ترجمه و تدوین ـ عسگر داوودی

کدام یک درست می گویند، مسئولین فعلی کشورهای عضو ناتو یا سند منتشر شده توسط اشپیگل؟

هفته نامه آلمانی اشپیگل شماره 8 که در تاریخ 18 فوریه منتشر شده است، سند سیاسی امضاء شده مسئولین سیاسی غرب در رابطه با تعهد غرب برای عدم گسترش ناتو به سمت شرق اروپا (سمت مرزهای غرب روسیه.م) را منتشر کرد. تیتر مطلب اشپیگل این است: «آیا حق به جانب پوتین است؟»

انتشار این مطلب در مقطع فعلی توسط اشپیگل بسیار پر معنی است. اشپیگل می نویسد: «از زمان نامه اعتراضی «یلتسین» به «بیل کلینتون» در مخالفت با پیشروی ناتو، به سمت مرزهای روسیه، برخلاف وعده های داده شده، ناتو 14 کشور اروپای شرقی و جنوب شرقی را به عضویت خود پذیرفته است(تا آن زمان). و کرملین بارها از فریب دادن روسیه در این رابطه شکایت کرده است.» «یلتسین» در نامه خود به «کلینتون» همچنین به پیمان دو به علاوه چهار در مورد وحدت آلمان در سال 1990 اشاره کرده متذکرشده بود:«توجه داشته باشید که متن توافق شده امکان گسترش منطقه ای ناتو به شرق را منتفی می کند.» اشپیگل صورتجلسه نشست 6 مارس 1991 در بن (پایتخت آلمان غربی سابق) بین رهبران سیاسی وقت وزارت خارجه ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان حاوی ارجاعات متعدد به مذاکرات «2+4» درباره اتحاد آلمان را منتشر کرد که در آن مقامات غربی ان زمان به مقامات اتحاد جماهیر شوروی تعهد داده بودند که ناتو به منطقه شرقی آلمان شرقی سابق گسترش نخواهد یافت. اشپیگل می نویسد: این سند که قبلا محرمانه بوده از آرشیو ملی بریتانیا بازیابی شده، نشان می دهد در سال 1991 کشورهای غربی متعهد شده بودند که ناتو به سمت شرق روسیه گسترش پیدا نکند. سند مورد بررسی اشپیگل توسط «جاشوا شیفرینسون»، دانشمند علوم سیاسی آمریکایی و استاد دانشگاه «بوستوندر» از آرشیو ملی بریتانیا، بازیابی شده است. این سند که به عنوان «محرمانه» طبقه بندی شده بوده، اکنون دیگر اجازه انتشار دارد. محتوی سند که در زمان اتحاد دو آلمان تنظیم شده است، تعهد مسئولین کشورهای غربی به مسئولین اتحاد جماهیر شوروی سابق است و این که «ناتو به سمت شرق گسترش نخواهد یافت». آنها متعهد شده اند که ناتو حتی «یک اینچ هم به سمت شرق گسترش پیدا نکند». «ما مجاز نیستیم به لهستان و سایرین، عضویت در ناتو را پیشنهاد دهیم». محتوی سند مذکور در پرونده های سال 1991 ادعای دولت فعلی روسیه را تائید می کند. این سند به مذاکرات بین وزیران امور خارجه وقت آمریکا، انگلیس، فرانسه ، شوروی سابق جمهوری دموکراتیک آلمان و جمهوری فدرال آلمان در 6 مارس 1991 در شهر بُن آلمان مربوط است. مقامات مختلف روسیه تاکنون بارها معترض شده اند  که گسترش ناتو به سمت شرق، تعهدات غرب را پس از فروپاشی دیوار برلین نقض کرده است. سندی که دائم مسئولین سیاسی روسیه به آن استناد می کنند، مربوط به چگونگی تقویت ثبات و امنیت در اروپای مرکزی و شرقی با کمک توافقات دوجانبه با کشورهای منطقه و در چارچوب کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا (CSCE)می باشد.

بر اساس نوشته اشپیگل، در سند مذاکرات نمایندگان وزارتخانه های خارجه آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان در جریان مذاکرات 2+4 (در مورد وضعیت آلمان پس از اتحاد)، همچنین ذکر شده است: «ما روشن ساختیم که ناتو فراتر از «اودر» (رودخانه مابین لهستان و آلمان ) گسترش نخواهد یافت. به این ترتیب ما مجاز نیستیم عضویت ناتو را به لهستان و دیگران پیشنهاد کنیم.»

در سند مذکور به نقل از «ریموند سیتز»، دستیار وقت وزیر خارجه آمریکا در امور اروپا و کانادا آمده است: «ما در مذاکرات 2+4 و همچنین در دیگر مذاکرات به اتحاد جماهیر شوروی اعلام کردیم ناتو نباید به صورت رسمی یا غیررسمی به شرق گسترش یابد». نماینده بریتانیا در این نشست هم با اشاره به وجود یک توافق همه جانبه اعلام کرده بود تقاضای عضویت کشورهای اروپای شرقی در ناتو غیرقابل قبول خواهد بود.  «یورگن هروبوگ»، دیپلمات آلمان غربی نیز مطابق این سند گفته است: «ما در جریان مذاکرات 4+2 به صراحت اعلام کرده بودیم ناتو را فراتر از رودخانه «اودر» (مرز بین آلمان شرقی سابق و لهستان) گسترش نمی‌دهیم. بنابراین ما نمی‌توانیم به لهستان و سایرین پیشنهاد عضویت در ناتو بدهیم».

خبرگزاری اسپوتنیک در همین زمینه گزارش داد روسیه سالها تاکید داشته که کشورهای عضو ناتو وعده خود را درباره گسترش ناتو به سمت مرزهای ناتو نقض کرده اند. اکنون سند منتشر شده توسط اشپیگل تحت عنوان «سند 1991» همزمان با اختلافات اخیر روسیه و ناتو درباره مسائل امنیتی اروپا مطرح شده است. دسامبر گذشته مسکو پیشنهادهای خود درباره ضمانت های امنیتی را به ناتو و آمریکا ارائه داد که در آن بر اولویت جلوگیری از گسترش ناتو به شرق و خودداری از اعزام سلاح های دفاعی به نزدیک مرز روسیه و بازگرداندن نیروهای ائتلاف از شرق اروپا به مواضع 1997 تاکید می شد.اما غرب همیشه خود را به نشنیدن می زند پوتین چندین بار درباره ضمانت های امنیتی روسیه خاطرنشان کرده است که غرب هنوز تمایلی ندارد که به اندازه کافی اصول کلیدی طرح امنیتی ما را درک کند.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه بارها تاکید کرده است که در جریان مذاکرات اتحاد مجدد آلمان به اتحاد جماهیر شوروی وعده داده شده بود که ناتو گسترش نخواهد یافت. در همین ارتباط، او در یک کنفرانس مطبوعاتی بزرگ در دسامبر 2021 گفت: در دهه 1990 مقرر شده ناتو حتی «نه یک اینچ به سمت شرق روسیه»، پیشروی نکند، حال چه چیزی اتفاق افتاده است، یعنی به طور آشکارما را فریب داده اید؟».

«ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو در آن زمان مدعی شده بود که ائتلاف آتلانتیک شمالی «هرگز قول نداده است که خود را گسترش ندهد». او در مصاحبه با اشپیگل گفت: «هیچ وقت چنین وعده ای وجود نداشته است، هرگز چنین معامله ای پشت پرده ای هم وجود نداشته است، این درست نیست.» اما همانطور که در مقاله فعلی اشپیگل اشاره شد، این سند از طبقه بندی خارج شده، اظهارات دبیر کل ناتو و کسانی را که ادعا می کردند هیچ تعهدی در قبال ناتو در قبال مسکو انجام نشده است، مورد سوال قرار گرفته است.

همچنین دوشنبه دوم اسفند، «کریستوفر برگر»، سخنگوی وزارت خارجه آلمان در یک نشست توجیهی عنوان داشت: مایلم یک بار دیگر بگویم که نه در توافقنامه «چهار به علاوه دو» و نه در قانون ناتو- روسیه وعده‌هایی مبنی بر «عدم گسترش ناتو به سمت شرق» وجود ندارد.

بدین ترتیب سند منتشر شده توسط اشپیگل به وضوح مؤید حرف‌های هفته گذشته ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با صدراعظم آلمان در کرملین است که: غربی‌ها به مدت 30 سال با توسعه ناتو به شرق اروپا خلف وعده کرده‌اند. اشپیگل می پرسد: آیا حق به جانب پوتین است؟

ولادیمر پوتین رئیس جمهور روسیه در متن پیام خود به مردم روسیه یاد آورشد: «قول هایی به کشورما داده شد که ناتو را حتی یک وجب به شرق گسترش ندهد. تکرار می کنم - آنها ما را فریب دادند.  چنین رفتارهای فریبکارانه نه تنها با اصول روابط بین‌الملل، بلکه بالاتر از همه با هنجارهای اخلاقی به رسمیت شناخته شده در تضاد است. اینجا عدالت و حقیقت کجاست؟ فقط دنیایی از دروغ و ریا. کل روند رویدادها و تحلیل اطلاعات دریافتی نشان می دهد که درگیری روسیه با این نیروها اجتناب ناپذیر است. فقط مسئله زمان است: آنها در حال آماده شدن هستند، منتظر زمان مناسب هستند. اکنون آنها ادعای سلاح هسته ای دارند. ما اجازه نمی دهیم این کار انجام شود.»

https://www.spiegel.de/ausland/nato-osterweiterung-aktenfund-stuetzt-russische-version-a-1613d467-bd72-4f02-8e16-2cd6d3285295

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده