برگردان: م. مهرجو

راه ابریشم نوین در اروپا (2)

ایتالیا نیز پس از پیوستن به ابتکار کمربند ـ جاده، چشم براه پیوندهایی بیش از داد و ستد کالا، با چین است و آنگونه که می گویند با پیوستن به راه ابریشم نوین چشم اندازهای گسترده ای برای پیشرفت پددیدار شده است. آلمان هم اکنون هفت برابر ایتالیا به چین صادرات دارد و سویس نیزبیش از دوبرابر سومین اقتصاد اتحادیه اروپا به چین کالا می فرستد. بااینهمه، اتحادیه اروپا به سختی از ایتالیا  برای امضای تفاهم نامه با چین در سال 2019 ایراد می گرفت.

در پایان، زیر فشارهای اتحادیه اروپا، پیشرفت و گسترش برنامه ریزی شده پایانه نفتی "تری یست" به دلیل همکاری چین باز ایستاد و بخش چینی این بندر ایتالیایی به "شرکت لجستیک بندر هامبورگ"[1] واگذار شد و بدینگونه آلمان بیش از نیمی از سهام (50.01 درصد) این بندر را در دست گرفت. 

با اینهمه، یک پایانه کانتینری با همکاری "کوسکو" و یکی از شرکت های دختر بنگاه کشتیرانی دانمارکی "مرسک"  در شهر کوچک "وادی لیگور"[2] که در پنجاه کیلومتر "ژنو" جای دارد، ساخته شد. افزون بر "کوسکو"، بندر "چینگدائو"[3] چین نیز در پروژه "وادی لیگور" همکاری می کند و سهم چین در این پروژه 49.9 در صد است. از آنجا کالاهای صادراتی کانتینری چین به شمال ایتالیا، سویس، فرانسه و جنوب آلمان برده می شوند. در "وادی لیگور" نیز بازتاب سرمایه گذاری چینی همانند بندر "پیرئوس" در بوجود آمدن شغل، پیشرفت اقتصادی و افزایش درآمدهای مالیاتی برای شهرداری دیده می شود.

امیدواری ایتالیا از پیوستن به راه ابریشم نوین برای پیشرفت بازرگانی و اقتصاد این کشور بیهوده نبوده است. تنها در هشت ماهه نخست سال 2021، صادرات کالا به 20.6 میلیارد دلار رسید که این افزایشی 60 درصدی را نشان می داد. در سال پیش از آن،  فروش کالاها به چینبرابر با 14.5 میلیارد دلار و در سال 2018 صادرات به چین 15.5 میلیارد دلار بود.نزدیک بهیک سوم این صادرات ماشین آلات و پس از آن فرآورده های دارویی بود که بیگمان در پیوند با بیماری کرونا نیزبوده است. که البته باید افزود که برخی از پروژه ها نیز به دلیل قرنطینه ها و دیگر راهکارهای پیشگیری از گسترش بیماری در این سال، دچار افت و خیز شدند.

پرتغال تنها کشور اتحادیه اروپا در اقیانوس اطلس است که به جاده ابریشمنوین پیوسته است. این کشور پیشتر نیز با چین دارای پیوندهای دوجانبه بود که به  مستعمره پیشین پرتغال، یعنی ماکائو باز می گردد.چین از سال 2010 در پرتغال سرمایه گذاری کرده است و به این کشور بدهکار یاری رسانید تا پیامدهای بحران مالی 2008 ـ 2009غرب را از سر بگذراند. بسته نجات اتحادیه اروپا که با درخواست برایانجام راهکارهای سختگیرانه ریاضتی همراه بود، بحران را افزایش داد و پرتغال را بویژه  با دشواری های بیشتری روبرو کرد. یونان و اسپانیا نیز آسیب دیدند. پرتغال نیز از آنجایی که واداشته شد که با هزینه کردن میلیاردها دلار از بانک های خود پشتیبانی کند و به آنها یاری برساند، وارد مارپیچ بدهی شد. با اینهمه، این کشور توانست بسیار زود خود را از بحران بیرون بکشد، زیرا به راه خود رفت و در برابر فشارهای واشنگتن و بروکسل که خواهان دوری گزیدن این کشور از سرمایه گذاران چینی مانند "هواوی" بودند، سر فرود نیاورد. از همین روی اکنون پرتغال یکی از بزرگترین دریافت کنندگان سرمایه گذاری چینی در اروپا  است. در راستای همین روند است که در هشت ماهه اول سال 2021، در سنجش با سال پیش از آن، صادرات کالا از پرتغال به چین افزایشی 48 درصدی را نشان می دهد. این صادرات 2.8 میلیاردی، بسیار افزون تر از صادرات در سال های 2019 (674 میلیون دلار) و 2018 (854 میلیون دلار) است.

سرمایه گذاری به دنبال داد و ستد و بازرگانی می آید. بر همین پایه است که "کوسکو" و دیگر بنگاه های حمل و نقل، لجستیک و ساخت و ساز چینی هم اکنون به سرمایه گذاری در کانون های ارزشمند حمل و نقل اروپا، بویژه در بندرهای آن می پردازند. این تلاشها برای فراهم سازی امنیت گردش بازرگانی چین و پیشگیری از محاصره و یا تحریم های احتمالی است. "کوسکو" و شرکت های خواهر آن در 14 بندر اروپایی از "روتردام" و" آنتروپ" گرفته تا "لوهاور"، "بیلیائو"،"والنسیا"، "مارسی" و"مالت"[4] دارای پایانه و یا سهام هستند.

همانگونه که پیشتر گفته شد، مجارستان نخستین کشور هموند اتحادیه اروپا بود که با جمهوری خلق چین در پیوند با راه ابریشم نوین پیمان نامه همکاری امضا کرد. بدنبال آن در سال 2019، پیوند دو کشور به یک "همکاری راهبردی" فرارویید.

در پایان سال 2014، رهبران چین، صربستان و مجارستان پیمان نامه ای را برایگسترش راه آهن بوداپست-بلگراد امضا کردند تا یکراه آهن پیوسته 360 کیلومتریمیان پایتخت مجارستان و صربستان بکشند و سپس آن را  به بندر "پیرئوس" در یونان پیوند دهند. بر پایه برنامه ریزی های انجام شده، بخشی از این راه آهن که در صربستان است تا سال 2024 و بخش مجارستانی آن در سال 2025 راه اندازی خواهد شد. این پروژه نزدیک به دو میلیارد دلار هزینه دارد که 85 درصد هزینه های ساخت آن از سوی "بانک اکزیم"[5] چین اعتبار داده شده است.

این کار با این انگیزه پیش برده می شود که مجارستان را به کانون حمل و نقل  از چین به اروپا فرا برویاند و ساخت راه آهن تنها بخشی از این پروژه بزرگتر است. در همین راستا شهر کوچک "زاهونی"[6] که در سرحد اوکراین و مجارستان جای دارد، جایگاهی ویژه خواهد داشت و رو به گسترش خواهد نهاد. در آنجا سامانه ای ساخته می شود که پهنای "گیج" روسی ریل ها را به "گیج" استاندارد پیوند می دهند. بر پایه برنامه ریزی های انجام شده، بایستی ساخت و ساز این سامانه در سال 2022 پایان یابد و گنجایش آن نیز نزدیک به یک میلیون کانتینر خواهد بود که  برابر با اندازه کالاهایی است که اکنون با راه آهن از چین به اروپا آورده می شود. برخی از قطارهای کانتینری که از بلاروس و لهستان به اروپای میانی می‌روند، می توانند از این دالان بگذرند که بدینگونه گنجایش داد و ستد کالا میان چین و اروپا با راه آهن می تواند تا دوبرابر افزایش یابد.

نکته دیگر در برنامه ریزی برای دادن جایگاه کلیدی لجستیک به مجارستان، گسترش ترمینال بار در فرودگاه بوداپست است. این فرودگاه باری کانونی برای ترابری هوایی چین در اروپا خواهد بود.

رومانی بزرگترین اقتصاد در بالکان و هموند رسمی کمربند ـ جاده است. تولید ناخالص داخلی این کشور 250 میلیارد دلار است. ارزش داد و ستد این کشور در سالهای 2018 و 2019 برابر با 884 و 850 میلیون دلار بود. در سال 2020، بازرگانی این کشوربا چین باز هم بیشتر شد و در سال 2021 به بالاترین اندازه خود رسید و با افزایش 61 درصدی از 2.4 میلیارد دلار گذشت.

بیشتر صادرات رومانی به چین ماشین های مکانیکی و الکتریکی است، زیرا بنگاه های آلمانی، فرانسوی و سویسی شاخه هایی از کارخانه های خود را برای بهره گیری از دستمزدهای پایین به رومانی برده اند و کالاهای خود را از آنجا به چین صادر می کنند. از سوی دیگر بنگاه های چینی  مانند "هایر" نیز در آنجا سرمایه گذاری کرده اند. این شرکت از سال 2021 در شهرک صنعتی "آلیانسو"[7] در 70 کیلومتری بخارست و در نزدیکی شهر "آریسستی راهتیوانی"[8]  یک کارخانه یخچال سازی راه اندازی کرده است.

کالاهایی که در رومانی در کارخانه های چینی ساخته می شوند دارای برچسپ "ساخت اروپا" هستند و از این روی در بازارهای اتحادیه اروپا آسانتر بفروش می روند. در همین راستا با راه اندازی یک کارخانه دوچرخه سازی با هزینه 20 میلیون دلار در "دوا" در "ترانسیلوانیا" دوچرخه های ساده و برقی برای بازارهای اروپا ساخته خواهد شد.

بنگاه بازرگانی چینی "کوفکو"[9] در شهر بندری "کنستانتا" در کرانه دریای سیاه یک سیلوی گندم به گنجایش بیش از سه میلیون تن ساخته است. این بنگاه همچنین  یک کانون بازرگانی برای کالاهای مصرفی چینی در نزدیکی پایتخت بنا کرده است.

در همان هنگامی که بازرگانی رومانی با چین بگونه ای فزاینده به پیش می رفت، سرمایه گذاری های چین در این کشور از نفس افتاد. کارشناسان این پدیده را با تنش های فزاینده بخارست و پکن پیوند می دهند. رومانی از سال 2004 هموند ناتو بوده و از دیدگاه ایالات متحدهجایگاه ژئواستراتژیک برجسته ای دارد. رومانی همسایه اوکراین است و با دریای سیاه همسایه است که روسیه نیز در کرانه های آن جای دارد. بخارست با شور و شیفتگی همسویی با راهبردهای فرا آتلانتیک را دنبال می کند و هر جا که بسود خود ببیند به رهنمود های بروکسل گوش فرا می دهد. از همین روی نیزاز دنبال کردن پروژه های زیرساختی بزرگ در زمینه تولید انرژی و تلفن سر باز زد. در سال 2021، ساخت و ساز برنامه ریزی شده یک نیروگاه هسته ای با دو راکتور چینی راکه پیمانکار آن"شرکت انرژی هسته ای چین"[10] بود،  کنار گذاشت. این کار نه با این انگیزه بود که بخارست ناگهان از انرژی هسته ای رویگردان شده بود بلکه از آن روی بود که این پروژه با پیوندهای نزدیک دفاعی و امنیتی با ایالات متحده ناسازگاری داشت. و باز از همین روی بود که  از گسترش شبکه " 5 ـ جی" هوواوی  پیشگیری شد هرچند که این شرکت از سالها پیش در رومانی کار می کرد.

در سوی دیگر، صربستان است که از گرفتن وام از چین خرسند بود. در میان سال های 2007 تا 2017، این کشور بیش از میلیارد دلار از چین وام گرفته است و در دوره های پس از آن نیز با این کشور به پیشواز پروژه های زیربنایی به ارزش شش میلیارد دلار رفت. بزرگترین پروژه همانگونه که پیشتر گفته شد، راه آهن بلگراد به بوداپست است. همچنین ساخت یک پل بر روی رودخانه "دانوب" و ساخت یک بزرگراه به شهر بندری "بار" در "مونته نگرو" از پروژهای چین در این کشور هستند.

بنگاه "هبای آیرون و استیل"[11]، فولادسازی "اسمدروف"[12] در نزدیکی بلگراد را به مبلغ 46 میلیون دلار خریداری کرد و با نوسازی آن توانست 5 هزار شغل و یک کانون صنعتی کلیدی را برای اقتصاد صربستان فراهم بیاورد.

بازرگانی بیشتر کشورهای بالکان با چین در پیوند با راه ابریشم نوین، افزایش چشمگیری داشته است. یونان، اسلوونی و بلغارستان در سال 2021 افزایش بیش از 40 درصد و کرواسی حتی 211 درصد صادرات به چین را پشت سر گذاشتند. صربستان و بوسنی نیز افزایش 99 و 97 درصدی در صادرات به چین داشتند و داد و ستد مقدونیه شمالی با چین 150 درصد افزایش داشت. تنها مونته نگرو در سال 2021 با کاهش صادرات 74 در صدی روبرو شد.

این افزایش صادرات بیش از همه کالاهایی مانند مواد کانی ، چوب، سنگ مرمر و فولاد را در بر می گیرد. همچنین در این اوجگیری صادرات، کالاهایی مانند بخش های بکار رفته در خودرو سازی، ابزارهای حمل و نقل نیز جای دارند. گسترش دامنه فرآورده های صادر شده نشان می دهد که ابتکار "کمربند ـ جاده"، توانسته است که بالکان را در جایگاه  بخشی از زنجیره بازرگانی جهانی چین جای دهد.

بخشی از این افزایش صادرات به زیرساخت های پیشرفته ای باز می گردد که از سوی چین در این کشورها ساخته شده است. چینی ها تنها جایگزینی برای پیشنهادهای سرمایه گذاری از سوی اتحادیه اروپا، ترکیه و یا کشورهای خلیج فارس نیستند، بلکه بخشی ازیک اندیشه همکاری اقتصادی راهبردی هستند که همکاری برد ـ برد را به پیش می برند. بالکان از همکاری در راه ابریشم نوین بهره مند می شود و چین نیز از این همکاری سود می برد.

در میان سال‌های 2000 تا 2018، نزدیک به 1.4 میلیاردیورو در چارچوب سرمایه‌گذاری مستقیمخارجی به لهستان سرازیر شد. اینپدیده به لهستان در کنار مجارستان در اروپای مرکزی و شرقی جایگاهی بخشید که بیشترین سرمایه گذاری خارجی در آن انجام شده است. جابجایی و گذر کالا از راه لهستان، برای ترابری ریلی در جاده ابریشم نوین جایگاهی کلیدی دارد. 80 درصد قطارهای چین به اتحادیه اروپا از این کشور می گذرند. از این روی بیشترین سرمایه گذاری های چین در این کشور در بخش لجستیک انجام شد. گسترش راه آهن، پایانه های حمل ونقل از "گیج" روسی به "گیج" اروپایی، دیجیتالی کردن فرآیندهای بازرگانی  و گسترش هاب (بازپخش کننده) های لجستکی در این راستا جای داشتند.

از دیگر زمینه های کشمکش و چون و چراها در سرمایه گذاری های چین بهره برداری از کانسارهای ذغال سنگ بود. چون بهره برداری از ذغال سنگ در اروپا روندی رو به کاهش دارد، بانک های اروپایی انگیزه ای برای پشتیبانی از این بخش اقتصادی ندارند. با اینهمه چین نیز از این بخش کناره گیری کرد و آن هنگامی بود که دولت و رئیس جمهورشی جین پینگ در سال 2021 گفت که از این پس این کشور در خارج از چین  نیروگاه ذغال سنگی نخواهد ساخت.

چین همچنین از گسترش مسیرهای ترانزیتی در بلاروس پشتیبانی می کند. افزون بر این یک شهرک صنعتی ویژه به نام "سنگ بزرگ"  در کنار فرودگاه بین المللی مینسکساخته شده است. بر پایه برنامه ریزی های انجام شده، این شهرک با الگو برداری از "اکو شهر" های چینی،  کانونی برای صنعت و فناوری های پیشرفته خواهد شد.

بازرگانی بلاروس با چین همسنگ نیست و این کشور می خواهد تا سال 2025 با یاری گرفتن از راه ابریشم نوین، صادرات خود را به چین تا ده برابر افزایش دهد و تراز بازرگانی خود را با چین همسنگ کند. این کار شدنی است زیرا اکنون تنش ها میان بلاروس و اتحادیه اروپا رو به افزایش است و بلاروس می تواند کالاهایی مانند گوشت، شیر خشک و چوب را بجای اتحادیه اروپا، به چین بفروشد.

اوکراین نیز تلاش می کند که از جایگاه جغرافیایی و ژئواستراتژیک خود در پیوند با راه ابریشم نوین بهره مند شود و در هماوردی با بلاروس، راه آهن خود را برای حمل و نقل کالا در جاده ابریشم پیشنهاد می کند و در همین راستا، در کار گسترش  دو کانون لجستیک خود در مرز با اتحادیه اروپا است. با این همه سرمایه گذاری های اتحادیه اروپا  با راهکارهایی گره خورده است که دست اوکراین  را در همکاری با چین می بندد و اوکراین تاکنون تلاش کرده است که در گفتگوهایش با چین در آن چارچوب ها بماند. با این همه با جنگ کنونی این پیوندها دگرگون خواهد شد و می توان گمانه برد که همه تنگناها میان اتحادیه اروپا و اوکراین  از میان خواهد رفت.

چین در ساخت نیروگاه های بادی و خورشیدی در اوکراین سرمایه گذاری کرده است. بر پایه برنامه ریزی ها، بنا بود که برای ساخت یک خط مترو تازه در "کیف"[13] و یک جاده کمربندی در پیرامون پایتخت، سرمایه گذاری شود. همچنین تا 200 میلیون دلار برای گسترش جاده "ادسا ـ میکلایف ـ خرسون"[14] و ساخت یک پل تازه در نزدیکی"کرمنچوک"[15] بر روی رودخانه " دنیپر"[16]با هزینه 340 میلیون دلار برنامه ریزی شده است.

با نگاهی به سرمایه گذاری های گسترده چین در سراسر اروپا، پوچ بودن دروغ هایی که گویا چین با ابتکار راه ابریشم نوین و سرمایه گذاری های خود در پی پاره پاره کردن اروپاست، آشکار می شود. این دروغ که بیشتر در رسانه های آلمانی و فرانسوی بازتاب می یابد بویژه از آن روی پوچ است که آلمان و فرانسه بزرگترین سود برندگان از سرمایه گذاری های چین هستند. در هیچکدام از کشورهای اروپایی دیگر به اندازه آلمان یا فرانسه سرمایه گذاری چینی انجام نشده است.

        پیج فیسبوک راه توده