کیست؟

بالا گرفتن تنش ها در اوکراین و ایستادن روسیه دربرابر گسترش ناتو تا مرزهای آن، یکبار دیگر مسئله دلیل بقای پیمان ناتو و چرایی گسترش آن به شرق را مطرح کرد. این مسئله ای پنهان نیست که در دوران رهبری گورباچف و زمانی که اتحاد شوروی می خواست نیروهای خود را از شرق آلمان بیرون ببرد نمایندگان غرب از جمله "جیمز بیکر" وزیر امور خارجه وقت آمریکا و فرانسوا میتران رییس جمهور وقت فرانسه به گورباچف قول دادند که در صورت عقب نشینی شوروی از آلمان، ناتو به سمت شرق گسترش نخواهد یافت. البته اکنون می گویند که این یک "قول" بوده و بصورت پیمان در نیامده و این حماقت گورباچف بوده که به یک قول اعتماد کرده است.

از سوی دیگر رهبران ناتو در شرایطی از روسیه بدلیل نگرانی از گسترش ناتو به مرزهایش انتقاد می کنند که آمریکا خود در جریان بحران موشکی کوبا در سال 1962 به دلیل آنکه شوروی می خواست موشک های خود را در کوبا مستقر کند تا مرز جنگ جهانی سوم هم پیش رفت ولی اکنون می گوید که چرا روسیه نگران وجود ناتو در کنار مرزها خود است.

البته برای افکار عمومی جهانی دلایل گسترش ناتو به شرق مبهم است. در واقع با پایان جنگ سرد و انحلال پیمان ورشو میان کشورهای بلوک شرق سابق، پیمان ناتو توجیه وجود خود را از دست داد. ولی برخلاف انتظار برخی خوش بینان، نه تنها ناتو خود را منحل نکرد، بلکه روزبروز دامنه حضور و نفوذ و مداخلات خود را گسترش داد. در واقع ناتو با گسترش به شرق هم می خواست روسیه را محاصره و تسلیم و تبدیل به منبع صدور مواد خام و واردات کالاهای ساخته شده غرب کند و یا در صورت مقابله روسیه دلیلی برای توجیه ناتو پیدا کند. در این مورد خبرگزاری بی بی سی چند سال پیش و در آغاز بحران اوکراین در مقاله ای با عنوان "آیا ناتو اراده سیاسی لازم برای ایستادن در برابر روسیه را دارد؟" چنین نوشت:

"از زمان فروپاشی دیوار برلین در سال ١٩٨٩، ناتو با پرسشی اساسی در مورد علت وجودی خود مواجه بوده است. اینک به نظر می‌رسد که تحولات اخیر در اوکرائین و اظهارات رهبری روسیه در باره تعهد به حفاظت از منافع روس‌ها در کشورهای همسایه، حیات تازه‌ای به این پیمان نظامی غربی بخشیده است و باعث شده است که اعضای سازمان در قالب هدف "بازگشت به آینده" درصدد سازماندهی دفاع دسته جمعی در برابر خطر آتی زورگویی از سمت شرق برآیند."

در واقع بی بی سی مسئله را معکوس مطرح کرد. بجای آنکه بپرسد ناتو که مدعی بود دربرابر توسعه طلبی "کمونیسم" شکل گرفته برای چه با وجود انحلال پیمان ورشو باقی مانده و خود را منحل نکرده و اصلا در اوکرائین و کشورهای همسایه روسیه چه می کند؟ مخالفت روسیه با ورود اوکرائین به ناتو را به عنوان "بازگشت به آینده" در برابر "زورگویی از سمت شرق" توجیه می کند.

از نوشته بی بی سی که تابع سیاست خارجی انگلستان است، چنین بر می اید که غرب در واقع خود بدنبال یک بهانه برای حفظ سازمان ناتو است و این را هم پیش بینی می کرده که این گسترش مداوم یک پیمان نظامی، که تاریخچه آن جز عملیات نظامی و تجاوزکارانه چیزی دیگر نیست به مرزهای روسیه سرانجام این کشور را وادار به واکنش خواهد کرد که این واکنش بهانه و توجیه ادامه حضور ناتو خواهد بود. این نکته ای بود که "جرج کنان" که خود نظریه پرداز محاصره شوروی بود در همان آغاز گسترش ناتو به شرق به آن اشاره و انتقاد کرد و گفت این گسترش ناتو سرانجام کار را به رویارویی روسیه و یک جنگ سرد تازه می کشاند.

به هر حال شواهد نشان می دهد که اوضاع و احوال فعلا مطابق آنچه ناتو بدنبال آن بود پیش نمی رود. اولا که گسترش ناتو به شرق موجب اتحاد مستحکم میان چین و روسیه شده است. ثانیا دلایل موجودیت ناتو در کشورهای اروپایی عضو ناتو مانند فرانسه و ایتالیا و آلمان زیر سوال رفته است. ثالثا اکنون روسیه بهانه لازم برای گسترش روابط سیاسی و اقتصادی و نظامی با کشورهای آمریکای لاتین مانند کوبا، نیگاراگوئه و ونزوئلا بدست آورده که یقینا کشورهای دیگری هم به آن خواهند پیوست. بالاخره موضوع کریمه که بهانه بحران بود دیگر پایان یافته تلقی می شود و مسئله شناسایی جمهوری های مستقل روس نشین جداشده از اوکراین به موضوع مذاکرات تبدیل شده است.

اکنون باید دید که آیا آمریکا می تواند با بحرانی کردن شرایط در اوکراین، اروپا را همچنان بدنبال خود بکشاند یا این بحران به آغاز جدایی اروپا از آمریکا تبدیل خواهد شد.

        پیج فیسبوک راه توده