برگردان: م. مهرجو

 راه ابریشم نوین دیجیتال (دی. اس. آر) (2)[1]

بر پایه گزارش "سرویس پژوهش های کنگره"[2]، سهم تولید نیمه هادی ها در ایالات متحده در جهان برای چندین دهه روندی رو به کاهش داشته است، بگونه ای که از 40 درصد تولید جهانی در سال 1990 به 12 درصد در سال 2020 فرو افتاده است. برای کاهش هزینه ها و پیچیدگی ساخت تراشه، بسیاری از بنگاه های تولید نیمه رساناها در آمریکا، به پژوهش و نوآوری در ساخت تراشه های پیشرفته تر و با کارایی بیشتر روی آورده اند و تولید تراشه ها را برون سپاری کرده و کارخانه های تولیدی خود را به دیگر کشورها برده اند که بیشترآنها هم کشورهای آسیای شرقی هستند که اکنون نزدیک به 80 درصد ساخت تراشه ها در این کشورها انجام می شود. 

پاره ای از بزرگترین بنگاه های فناوری آمریکا مانند گوگل، اپل و آمازون برای تولید نزدیک به 90 درصد تراشه های خود، وابسته به یک بنگاه تایوانی به نام "تی. اس. ام. سی."[3] هستند.

درسال 2020، ایالات متحده آغاز به "پس گرفتن" تولید تراشه کرد. "اینتل" برنامه های خود را برای برون سپاری تولید برخی از کالاهای خود کنار گذاشت و از سوی دیگر گفت که می خواهد دو کارخانه را نیز در آریزونا بسازد. سامسونگ نیز در کار بررسی ساخت یک کارخانه در ایالات متحده است. بنگاه تایوانی "تی. اس. ام. سی." نیز گفته است که کارخانه ای در آریزونا راه اندازی خواهد کرد. این کارها با ساز و کارهای اقتصادی همخوانی ندارد زیراهزینه های تولید در ایالات متحده بیش از چین است،  مگر آنکه تولید در آمریکا یارانه بگیرد.

همانگونه که پیشتر نیز گفته شد، ایالات متحده نمودار سازی تراشه ها و ساخت ماشین های تولید تراشه ها را در دست خود نگه داشته است تا چین را از این فناوری دور نگه دارد. تحریم های هدفمند "هواوی" توانست این بنگاه پیشتاز ساخت گوشی های هوشمند را از جایگاه نخست و برتر آن در جهان، پس بزند.

پیش از آنکه دولت ترامپ، بنگاه های چینی را تحریم واز فروش تراشه ها به آنها جلوگیری کند، چین برای خودکفایی در این زمینه تلاش می کرد. پرداخت کمک های 50 میلیارد دلاری دولت در سالهای 2014 و 2019، توانست پس ماندگی بنگاه های چینی را کاهش دهد ولی چیرگی بر آن نیازمند سرمایه گذاری های باز هم بیشتری است. از همین روی نیز بتازگی 100 میلیارد دلار دیگر نیز برای پژوهش در باره ساخت تراشه ها در دسترس دست اندرکاران گذاشته شده  است.

"بنگاه جهانی ساخت نیمه رسانا" (اس. ام. آی. سی.)[4] در هنگ کنگ که پنجمین تولید کننده تراشه در جهان است، اکنون در جایگاه نخست تحریم های آمریکا جای گرفته است. شعار "ساخت چین"، راهبرد ساخت 70 در صد نیازهای داخلی کشور تا پایان سال 2025 است و بایستی که این میزان تا سال 2030  به 80 در صد برسد.

آماج چین، دستیابی به فناوری شالوده و ساخت ابزارها و ماشینهای پیشرفته در تولید تراشه ها است. با همه تلاشها، چین هنوز به بیگانه وابسته است. از این روی در کنار بنگاه های چینی که در راستای خودکفایی این کشورکوشش می کنند، چین همزمان دست به یک راهبرد دیگر نیز زده است و در این راستا با پایه گذاری چندین بنگاه با بکارگیری بسیاری ازمهندسان و پژوهشگران خارجی، به ساماندهی یک شبکه از این شرکت ها دست زده است. در دسامبر 2021، نخستین گزارش از کامیابی در زمینه تولید نیمه رساناهای "تراشه های منطقی" که در فناوری های هوش مصنوعی بکار می روند، به چاپ رسید.

از سوی دیگر، اروپا تا اندازه زیادی از زنجیره ارزش تولید تراشه بیرون افتاده است. این پدیده برای جاده ابریشم نوین بدان معنی است که در آینده دو مسیر بنیادین پیشرفت در این زمینه خواهیم داشت. مسیری که زیر چیرگی ایالات متحده آمریکا و در چارچوب استانداردهای آمریکایی است و دیگر مسیری که از سوی چین به پیش برده می شود.

در ژوئن 2021، در هماوردی با ابتکار"کمربند ـ جاده" چین، از سوی کشورهای گروه "جی ـ 7" به رهبری ایالات متحده، گروه بین المللی اقتصادی "بازگشت به ساخت جهان بهتر یا  بی ـ3، دبلیو"[5] راه اندازی شد. برنامه این سازمان، گسترش زیر ساخت های دیجیتال برای کشورهای  با در آمد کم و میانه است. با اینهمه آماج راستین آن رواج دادن و گسترش بکارگیری استانداردهای دیجیتالی ایالات متحده است که کامیابی آن تا کنون متفاوت بوده است.

گرچه ایالات متحده و بیشتر کشورهای غربی فناوری5 ـ جی هوآوی را رد می کنند، فناوری هواوی در کشورهای راه ابریشم نوین دست بالا را دارد. بر پایه گزارش "انستیتو مریکس برلین"[6]، چین 70 درصد ازایستگاه های "5 ـ جی" جهان را پوشش می دهد.

تا پایان اکتبر 2021، این فناوری در خود چین 470 میلیون مشتری داشت. همه کانون های صنعتی، شهرها و استانهای این کشور با این شبکه فناوری "5 ـ جی" با هم پیوند یافته اند و این با یاری گرفتن از نزدیک به 1.4 میلیون ایستگاه محلی  به انجام رسیده است.

از سوی دیگر، در ایالات متحده آغاز به کار شبکه "5 ـ جی" که برای یکم ژانویه 2022 برنامه ریزی شده بود، گویا بر پایه نگرانی های امنیتی به زمانی دیگر واگذاشته شد.

در" شنژن"، فناوری"5 ـ جی" همچنان روی به گسترش و پیشرفت دارد. «خودروهای هوشمند»، یعنی خود روهای بدون راننده، از آوریل 2021 در این جاده در رفت و آمد هستند. این فناوری به گونه "سرچشمه باز" در دسترس است و می تواند در کشورهای جاده ابریشم نوین نیزبکار گرفته شود.

بر پایه برنامه ریزی ها تا سال 2023، هجده ایستگاه"5 ـ جی" برای هر 10.000 نفر کار گذاشته خواهد شد که 40 درصد تلفن هایهمراه و 50 درصد اینترنت را پوشش خواهند داد. گفته می شود نرخ گسترشاین دستگاه ها که صنعت، پزشکییا خانوارها به هم پیوند می دهد 200 درصد است، یعنی سال به سال دو برابر می شود. یعنی از این پس، چین استانداردها را تعیین می کند و سال ها از غرب پیشی گرفته است.

بنگاه "گرداننده تلفن همراه زامبیا"[7] در آغاز ژانویه 2022، شبکه نوین "5 ـ جی" را راه اندازی کرد. هر چند هنوز این شبکه بگونه ای آزمایشی راه اندازی شده است ولی وزیر علوم و فناوری زامبیا گفت که همکاری با "هواوی" به این کشور این توانایی را می دهد که در میان ده کشور آفریقایی، نخستین کشوری باشد که با فناوری "اس ـ جی"[8]، کار می کند. "هواوی" و شرکت گرداننده تلفن همراه زامبیا، از سال 2013 و هنگامی که شبکه "4 ـ جی" موبایل را در زامبیا راه اندازی کردند با یکدیگر همکاری می کنند.

بنگاه فناوری پیشرفته "هواوی"، پس از آنکه زیر فشار تحریم های آمریکا از بازار تلفن های همراه بیرون رانده شد، به کار در زمینه هوش مصنوعی با بهره گیری از فناوری "5 ـ جی" روی آورد. برای نمونه در شهر " تایوان" در استان "شانشی"[9] ماشین های خودکار بهره برداری از کانسارهای زیرزمینی بکار گرفته شده اند تا در آینده در کشورهای هموند راه ابریشم نوین نیز بکار گرفته شوند. این فناوری یک دگرگونی ژرف را در بهره برداری از کانسارها را در پی دارد زیرا بهره وری از کانسارها را افزایش می دهد و مهمتر اینکه خطر آسیب دیدگی کارکنان را در زیر زمین کاهش می دهد. این بویژه از آن روی بسیار ارزشمند است که کانسارهای خاک های کمیاب که در ساخت نیمه رساناها کار برد دارند، بیشتر در ژرفای زمین جای دارند و بهره برداری از آنها بسیار دشوار است. 

همه‌گیری ویروس کرونا بسیاری از دولت‌ها را وادار کرده است که برای ایمنی به فناوری‌ روی بیاورند و از این رو تقاضا برای فناوری‌های مخابراتی چینی افزایش یافته است. غول های فناوری پیشرفته چین که به چالاکی در بازار داخلی گسترش یافته بودند، گام به  بازارهای جهانی گذاشتند. شرکت های"هایک ویژن"[10] و" داهوا"[11]نزدیک به 40 درصد از فناوری امنیتی جهان را فراهم می کنند. تنها در چین است که می توان بنگاه هایی را یافت که در همه زمینه های مبارزه جهانی با تروریسم کارآمد هستند. آنها از ساخت دوربین گرفته تا آموزش هوش مصنوعی و پردازش داده ها را پوشش می دهند. این فناوری چینی در بیش از هشتاد کشور، در همه قاره ها به جز استرالیا و قطب جنوب به کارگرفته می شود. ایالات متحده آمریکا و شرکت های آمریکایی در این میدان هماوردی، چیرگی خود را از دست داده اند و از همین روی تولید کنندگان چینی از سوی ایالات متحده تحریم می شوند.

بازرگانان چینی پیشتر به جایگاه بازرگانی اینترنتی در داد و ستدهای داخلی چین، بویژه در پیوند با روستاها و بخش های دور افتاده از شهرها پی برده بودند. اکنون بازرگانی فرامرزی اینترنتی (آنلاین) رو به گسترش است. بر پایه برنامه پنج ساله کنونی، تا سال 2025،بازرگانی آنلاین فرامرزی 48 درصد افزایش خواهد یافت. برای این کار بایستی تراکنش پرداخت ها ساده تر شوند و ساز و کارهای ارزی بیرون از پایش دلار و بر پایه یوان و یا دیگر ارزها ساماندهی شود. سازو کارهایی مانند "علی پی"[12]با کامیابی در چین آزمایش شده اند و توانسته اند کارآمدی خود را به گونه ای گسترده نشان دهند. با پشتیبانی دولت چین، این ساز و کارها می توانند دامنه خود را به بازرگانی اینترنتی جهانی گسترش دهند.

بدینگونه دولت چین گسترش بنگاه های فناوری خود مانند علی بابا را گسترش می دهد. این گروه چینی در آغازدر پاکستان  220 میلیونی و بنگلادش 167 میلیونی به بازرگانی اینترنتی روی آورد و سرمایه گذاران جهانی و "استارت ـ آپ" هایی مانند علی بابا را گرد خود آورد و اکنون می خواهد این کامیابی را به روسیه 127 میلیونی نیز گسترش دهد.

علی بابا همراه با روس ها، تنها در سه ماهه چهارم سال 2019 نزدیک بهیک میلیارد دلار در یکهمکاری مشترک چین و روسیه به نام "علی اکسپرس روسیه"[13] سرمایه گذاری کرد. این بنگاه مانند دیگر شرکت های وابسته به علی بابا همانند یکسکوی[14]باز کار می کند. اینچارچوب باز، علی بابا اکسپرس روسیه را از بنگاه آمریکایی آمازون سوامی کند. آمازون تنها همانند یک سکو کار می کند، ولی کارکرد علی بابا اکسپرس به گونه ای است که کالاها را یکراست به مشتری می فروشد.

هم اکنون "علی اکسپرس" در کار گسترش بازرگانی اینترنتی خود به همه کشورهای آسیای میانه و کشورهایی است که در کنار دالان های اقتصادی راه ابریشم نوین جای دارند. این واکنش روسیه بازتاب آموزه ای است که این کشور از همکاری با ایالات متحده بدست آورده است. این شناخت با تحریم های ضد روسی از سال 2014 آغاز شد و با رویارویی بازرگانی آمریکا با چین از سال2017  افزایش یافت.

بازار بازرگانی الکترونیک "علی اکسپرس روسیه" به یک چرخه گسترش امیدوارکننده گام نهاده است. ارزش بازار کالاهای فیزیکی در هنگام پایه گذاری چین و روسیه را در بر می گرفت و رشد سالانه آن نیز نزدیک به 20 درصد برآورد شده بود، ولی بازرگانی میان دو کشور از ژانویه تا آگوست 2021 با 30 درصد افزایش به 89 میلیارد دلار رسیده است. صادرات چین به روسیه در سنجش با همان بازه زمانی در سال گذشته، 32 درصد افزایش یافته است.

چین و روسیه بر آن هستند که بازرگانی و داد و ستد میان دو کشور را تا سال 2024 به 200 میلیارد دلار افزایش دهند. در این راستا بنگاه مشترک "علی اکسپرس روسیه" در چارچوب یک سکوی دیجیتال بازرگانی میان دو کشور، جایگاهی کلیدی دارد.

پیشرفت بازرگانی اینترنتی رو به گسترش در روسیه، با گرد هم آوردن آموزه های همه همکاران و بنگاه های درگیر در علی اکسپرس روسیه، باز هم تندتر خواهد شد و هدف آن است که چین را به یکی از بزرگترین بازارهای الکترونیکی جهان فرا برویاند. این بنگاه هم اکنون یکی از کنشگران در ایتالیا، آلمان، لهستان، هلند، اسپانیا و ترکیه است و در برزیل و اندونزی نیز کار می کند.

هم اکنون پیش بینی نمی شود که این بنگاه سود چندانی بدست بیاورد، ولی می تواند به پیشرفت و گسترش بازرگانی منطقه ای یاری برساند و راهبرد کلیدی آن پشتیبانی از تولیدکنندگان در مسیر راه ابریشم نوین است که می خواهند کالاهای خود را در"علی اکسپرس روسیه" بفروش برسانند.

یک آموزه کلیدی بگونه ای ویژه، چینی ها را برآن داشت که ساز و کار ناوبری خود را گسترش دهند. در سال 1996، ارتش چین دچار سرافکندگی زیادی شد، بدین گونه که در هنگام برگزاری یک مانور موشکی در دریای جنوبی چین، هر دو موشک پرتاب شده چینی فرو افتادند. سپس آشکار شد که ساز و کار "جی. پی. اس." که از سوی ایالات متحده اداره می شود پدید آورنده این شکست در پرتاب موشک ها بوده است.

چین از دو سال پیش از آن کار روی سامانه ردیابی خود را آغاز کرده بود، ولی این رویداد، دست اندر کاران چینی را وادار کرد که پژوهش های خود را بیشتر و تندتر به پیش ببرند. چین در سال 2000 نخستین ماهواره را به مدار فرستاد و پس از بیست سال، این سامانه ناوبری و ردیابی چینی برای بهره برداری های بازرگانی و نظامی راه اندازی شد. سامانه "یای دو"[15] در آسیا و اقیانوسیه دقیق تر از سامانه "ج. پی. اس." است ولی در دیگر منطقه های کره زمین دقتی کمتر از"جی. پی. اس." دارد. این سامانه چینی افزون بر ناوبری ماهواره ای، کارکردهای دیگری مانند جا یابی محلی و پیوندهای ماهواره ای را هم  سازماندهی می کند. هم اکنون کشورهای همکار در پروژه کمربند ـ جاده، در آسیای میانه، جنوب شرقی و قاره آفریقا به جای سامانه "جی. پی. اس." ، سامانه "بای دو" چینی را بکار می برند و این سامانه تا کنون به بیش از 120 کشور و منطقه صادر شده است و بیش از 100 میلیون کاربر دارد.

این سامانه اکنون در تازه ترین گوشی های تلفن همراه چینی بکار گرفته شده که در همه جا و بویژه در کشورهای مسیر کمربند ـ جاده فروخته شده اند. همچنین در چین تا سه ماهه نخست سال 2021، این سامانه در 36000 خود روی پستی و در همه کشتی ها و هواپیماهای تازه تحویل بکار گرفته شده اند.

چین آغاز به کارگذاشتن سامانه  "بای دو" در سلاح هایی کرده است که به کشورهای همکار خود می فروشد و بدین گونه از وابستگی خود به "جی. پی. اس." کاسته و وابستگی جهان را به "بای دو" افزایش می دهد.

برای من که یک اقتصاددان ترابری هستم و سال ها در حمل و نقل ریلی میان چین و اروپا کار کرده ام، کاهش زمان جابجایی کالا میان چین و اروپا بسیار شگفت آور بوده است. این دگرگونی تنها در سایه دیجیتال سازی بازرگانی و فنی شدنی بود. امروزه دیگر بارنامه ها با دست نوشته نمی شود و بارنامه ها و گواهی های گمرکی تنها در فرم دیجیتالی آمایش و فرستاده می شوند. جابجایی کانتینرها در قطارها و در هنگام جابجایی به واگن های راه آهن با گیج های ناهمسان با "بای دو" انجام می شود.

پیوند میان کشورها از راه کابل های زیر دریا انجام می شود و این کابل ها پیشتر در دست بنگاه های اروپایی و آمریکایی بود که بیش از 95 در صد از همه داده ها را در جهان جابجا می کردند. چیندر بیست سال گذشته خود را از وابستگی به بنگاه های خارجی که کابل های زیردریایی را در دست خود دارند رها کرده است.  یک سرمایه گذاری مشترک با بنگاه "هوآوی" تا  سال 2020 کابل هایمیان قاره ای را از آسیا به آفریقا و از آفریقا به آمریکای جنوبیپیوند داد. این پیوندها آشکارا دایره  قلمرو آمریکا و وابستگانش را دور می‌زند.

چینواپسین بخش کابل فیبر نوری فرامرزی خود را در پاکستان کارخواهد گذاشت که به یک شبکه کابلی زیردریایی 15000 کیلومتری در دریای عمان پیوند خواهد یافت. این شبکه در خدمت کشورهایی خواهد بود که هموند کمربند ـ جاده هستند. این پروژه از سوی "بنگاه جهانی کابل صلح با مسئولیت محدود"[16] که یکی از شرکتهای دختر بنگاه چینی "هنگو تونک اپتیک الکتریک"[17]است، ساخته و راه اندازی شده است.

این شبکه در دریای عمان شهرهای بندری کراچی و گوادر را به گره پاکستان در راولپندی پیوند می دهد و از آنجا با یک کابل فیبر نوری به درازای 850 کیلومتر به گره کانونی در استان "شین جیانگ" پیوند می یابد. بخش شمالی این شبکه از سال 2018 راه اندازی شده است.

این شبکه کابلی، گامی به پیش در راستای استقلال از ایالات متحده بوده و همانند سامانه ماهواره ای "بای دو" و یا پیوندهای زمینی برای جابجایی کالاهای گوناگون است  که میتواند جایگزینی را در دسترس هموندان کمربند ـ جاده و دیگر کشورهای جنوب جهانی بگذارد تا خود را از بندهای نیروهای استعمارگر پیشین برهانند.

        پیج فیسبوک راه توده