ترجمه و تدوین ـ عسگر داوودی

رئیس‌جمهوری آمریکا در اولین تور سفرهایش به آسیا که شامل ژاپن و کره‌جنوبی می شد، کوشید تا روابطش را با متحدان قدیمی خود در مواجهه با نفوذ فزاینده چین در منطقه تقویت کند، اما واشنگتن عملا عرصه را بطور پیوسته در قاره آسیا و اینبار در پاکستان به پکن می بازد.

همزمان با سفر جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده به شرق دور که 20 ماه مه (30اردیبهشت) آغاز شد، روز 21 ماه مه (اول خرداد) «بلاول بوتو زرداری» وزیر خارجه پاکستان از چین دیدار داشت. او فرزند بی نظیر بوتو نخست وزیر مقتول پاکستان است.

وزیر خارجه جوان دولت ائتلافی پاکستان اسلام‌آباد را برای سفری 2 روزه به مقصد پکن ترک کرد، جایی که وی با «وانگ یی» همتای چینی و برخی از مقامات ارشد سیاسی و امنیتی کشور میزبان دیدارداشت. وزیر خارجه تازه منصوب‌شده پاکستان، پیش ازآغاز سفر، از چین بعنوان «خانه دوم» خود یاد کرد. او نسبت به دستاوردهای بزرگ چین دلگرم است و قاطعانه معتقد است که هیچ نیرویی نمی‌تواند چین را از پیشروی باز دارد.

بازدید وزیر خارجه پاکستان پس از حمله مرگبار یک تروریست بلوچ به اساتید چینی در دانشگاه کراچی که منجر به جان باختن 3 تبعه چینی شد، انجام شد؛ حادثه‌ای که بار دیگر اخطار پکن به اسلام‌آباد را درپی داشت و باعث شد تا دولتمردان پاکستانی برای افزایش ضریب امنیتی برای اتباع چینی به ویژه مهندسان و کارشناسان این کشور که در ارتباط با طرح استراتژیک راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین CPEC در مناطق مختلف پاکستان از جمله ایالت بلوچستان مستقر هستند، اقدامات امنیتی جدیدی را اتخاذ کنند. وزارت امور خارجه پاکستان یک روز قبل در رابطه با این سفر با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «بلاول بوتو زرداری» در سفر به پکن رایزنی های گسترده ای با وزیر امور خارجه آن کشور خواهد داشت. آنان طیف گسترده روابط دوجانبه را با تمرکز ویژه بر همکاری های تجاری و اقتصادی قوی بین پاکستان و چین بررسی خواهند کرد. پیشرفت سریع در کریدور اقتصادی چین- پاکستان، پروژه شاخص «طرح کمربند و جاده» نیز در این گفت‌وگوها بررسی خواهد شد. دو طرف همچنین در مورد مسائل مهم منطقه ای و بین المللی تبادل نظر خواهند داشت.

در این بیانیه با اشاره به همزمانی هفتاد و یکمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک پاکستان و چین، ذکر شده بود: سفر وزیر امور خارجه پاکستان به تقویت بیشتر شراکت و همکاری راهبردی همه جانبه با چین، تقویت و تعمیق تعاملات مرتبط با طرح "سیپک" طرح راهبردی راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین با هزینه  62 میلیارد دلار که در سال 2013 طی سفر رئیس جمهوری فعلی چین به اسلام‌آباد کلید خورده است و از آن به عنوان تحکیم همکاری‌های راهبردی دو کشور به ویژه همگرایی و توسعه ارتباطات منطقه‌ای یاد می‌شود، طرحی که همواره با کارشکنی غرب به ویژه سنگ‌اندازی آمریکایی‌ها مواجه بوده است این طرح نه تنها به نفع هر دو کشور خواهد بود، بلکه تأثیرات مثبتی بر توسعه ارتباطات منطقه‌ای با جمهوری اسلامی ایران، افغانستان، کشورهای آسیای مرکزی و پیرامون آن خواهد داشت. پاکستان و چین متعهد به تکمیل پروژه‌های سیپک تا سال 2030 هستند.

پروژه‌های تحت این طرح عبارنتد از: سیستم‌های حمل و نقل و فناوری اطلاعات یکپارچه شامل جاده، راه آهن، بندر، هوا و کانال‌های ارتباطی، همکاری انرژی، چیدمان فضایی، صنایع و شهرک‌های صنعت، توسعه کشاورزی، توسعه اجتماعی- اقتصادی (فقرزدایی، درمان پزشکی، آموزش، تامین آب، آموزش حرفه‌ای)، همکاری گردشگری و ارتباطات مردمی، همکاری در مناطق معیشتی، همکاری مالی، توسعه منابع انسانی. و کمک به شناسایی راه های جدید برای همکاری دوجانبه به نفع دو کشور و مردم کمک خواهد کرد. بسیاری از کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای به ویژه جمهوری اسلامی ایران، افغانستان، کشورهای آسیای میانه و حتی برخی از کشورهای اروپایی تمایل خود را برای پیوستن به کریدور اقتصادی چین و پاکستان اعلام کرده‌اند.

همزمان با این سفر، «محمدشهباز شریف» نخست وزیر پاکستان طی پیامی روابط دوجانبه با چین را آهنین و آزموده شده در تمامی شرایط توصیف کرد و افزود: مشارکت راهبردی اسلام‌آباد و پکن آزمون خود را در تمامی شرایط پس داده و به عنوان عاملی در ثبات منطقه و فراتر از آن ظاهر شده است.

پیش از این وزیر خارجه پاکستان در تماس با همتای چینی خود ضمن حمایت از «اصل چین واحد» از مواضع چین درباره «مسائل مربوط به تایوان، سین کیانگ، تبت و دریای جنوبی چین» حمایت کرده بود.

کاهش نفوذ آمریکا در پاکستان و حوزه جنوب آسیا با خروج نظامی آمریکا از افغانستان تشدید شده است؛ اتفاقی که تنش‌های طولانی‌مدت موجود بین دو کشور را مشخص کرده و موجب شد که هر یک از طرفین دیگری را مسئول این شکست بداند. پاکستان مدعی است که تحت اجبار آمریکا به اصطلاح به «جنگ علیه تروریسم ادعائی غرب» پیوست، پاکستان همچنین «ریچارد آرمیتاژ»، معاون وزیر امور خارجه سابق آمریکا را متهم می کند که به تهدید بمباران پاکستان متوسل شده و گفته است در صورت عدم همکاری پاکستان با آمریکا، می تواند این کشور را «به عصر حجر» برگرداند اما این اتهام از طرف ریچارد آرمیتاژ تکذیب شد.

پاکستان می‌گوید در نتیجه مشارکت خود در کمپین «جنگ علیه تروریسم»، 70  هزار نیروی خود را از دست داده، بیش از 150 میلیارد دلار خسارت اقتصادی متحمل شده و همچنین مورد هدف افراط‌گرایان قرار گرفته است. در همین حال، آمریکا، ارتش پاکستان و سازمان اطلاعات قدرتمندش را متهم می‌کند که «اسامه بن لادن» را در خانه امنی در شهر ابیت‌آباد پاکستان پناه داده بود.

از سوی دیگر، برنامه موسوم به کریدور اقتصادی چین - پاکستان (CPEC) - یک برنامه زیرساختی است که با تکمیل آن یک مسیر تجاری و انرژی بین دریای عمان و چین از طریق پاکستان ایجاد می‌شود و چین را به محور توسعه اقتصادی پاکستان تبدیل خواهد کرد. اتکای پاکستان به سرمایه‌گذاری چینی‌ها و نارضایتی‌اش نسبت به آنچه که برخورد دوگانه آمریکا می‌داند، به این معناست که اکنون دیگر مهم نیست چه کسی زمام دولت را در اسلام‌آباد در دست دارد. همه بازیگران سیاسی اصلی و فرعی پاکستان به احتمال زیاد روابط پاکستان با چین را بر روابط با آمریکا ترجیح می دهند. تنها تفاوت موجود بین آنها در میزان دشمنی علنی آنها با آمریکاست.

ارتش پاکستان، که در به قدرت رساندن عمران خان نقش اساسی داشت و هنوز هم قدرت زیادی در پشت تاج و تخت قدرت دارد، مایل است که دولت غیرنظامی اسلام‌آباد روابط صمیمانه‌ای با آمریکا داشته باشد. حتی اگر دلیل دیگری جز «حمایت» از اقتصاد در حال سقوط پاکستان نداشته باشد. عمران خان در این رابطه گفته است: آمریکا شرط پرداخت وام به این کشور را  استقرار در پایگاه نظامی در نزدیکی مرزهای چین مشروط کرده است. او گفته است که به او حتی در این رابطه اخطار داده شده و دولت او را از طریق پول های پرداختی آمریکا توسط اپوزیسیون تا مرحله استیضاح کشانده و ساقط کرده است.

هفته نامه تایم که در نیویورک منتشر می شود 29 ماه مه در همین رابطه همچنین نوشت:

در جریان اعتراضات ضد آمریکائی در پیشاور طرفداران عمران خان نخست وزیر سابق در اول آپریل 2022 پرچم آمریکا را به آتش کشیدند. عمران خان در اعتراض به طرح استیضاح و استعفای اجباری خود گفته است: مصلحت این است مردم ما تحت هیچ شرایطی یک دولت وارداتی را که با توطئه ای آمریکایی بر ما تحمیل شده نپذیرند.

دولت کنونی- ائتلافی به رهبری حزب شهباز شریف نخست وزیر- به نظر می رسد که به سیاست نزدیکی با آمریکا متعهد است. بوتو وزير امور خارجه می گويد آمريکا و پاکستان به رابطه ای به مراتب گسترده تر، عميق تر و معنی دارتر نياز دارند.

چین همچنین اولین کشوری بود که بوتو پس از انتصابش از آن بازدید کرد، در عین حال نشانه روشن دیگری از اولویت های ژئوپلیتیک در حال تحول برای پاکستان است. او در این سفر گفت: «من به ویژه افتخار می کنم که هر سه نسل خانواده ام با قاطعیت به دوستی پاکستان و چین متعهد هستند.» وی افزود پاکستان از دستاوردهای بزرگ چین دلگرم شده و با قاطعیت معتقد است که هیچ نیرویی نمی تواند چین را از پیش روی باز دارد.

تا آنجا که به پاکستان مربوط می شود، اجماع در سراسر طیف سیاسی این کشور آنست که آینده متعلق به چین است و در نتیجه پاکستان نیز در همکاری با قدرت جدید قادر به پیشرفت و نیرومندی است. مهم نیست که انتخابات بعدی چه زمانی برگزار می شود و چه کسی برنده شود، باید اعتراف کرد که آمریکا به وضوح در پاکستان به چین باخته است!

https://time.com/6182411/us-pakistan-china-imran-khan/

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده