتی، به مناظره اعتقاد داشتیم. همین تهدیدها نشان این بود که ممکن است این تهدید عملی بشود. ببینید پس ذهن این آقایان چه مسائلی بود!

در جلسه دوم مقدمات مناظره ها که در صدا و سیما برگزار شد، آقایانی که معتقد به اداره این جلسات توسط رییس جمهور و پخش مستقیم مذاکرات بودند، شرکت نکردند. چون در جلسه قبلی از طرف تعدادی موافقت نشد. نماینده حزب، نماینده «فداییان خلق» و نماینده «جنبش مسلمانان مبارز»، نظر خاصی نداشتند. عقیده بر این داشتند که مهم این است که چنین بحث آزادی در تلویزیون انجام بگیرد، این بحث ها آزادانه پخش و جامعه ایران از نظرات جریانات گوناگون آگاه بشود. به هر حال در جلسه دوم فقط نمایندگان «حزب جمهوری اسلامی»، حزب توده ایران، «سازمان فداییان خلق» و «جنبش مسلمانان مبارز» حضور داشتند، به اضافه نماینده آقای خمینی در صدا و سیما و سرپرست سازمان صدا و سیما. در این جلسه برای تنظیم برنامه بحث بود، یعنی این که اصولا در مورد چه چیزهایی بحث بشود و چارچوب بحث ها چه می تواند باشد.

پیشنهاد ما این بود که آنچه این روزها مورد علاقه جامعه ایران است، در درجه اول مسائل سیاسی و مسائل اقتصادی است. آنچنان که اگر ارگان ها و روزنامه هایی هم داشته باشیم، مقالات و بحث های ما حول همین ها خواهد گشت. در درجه اول تحلیل های سیاسی است و بعد می پرداریم به مسائل اقتصادی جامعه و این که در جمهوری اسلامی، اقتصاد بر مبنای چه اصولی بایستی پیگیری و پی گذاری بشود.

«فداییان خلق» و «جنبش مسلمانان مبارز» این مطلب را تایید کردند ولی نماینده «حزب جمهوری اسلامی» تکیه کرد که با توجه به این که بحث ایدئولوژیک، بحث بسیار مهمی است و مبنای اساسی تفاوت نظر «حزب جمهوری اسلامی» با سایرین، مبانی ایدئولوژیک است، بنابراین ما اصرار داریم که بخش مهمی از بحث ها، بحث ایدئولوژیک باشد.

نماینده حزب عنوان کرد که بله، بحث ایدئولوژیک خیلی مهم است، منتها جای آن در بحث تلویزیونی نیست. این حتی می تواند یک بحث آکادمیک باشد و حزب توده ایران هیچ دخالتی ندارد که در جا و موقعیت مناسب که زمان کافی برای بحث باشد، انجام شود. چون مبانی ایدئولوژیک مسئله ای نیست که بتواند در یک برنامه تلویزیونی بگنجد و دو نظر متفاوت به طور کامل بیان شود. بله، می شود از یک زاویه معین نشست و در باره یک مقوله معین، بحث ایدئولوژیک کرد و برنامه هم تمام بشود؛ آنچنان که غالبا بحث های تلویزیونی این طور هست. و حتی اگر مناظره ای هم هست مناظره موافق و مخالف نیست. دو نظر موافق منتها از زوایای گوناگون به یک مسئله می پردازند. اما این که یکی با یک سلسله مبانی اساسی ایدئولوژیک و دیگر با مبانی ایدئولوژیک متفاوت به مناظره تلویزیونی به پردازد، مقدور نیست. اصلا آن ترمینولوژی که اینها می خواهند به کار ببرند متفاوت است، چه رسد به پرداختن به اصل مطلب.

این است که حزب معتقد بود که مناظره تلویزیونی جای مناسبی برای بحث ایدئولوژیک نیست و این نظر حزب به این معنا نیست که ما حاضر نیستیم در یک بحث ایدئولوژیک شرکت کنیم. ما حاضریم در یک بحث ایدئولوژیک شرکت کنیم اما در جای خودش و موقع خودش.

«جنبش مسلمانان مبارز» با بحث ایدئولوژیک موافق بود، به شرط این که بحث های سیاسی و اقتصادی هم جایگاه خودش را داشته باشد. فدایی ها هم نظرشان شبیه نظر نماینده حزب بود.

من فراموش کردم اشاره کنم که در این ترکیبی که از جریانات سیاسی نام بردم، نماینده ای هم از «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» حضور داشت. نمی دانم درست تشخیص دادم یا نه، مثل این که آقای الویری آنجا بود. فکر می کنم، با تردید این را بیان می کنم. به این علت یادم آمد که هنگام مذاکره حول بحث ایدئولوژیک، یک مقداری مکث و اظهار نظر موافق و مخالف شد. نماینده «حزب جمهوری اسلامی» اساسا مناظره تلویزیونی را منوط به اصلی بودن بحث ایدئولوژیک کرد. نماینده «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» اشاره کرد به این که «بحث های مربوط به بخش سیاسی و اقتصادی خیلی مهم است ولی از آنجایی که نحوه تحلیل و نظر ما در این زمینه ها شباهت زیادی به نظرات حزب توده دارد، ما از شرکت در این بحث خودداری می کنیم!» خیلی استدلال جالبی بود! اشاره کرد به این که «موضع ما به این ترتیب، خیلی شبیه حزب توده خواهد شد و حال آن که ما مشابه آنها نیستیم.» بالنتیجه «سازمان مجاهدین انقلاب» از شرکت در این مذاکرات پایشان را پس کشیدند!

بر اساس اصرار نماینده «جمهوری اسلامی»، بحث ایدئولوژیک هم در برنامه قرار گرفت. منتها قرار بر این شد که اول برنامه بحث سیاسی شروع بشود، بعد اقتصادی، بعد ایدئولوژیک. نماینده «جمهوری اسلامی» مخالفت کرد و گفت که اول بحث ایدئولوژیک باشد. سرانجام توافق شد که یک جلسه بحث سیاسی، یک جلسه بحث ایدئولوژیک و یک جلسه بحث اقتصادی باشد و دوباره همین روند ادامه پیدا کند.

برای بحث سیاسی، از طرف «حزب جمهوری اسلامی» آقای بهشتی، از طرف حزب توده ایران آقای کیانوری و از طرف «جنبش مسلمانان مبارز» آقای پیمان و از طرف «سازمان فداییان خلق ایران» آقای فتاپور شرکت کردند. در بحث ایدئولوژیک، از طرف «حزب جمهوری اسلامی» آقایان سروش و مصباح یزدی، از طرف «حزب توده ایران» آقای احسان طبری، از طرف «سازمان فداییان خلق» آقای نگهدار و از طرف «جنبش مسلمانان مبارز» هم آقای پیمان شرکت کردند.

– چرا نگهدار به بحث ایدئولوژیک رفت؟ فرخ نگهدار بین بچه ها سواد آنچنانی نداشت، به اصطلاح بیشتر کادر سیاسی بود.

عمویی: واقعیتش این است که اصولا آن زمان «سازمان فداییان خلق» برای شرکت در این گونه بحث های نسبتا جا افتاده و عمیق و سراسری، چهره ای نداشت. عمدتا اینها با تشویق حزب به میدان آمدند. ضمن این که به هر حال جوانی است و مثل موضعگیری های دوره چریکی، در روند فعالیت سیاسی هم قدم به میدان می گذارد و می تواند طالب نام و آوازه باشد. چرا که نباشد؟

- خوب آخر فرخ حالش به هم خورد اصلا توی... من این را شنیدم، نمی دانم که چقدر معتبر است، می گویند آقای احسان طبری تمام شب را داشته با او کار می کرده که مثلا چه مطالبی را مطرح بکند و... یعنی به صورت کاملا... بودند. مطمئنا با سوادتر از این توی...

عمویی: به هر حال انتخاب سازمانشان بوده. این که چرا آقای فرخ نگهدار بوده و چرا دیگری نبوده، من نمی دانم. آیا شما با سوادتر از او سراغ دارید؟

- خودشان ادعا می کنند بودند ولی من نمی دانم.

عمویی: همین قدر بگویم مدتی که من با آقای کیانوری در مرکزیت سازمان فداییان، هر وقت که اجلاس داشتند، شرکت می کردم، نه آنچنان که چشمگیر باشد، کسی دارای پایه های ایدئولوژیک محکم و جدی به چشمم نخورد. شاید هم موردی پیش نیامده که چنین بحث هایی درگیر بشود تا انسان شناخت بیشتری نسبت به افراد پیدا کند. من شناسایی ام بیشتر حول همین افراد مرکزیتشان بود. مثل جمشید طاهرپور و مهدی فتاپور و... البته، نه آنچنان که گفتند که سراسر شب آقای طبری با فرخ کار می کرد؛ بلکه هماهنگی میشد. بله در منزل ما هم بود. همان محل روابط عمومی. به نظر من نه کم و کاستی برای فرخ هست که بنشیند پهلوی طبری و از او کمک فکر بگیرد و نه اصلا این مسئله ایرادی دارد. حالا کسانی بخواهند این را مستمسکی برای کوچک کردن نگهدار کنند یا... من در این امر اصلا هیچ ایرادی نمی بینم. با توجه به آن پختگی و دانش بالایی که رفیق ما، طبری داشت، خیلی طبیعی است که نگهدار هر قدر هم مطالعه و آگاهی و دانش فلسفی داشته باشد، در یک چنین برنامه ای، بی نیاز از مشورت با طبری نخواهد بود. به خصوص این که به هر حال ما موضع مشترکی در مقابل کسانی دیگری که آنجا بودند، به خصوص «حزب جمهوری اسلامی»، داشتیم و لازم بود که این هماهنگی انجام بگیرد و انجام می گرفت. البته در قلمرو سیاسی کمتر به این مطلب نیاز بود.

اما نکته ای که در جریان انجام این برنامه توجه ما را جلب کرد، چگونگی برخورد کسانی بود که همراه نماینده «حزب حمهوری اسلامی» می آمدند! مواردی پیش می آمد که مامورینی که غالبا پاسدار بودند و با نماینده «حزب جمهوری اسلامی» می آمدند، یک سلسله برخوردهای تهدید آمیز می کردند. مثلا وقتی ما با آسانسور بالا رفتیم، مدتی منتظر شدیم که بچه های فدایی بیایند. وقتی آمدند دیدیم ناراحت هستند. پرسیدیم چه شده؟ گفتند اصلا اینها ما را تهدید کردند که «می خواهید بیایید بحث بکنید که چه بشود؟! یک نارنجک می اندازیم، حسابتان را می رسیم!!»

- آقای کیانوری این را در بحث ها مطرح کرد. گفت «می گویند یک نارنجک می اندازیم چهار نفرتان را می کشیم!» بعد آقای بهشتی تهدید کرد «آقا اسم ببرید از اینها...»، بعد کیانوری گفت، «ما که اسمی نبردیم، گفتیم چهار تا محافظ گفتند نارنجک می اندازیم شما را از بین می بریم...!»

عمویی: بله، خیلی خوب است توجه داشته باشیم به این که خود برگزاری بحث آزاد، این را متبادر به ذهن می کند «چه فضای آزادی! چه محیط انسانی خوبی که دارندگان اندیشه های گوناگون در جمهوری اسلامی ایران این امکان را پیدا کردند بنشینند و راحت نظراتشان را ابراز کنند!» این که پشت پرده چه خبر است و تعدادی مامور مسلح، کسانی را که هیچ تضمینی ندارند، هیچ تامینی ندارند، هیچ محافظی ندارند، تهدید می کنند، کسی خبر نداشت. واقعا حیرت آور بود! در فضایی که نماینده «حزب جمهوری اسلامی» یعنی در واقع حزب حاکم مملکت با کلی محافظ مسلح و... می آید ولی مثلا حزب توده ایران یا «سازمان فداییان خلق» که سازمان های دگراندیش این مملکت هستند و می توانند هر زمانی در معرض تهدید قرار بگیرند، نه محافظی دارند و نه اسلحه ای دارند، معهذا توسط همان محافظین «حزب جمهوری اسلامی» تهدید می شوند به این که با یک نارنجک حسابتان را می رسیم!

خوب، ما به رغم وجود یک چنین مخاطراتی، به تداوم این گونه مناسبات و بوجود آوردن فضاهایی که یک چنین روابطی را تلطیف بکند، اعتقاد داشتیم. اگرچه همین تهدیدها می توانست نشانی از این باشد که ممکن است این تهدید عملی بشود یا اصلا پس ذهن این آقایان یک چنین مسائل هست! ولی با این همه ما اصرار داشتیم که فضا، فضای مذاکره بشود. فضا، فضای مطرح شدن نظرات گوناگون باشد.

برای مطالعه شماره های پیشین به لینک های زیر مراجعه نمایید:

1 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/janve/772/sabr.html

2- https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/janve/773/sabr2.html

3 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/febri/774/sabr3.htm

4 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/febri/775/sabr-4.html

5 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/febri/776/sabr5.html

6 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/febri/777/sabr.htm

7 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/merts/778/sabr4.html

8 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/merts/779/sabr.html

9 - http://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/merts/780/sabre.html

10 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/epril/781/sabr.html

11 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2021/epril/782/sabr.html