بلبشوی سیاسی در حاکمیت، قحطی و فساد حکومتی، کشیده شدن جنگ دول متخاصم به نقاط مختلف خاک ایران توسط عثمانی ها و سپس بازپس گیری آن توسط انگلیس ها و یا روس ها، ناتوانی مجلس و دربار برای تشکیل یک دولت کارآمد و ملی و .... اینها بخشی از موقعیت ایران در جنگ اول جهانی و رفتن سلطنت قاجاریه به سمت سقوط است. مجموعه این رویدادها منجر به مرگ میلیون ها ایرانی شد، چنان که در برخی گزارش ها، از انبوه اجساد قربانیان بیماری تیفوس و گرسنگی در خیابان ها و جاده های ارتباطی میان شهرهای ایران یاد شده است. حتی گفته می شود نیمی از جمعیت آن زمان ایران در جنگ اول جهانی مردند. در آستانه پایان این جنگ، در روسیه انقلاب اکتبر به رهبری لنین و بلشویک ها به پیروزی رسید و روسیه با اعلام صلح خود را از میدان جنگ کنار کشید تا انقلاب خویش را تثبیت کند. سید ضیا طباطبائی که بعدها عامل کودتای 1299 و روی کار آمدن رضاشاه شد، در همین دوران به روسیه سفر می کند و مشاهدات خود از انقلاب اکتبر را ذوق زده و حیرت زده به تهران گزارش می کند.

دنبال کنید وقایع سال 1295 شمسی را، از کتاب روز شمار تاریخ:

فروردین ماه

1ـ هفت نفراز افسران سوئدی ژاندارمری به علت اقدامات خودسرانه و تمرد آمیز نسبت به دولت ازخدمت اخراج شدند.

2ـ یاورعلی قلی خان وسلطان غلامرضا خان صاحب منصبان ژاندارم درشیراز به وضع مرموزی به قتل رسیدند.

مرداد ماه

1ـ کرمانشاه توسط سپاه عثمانی وملیون ایرانی تصرف شد و قوای روس عقب نشینی کرد.

2ـ امروز قوای عثمانی وارد همدان شد. اهالی شهر استقبال شایانی نمودند. فرمانده قشون عثمانی به سپاهیان خود توصیه کرد مزاحم مردم نشوند.

3ـ به دنبال ورود قوای عثمانی به همدان امیرافخم حکمران از همدان خارج شد و شهر بدون حاکم ماند .

4ـ عساکرعثمانی پس ازتصرف همدان به سوی قزوین روانه شدند.

5ـ سپهسالارتنکابنی ازریاست وزراء برکنارشد .

6ـ رئیس نظمیه همدان اعلام کرد هرکس هر جنسی از منازل افسران روسی یا بانک شاهی و بانک استقراضی غارت نموده است باید تحویل دهد. وی افزود اگرخانه ای بازدید شود و جنسی مشاهده گردد که تحویل نداده است در حکم جاسوس بوده تیرباران می گردد .

7ـ علی احسان بیک اعلام کرد هرکس مواد غذائی را احتکارکند تیرباران خواهد شد .

8ـ سلطان احمدشاه میرزا حسن خان وثوق الدوله را به ریاست وزرائی برگزید .

9ـ شارژ دافر عثمانی طی اطلاعیه ای متذکر شد که از طرف اردوی مظفر و منصورعثمانی به هیچکس اذیت و آزارنخواهد شد و اهالی نباید تهران را ترک نمایند.

10ـ وزیران مختار روس و انگلیس در ایران یادداشتی به دولت ایران داده و متذکرشدند چون ما درشرف حرکت از تهران هستیم شاه و دربار نیز از تهران خارج شوند.

11ـ به دستورسلطان احمدشاه شورای مشورتی به عده سی و پنج نفر مرکب ازعلماء، شاهزادگان و اعیان در دربار صاحبقرانیه تشکیل یافت تا راجع به لزوم حرکت شاه از طهران اتخاذ شود. پس از شور سی وسه نفر رای به ابقاء شاه در پایتخت دادند .

12ـ امروز تجار و کسبه تهران از شنیدن شایعه حرکت شاه نگران شده بازارها را بستند و در مسجد شاه و مسجد سپهسالار اجتماع نموده زبان به اعتراض گشودند و احساسات حرارت آمیز بروزدادند . از طرف دربار صاحب اختیار و آقا میرزا محسن مجتهد مامورشدند مردم را ساکت کنند و اطمینان به فسخ عزیمت شاه بدهند .

13ـ قوام السلطنه، محتشم السلطنه و مشاورالممالک ماموریت یافتند به همدان عزیمت نموده ضمن مذاکره با احسان پاشا پیشنهاد کنند عساکرعثمانی از ورود به تهران خودداری نمایند.

14ـ امروز ژنرال علی احسان پاشا فرمانده قوای عثمانی در ایران بیانیه ای انتشار داد و متذکر شد دولت عالیه اسلامیه عثمانی برای استخلاص دولت همسایه اسلامیه خود، ایران از ظلم روس ها و تخلیص سلطان احمد شاه از قید اسارت و تامین استقلال ایران قیام نموده و متذکر شد خلیفه مسلمین و امیرالمومنین حکم جهاد داده است تا ایران را از لوث وجود کفار تطهیر نمائیم .

15ـ وثوق الدوله به علت عدم توافق در جلب وزیران استعفا کرد.

16ـ میرزا محمد علی خان علاءالسلطنه از طرف سلطان احمد شاه به رئیس الوزرائی انتخاب شد .

17ـ 9 دستگاه زره پوش بزرگ انگلیسی با توپهای بلند وارد تبریز شد. این عده خود را آماده برای جنگ با عثمانی ها می نمایند .

18ـ بانک استقراضی روس طی اعلانی متذکر شد شعب بانک تا اطلاع مجدد تعطیل خواهد بود. این تصمیم بر این اصل اتحاذ گردید که همه روزه عده زیادی از مردم به بانک مراجعه و مرهونه های خود را مطالبه می کردند .

شهریور ماه

1ـ روزنامه تحقیقی و سیاسی و اجتماعی و خبری "کاوه" در برلن به مدیریت سید حسن تقی زاده و همکاری عده ای ازجوانان وطن خواه و فاضل انتشار یافت .

آبان ماه

1ـ روزنامه ایران به مدیریت سید حسن اردبیلی در تهران انتشار پیدا کرد .

آذرماه

 1ـ قسمتی ازمناطق جنوبی ایران به دست سپاهیان آلمان افتاد .

دیماه

1ـ سپاهیان انگلیس جنوب ایران را تصرف نمودند و نیروهای آلمان به خارج از ایران عقب نشینی کردند .

بهمن ماه

1ـ میرزا حسن خان مشارالملک وزیرمالیه از سمت خود کناره گیری کرد و منتخب الدوله موقتا کفیل وزارت مالیه شد.

2ـ میرزا اسماعیل خان مدیرانبار غله دولتی توسط  کمیته مجازات به قتل رسید .

اسفند ماه

1ـ ادیب الممالک فراهانی نویسنده و شاعر بزرگ معاصر درگذشت .

2ـ شیخ محمد خیابانی درتبریز حزب دموکرات آذربایجان را بنیاد نهاد.

3ـ شیخ محمد خیابانی روزنامه ای به نام تجدد در تبریز انتشار داد .

4ـ نیکلای دوم امپراطورکل ممالک روسیه و پادشاه لهستان و گراندوک فنلاند از تاج وتخت سلطنت استعفا نمود و به جای خود برادرش میشل را امپراطور نمود. میشل قبول سلطنت را موکول به تشکیل و تصویب مجلس موسسان نمود.

5ـ به دستور وثوق الدوله رئیس الوزرا هیئتی به ریاست آقا سید ضیاءالدین مدیر روزنامه رعد برای مذاکره وعقد قرارداد با دولت روسیه عازم پطروگراد شد .

مسافرت سید ضیاءالدین به اروپا از نظر روابط سیاسی ایران و دولت جدید التاسیس شوروی حائز اهمیت خاصی بود. وقتی سید ضیاءالدین وارد روسیه شد وعمق انقلاب مردم آن کشور را دید اولیای امور ایران را متوجه تغییرات کلی در شئون سیاسی آن کشور نمود و به دولت ایران هشدار داد که هرچه زودتر در برقراری روابط سیاسی وشناسائی دولت جدید اقدام نمایند. رجال ایران به تبعیت از پیشنهاد سید ضیاء به مجلس کبیر دوما تلگرافی مخابره کردند. در آن تاریخ رابط سید ضیاء و دولت، میرزا حسین خان معین الوزاره رئیس کابینه وزارت امور خارجه بود .

لینک های شماره های گذشته:

1 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/indexfolder/2022/desamr/index862

2 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/desamr/863/bala.html

3 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/864/bala.html

4 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/865/bala.html

5 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/866/bala.htm

6 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/867/bala.html

7 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/janve23/868/bala.html

8 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/febrie23/869/bala.html

9 – http://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/febrie23/870/bala.html

11 - https://www.rahetudeh.com/rahetude/2022/mars/872/bala.html

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده