ترجمه- کیوان خسروی

مغولستان را که موقعیت جغرافیایی مناسبی بین روسیه و چین دارد، در اروپا چیزی کمتر از یک عنصر استراتژیک در سیاست انرژی اتحادیه اروپا و جایگزین نیجر برای فرانسه نمی بینند.

 در اکتبر 2023، رئیس جمهور مغولستان، «اوخناگیین خورلسوخ»، در زمان دیدار از فرانسه، قراردادی را امضا کرد که شامل سرمایه گذاری شرکت دولتی فرانسوی "اورانو مینینگ"  بمیزان  7/1  میلیارد دلار بود.

این ماجرا چند سال پیش از سال 2023 شروع شده است. پروژه " زووچ اُوو" -  ذخایر بزرگ اورانیوم در منطقه "اولان‌بادراخ"، در جنوب شرقی استان "دورنوگووی" مغولستان، در آوریل 2013 توسط شرکت چند ملیتی" آریوا " غول اتمی فرانسوی (تا سال 2018 "اُرانو" نامیده می‌شد) کشف شد. کانی زایی اورانیوم به نوع  به اصطلاح لوله ای و نوردی آن تعلق دارد، و می توان فلز را با کم هزینه ترین و کارآمدترین روش فروشویی زیرزمینی استخراج کرد. اکنون در مغولستان بیش از 10 معدن اورانیوم با ذخایر تایید شده حدود 160 هزار تن کشف شده است. بر اساس داده های خبرگزاری رسمی دولتی مغولستان بنام" مونتسام"، مغولستان می تواند ذخایر اورانیوم تا 1 میلیون تن که در انتظار کار اکتشافات زمین شناسی هستند، در اختیار داشته باشد. آنطور که "نشنال اینترست" می نویسد، این پتانسیل ضمن ایجاد تنوع در آن و امکانات صادراتی پر رونق در زمینه استخراج مس،«گرایش مغولستان برای تبدیل شدن به رهبر جدید در بازاراورانیوم را بر می‌انگیزد.» مغولستان به لطف ذخایر بزرگ و نسبتاً دست نخورده اورانیوم اهمیت و علاقه سرمایه گذاری جهانی را بخود جذب می کند و صنعت هسته ای فرانسه را به عنوان نخستین شریک برتر خود برای حمایت از ورود خود به بازار برگزیده است. انجمن جهانی هسته ای خاطرنشان می کند که ذخایر "خالص" اورانیوم  در مغولستان شامل نزدیک به 60500 تن است. مغولستان قراردادهای کاوش اورانیوم با چین، روسیه و جمهوری چک منعقد کرده است، اما فرانسه نخستین کشوری خواهد بود که اورانیوم را در مغولستان بهره برداری و استخراج می کند. هرچند غرب از مزایای مغولستان از این توافق تعریف و ستایش می کند، در اینجا در مورد سودهای گزاف نیازی به صحبت نیست – "اولان باتور" در مجموع 1 میلیارد دلار درآمد مالیاتی در دوره 30 ساله پیش بینی شده بهره برداری معدن دریافت خواهد کرد.

این پروژه توسط هلدینگ" بدرق انرژی" (یک سرمایه گذاری مشترک بین "اورانو" و شرکت دولتی مغولستان بنام "مون اتم") طرح ریزی شده است – و آنطور که انتظار می رود،  روی هم رفته 47 سال برآورد شده است. کارهای مقدماتی برای دوره 2024 تا 2027، تولید اورانیوم از 2028 تا 2060 و کارهای بازسازی بعدی از 2061 تا 2070 برنامه ریزی شده است. سود فرانسه آشکار است. فرانسه حدود 70 درصد برق خود را از محل انرژی هسته ای بدست می آورد و به طور فعال به ترمیم و تپه برداری از معادن اورانیوم در مغولستان و آسیای مرکزی از جمله قزاقستان و ازبکستان مشغول است. این امر به ویژه پس از کودتاهای پیاپی  در آفریقا، که در جریان آنها پاریس حضور خود را در نیجر از دست داد، اهمیت پیدا کرد: مهمتر از همه تا همین اواخر، انبار اصلی اورانیوم نیروگاه های هسته ای فرانسه است. این امکان وجود دارد که در پی ورود فرانسه به مغولستان سایر بازیکنان نیز به آن ملحق شوند. بن بست مسلم "گذار سبز" منجر به افزایش تقاضا برای سایر منابع انرژی می شود. براساس گزارش انجمن جهانی هسته ای در مورد سوخت هسته ای طی سال 2021 ، تقاضای اورانیوم تا سال 2030 ، 27 درصد افزایش می یابد. دورترین کشورها ، مانند آلمان ، مانند گذشته از نیروگاه های هسته ای امتناع می‌ورزند. اما 22 کشور توافق کرده اند که ظرفیت انرژی هسته ای را تا سال 2050 سه برابر کنند. این تصمیم در اجلاس اقلیم سازمان ملل در دبی گرفته شد. انرژی هسته ای توسط بلغارستان، بریتانیا، مجارستان، غنا، کانادا، مراکش، مولداوی، مغولستان، هلند، امارات، لهستان، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، ایالات متحده آمریکا، اوکراین، فنلاند، فرانسه، جمهوری چک، سوئد ، کره جنوبی و ژاپن بسط و توسعه خواهند یافت. یعنی مغولستان بطور قطعی به نقطه تلاقی منافع بازیگران مختلف نیازمند به منابع انرژی تبدیل خواهد شد. اما این همه ماجرا نیست. در امضای قرارداد در مورد توسعه اورانیوم در مغولستان، رئیس گروه "اورانو" «کلود ایماوون» اعلام که نه تنها منابع طبیعی غنی، بلکه همچنین "موقعیت ژئوپلیتیکی بین روسیه و چین" مغولستان را به شریک مهم فرانسه تبدیل می کند. مغولستان جایگاه استراتژیک در برنامه های ارسال گاز روسیه به چین را اشغال می کند. فقط در سال آینده، کار بر روی ساخت خط لوله گاز "سایوز وستوک" باید آغاز شود، که ادامه ای از" نیروی سیبری-2 " خواهد بود.

963 کیلومتر از خط لوله آینده باید از مغولستان عبور کند که از طریق آن از روسیه سالانه حدود 50 میلیارد متر مکعب سوخت به چین پمپاژ خواهد شد. این مسیر از طریق مغولستان جایگزین های کمی دارد. در ابتدا، ساخت "نیروی سیبری-2" از طریق "آلتای" پیش بینیی شد، اما بنا به دلایل زیست محیطی و فرهنگی این پروژه کنار گذاشته شد: ساخت یک خط لوله گاز در منطقه پارک طبیعی  فلات "یوکوک"، که در حکم میراث جهانی یونسکو است و منجر به بی ثباتی خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی در مسیرها و سایر پیامدهای منفی می شد. در سال 2020، رئیس جمهور روسیه دستور کار روی یک گزینه مسیر از طریق مغولستان را داد و کارشناسان "گازپروم" با در نظر گرفتن ردیابی ها و مسیرهای جدید، به طراحی تاسیسات (بخش روسی آن) آغاز کردند. پیشنهاد قزاقستان نیز مورد بررسی قرار گرفت. اما مسکو گزینه مغولی را دارای اولویت بالاتر در نظر گرفت. در نتیجه، خط لوله گاز از طریق "سایانسک" (منطقه ایرکوتسک) و در ادامه به جنوب از نزدیک"چرمخوو" به منطقه "تونکینسکی بوریاتیا" می گذشت و از آنجا به شهر "کیاختا" می رسد، جایی که از مرز مغولستان عبور می کرد. در اکتبر 2023، "گازپروم" آمادگی خود را برای تدوین طرح تامین گاز برای مغولستان و تبدیل شدن به یک شریک در زمینه گازی‌سازی این کشور، که  یکی دیگر از پروژه‌های بزرگ بین‌دولتی بالقوه را تعیین می کرد، اعلام کرد. فعالیتهای‌ مغولستان برای یافتن سرمایه‌گذاری و شریک- جهت گیری منطقی و مورد انتظار تلاش‌های اولان‌باتور است. با این حال، در میان مدت، زمانی ممکن است سناریوهایی که سرمایه‌گذاری‌های خارجی– آنطور که معمولا روی می دهد- توام است با لابی‌های سیاسی، بر درک مغولستان از منافع ملی خود تأثیر بگذارد. اکنون واضح است که مغولستان یک مرکز ترانزیت مهم برای تامین انرژی روسیه به چین خواهد بود - غرب نه به اولی و نه به دومی علاقه ای ندارد و تلاش می کند تا نقاط آسیب‌پذیر فشار را بیابد. مغولستان اغلب در کانون توجه ژئوپلیتیک نیست. احتمالا این دوره دارد به پایان می رسد و ما می بایست وظیفه ایجاد روابط با همسایه خود را بسیار جدی بگیریم.

https://russtrat.ru/analytics/2-yanvar-2024-1249-12346

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده