کمربند ابریشم دریایی (3)

بندر های گردنبند مروارید

کوالا لا مپور و مالاکا، مالزی[1]

بندر کوالالامپور پایتخت مالزی در کرانه باختری شبه جزیره مالزی قرار داردو تا سال 2026 به راه آهنی پیوند خواهد خورد که دسترسی این بندر را به سامانه راه آهن اوراسیا فراهم می کند.

در مسیری که به سوی دولت ـشهر سنگاپور می رود، در نیمه راه و بخش جنوبی، جزیره مالاکا دیده می شود که نام خود را به تنگه روبروی خود داده است. این یک شهر بازرگانی است که به دلیل خرید و فروش ادویه در سده های دور، جایگاه ویژه ای داشت و بازرگانان مالزیایی، هندی، جاوه ای و چینی در آنجا کار و زندگی می کردند. مالاکا به دلیل داشتن بندر طبیعی محافظت شده به کانون شبه جزیره مالزی تبدیل شد. با آغاز دوران استعمار، این جزیره جایگاه اقتصادی خود را از دست داد.

هم اکنون با توجه به گسترش و پیشرفت شهر بندری مالاکا از یک سو و شلوغی بندر کوالالامپور از سوی دیگر، برنامه نوسازی بندر مالاکا و پیوند دادن آن به راه آهن چین در چارچوب پروژه کمربند ــجاده در دستور کار قرار گرفته است.

کیاکپیو، میانمار[2]

در کرانه باختری میانمار، در خلیج بنگال، شهربندری"کیاکپیو" قرار دارد که پایانه آن در آب های ژرف  به 25 متر می رسد و کشتی های بزرگ می توانند به آسانی در آن پهلو بگیرند. در سال 2014، دولت میانماراین بندر را به مناقصه گذاشت. شش سال بعد، در جریان دیدار شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، هر دو کشورپیمان بستند که این بندر را در چارچوب  ابتکار کمربند ـ جاده به عنوان یک منطقه ویژه آزاد اقتصادی نمونه گسترش دهند.

این پروژه در چهار فاز انجام می شود که در فاز نخست  دو پایانه با سرمایه گذاری 1.3 میلیارد دلار ساخته می شود. فاز دوم ایجاد یک سامانه از لوله های گاز وهمچنین ساخت یک پایانه نفتی 600.000 متر مکعبی را در بر می گیرد. نخستین خط لوله این پروژه در آغاز سال 2020 به بهره برداری رسید. پایانه های بندر برای پهلو گرفتن تانکرهای غول پیکر تا بیشینه 3.000.000 "بی ار تی"[3] برنامه ریزی شده است. این بندر یکی از همان بندر های "سرپل" است که در آن یک شهرک صنعتی نیز ساخته می شود، که در آن همکاری های صنعتی چین و میانمار در آن انجام می شود و با ایجاد شغل در چارچوب ابتکار کمربند ــ جاده، زندگی مردم بومی را بهبود می بخشد. از این رو کیاکپیو یک نمونه از همکاری جهانی برد ــ برد خواهد بود.

پایرا، بنگلادش[4]

رودخانه های "گنگ" و"برهماپوترا"[5] سراسر کشوربنگلادش در می نوردند و به خلیج بنگال می ریزند. هر دو رودخانه از کشور بزرگ همسایه یعنی هندوستان سرچشمه می گیرند. بزرگی بنگلادش تنها یک و نیم برابر جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) است ولی 165 میلیون نفر در آن زندگی می کنند و از این رو این کشور یکی از پرجمعیت ترین کشورهای جهان به شمار می رود. با اینهمه به دلیل سیل هایی که پس از باران های موسمی و سر ریز کردن رودخانه ها پدید می آید، مردم این کشور درسختی و تنگدستی زندگی می کنند. گرم شدن کره زمین و بالا آمدن آب دریاها، بر این دشواری ها در آینده خواهد افزود.

گردانندگان حکومت بنگلادش کوشش می کنند تا نوعی تعادل را در پیوندهایشان با دو همسایه بزرگ خود، یعنی چین و هندوستان بوجود آورند. از یک سوی، پس از پایان دوران استعمار، این کشور تنها در سال 1971 توانست استقلال خود را بدست آورد و نیاز به  کارهای زیربنایی بسیاری داشت که به تنهایی توان انجام آنها را نداشت و ندارد و برای ایجاد زیر ساخت های لازم، به کمک های فرامرزی نیازمند است. همچنین این کشور با رشد صنعتی هشت در صدی و افزایش صادرات، به دروازه ها و راه هایی بسوی دیگر کشورهای جهان نیاز دارد. از سوی دیگر بنگلادش نمی خواهد که خشم هند را برانگیزد و از همین روی بسیاری از پروژه های همکاری با دیگر کشورها برای ساخت بندرها، راه آهن و جاده ها،با فشارهند لغو می شوند. در سال های گذشته، ژاپن به عنوان سرمایه گذار برای گسترش بندر "چیتاگونگ"[6] برنده شد و گسترش بندر کم اهمیت تر" پایرا"[7] به چین واگذار شد. با اینهمه، هند این بندر را سرپلی برای گسترش نفوذ چین در این منطقه  و خطری برای خود می داند، درحالی که چین از راه این بندر تنها برای نیروگاه ذغال سنگی که خود در آنجا ساخته است، ذغال سنگ وارد می کند که برای صنعت بومی بنگلادش بسیار با ارزش است.

 هامبانتوتا، سریلانکا[8]

هامبانتوتا در جنوب جزیره سریلانکا در سال 2004 به دلیل سونامی ویران و خالی از مردم شد و سپس زیرساخت های آن دوباره بویژه با یاری چین نوسازی شد. در روزنامه های غربی بارها و بارها،  پایانه ها ی این بندر و گاهی هم فرودگاه  آن را ، نمونه ای از" دیپلماسی بدهکار سازی" چین در بوق و کرنا کرده اند. چکیده گفته های آنها این است که گویا چین سریلانکا را وادار کرده است که برای پروژه هایی وام بگیرد که این پروژه ها به دلیل غیر اقتصادی بودن، سودآوری کافی نداشته اند و سریلانکا نتوانسته است که وام های آن را بازپرداخت کند و چین هم بخشی از این پایانه و بخش صنعتی آن را برای 99 سال به مالکیت خود درآورده است. (من در بخش "دام بدهی ها و استعمار نوین" در این باره توضیح کامل خواهم داد).  بر اساس ادعای رسانه های غربی، سرمایه گذاری ها و همچنین مالکیت آنها با حسابگری انجام گرفته است. با این همه اگر این ادعاها را با بررسی های تیزبینانه پژوهشکده های معتبر آمریکایی و دیگر کشورهایی که از دوستان چین نیستند، رد شده باشند، باز هم می بینیم که این سخنان پیوسته بازگویی می شود.

این بندر در نیمه راه میان آبراه تنگه مالاکا و خلیج عدن، یعنی بین آسیا و اروپا جای گرفته و مهمترین بندر جزیره در اقیانوس هند و در کنار بندری در پایتخت کلمبو در کرانهباختری سریلانکا است.

سالانه نزدیک به 36.000 کشتی از جمله 4.500 نفتکش در آنجا پهلو می گیرند. آنجا یک کانون راهبردی بازرگانی  است، که در آن کالاهای گوناگون جمع آوری و باز پخش می شوند. در این بندر کالاها در کشتی های کوچکتر بارگیری شده و بسوی بندرهای هندوستان روانه می شوند. هر چه این کار بهتر و با کارایی بیشتری انجام شود، این بندر برای سریلانکا سودآورتر می شود و  به همان اندازه هند زیان می بیند. با جابجایی کالاها با کشتی های کوچکتر در بندرهای هند، این کشور درآمد کمتری بدست می آورد. از همین روی، هندوستان از همان آغاز گسترش و نوسازی بندر هامبانتوتا، این پروژه را با بدبینی، اگر نگوییم بدگمانی  دنبال کرده و می کند.

در این بندر جایگاه هایی برای انبار سوخت و کارگاه هایی برای تعمیر کشتی ها ساخته شده است و شرکت های بین المللی در شهرک صنعتی نزدیک به آن جای گرفته و کار می کنند. یک کارخانه بزرگ لاستیک سازی چینی در آنجا از سال 2022 به بهره برداری خواهد رسید. از آغاز سال 2020، بنگاه های حمل و نقل خودرو، بندر هامبانتوتا را به عنوان "هاب[9]" خود برگزیده اند ( این واژه از زبان انگلیسی می آید و همان چرخک یا"توپی" میانی چرخ است که با چرخش خود و به کمک پره ها، چرخ بزرگتر را در پیرامون خود می چرخاند و در بازرگانی به جایی گفته می شود که کالاها به آن وارد و سپس بازپخش می شوند.) به این ترتیب، خودروهای ساخته شده از ژاپن، کره جنوبی و دیگر کشورها، نخست به هامبانتوتا آورده و سپس از آنجا برای فرستاده شدن به شبه قاره هند و شرق آفریقا دوباره بارگیری می شوند. هرچند در جهان، فروش خودرو از سال 2020 کاهش داشته است، ولی حمل و نقل خود رو در هامبانتوتا روندی افزایشی داشته و آن را بسیار سودآور کرده است و از همین روی هم اکنون این بندر با کمک وام های بین المللی بیش از گذشته گسترش یافته و پیشرفت می کند.

سریلانکا از سرمایه‌داران فرامرزی دعوت کرده است تا در بندر "کلمبو" نیز سرمایه‌گذاری کرده و آن را گسترش دهند و همزمان پروژه هایی را برای فرا رویاندن این بندر به یک "شهر هوشمند" پیشنهاد کنند. در همین راستا، زمین هایی از دریا بازیابی شده است که در آینده بر روی آنها ساختمان ها و کارخانه های صنعتی ساخته خواهد شد و انرژی مورد نیاز آنها نیز از سیستم های خورشیدی بدست خواهد آمد و خودروهای خودران در آنجا رفت و آمد خواهند کرد.

"شرکت مهندسی  بندرگاه های چین"[10]، مبلغ 1،4 میلیارد دلار برای پاکسازی 269 هکتار از زمین های سریلانکا پرداخت کرده است. از این رو هم اکنون ساخت و ساز در همه بخش های مسکونی، بازرگانی، اجتماعی و مهمانخانه ها  شتاب گرفته است. هزینه این ساخت و سازها از سوی "شرکت مهندسی بندرگاه چین" پرداخت شده و به دولت سریلانکا به عنوان وام  داده نشده است. در این پروژه ها دولت سریلانکا سهم های کمتری دارد و می خواهد بازدهی کار را در پایان ببیند و ارزیابی کند. 

مجتمع بندری کلمبو ساختمان های بازرگانی، منطقه ویژه اقتصادی، ساختمان های اداری و راه های رفت و آمد به فرودگاه بین المللی کنار این بندر را نیز در بر می گیرد. همچنین قرار است که کانونی برای ارائه خدمات مالی، همانند  آنچه که هم اکنون در سنگاپور وجود دارد، در آنجا ایجاد کنند، بگونه ای که این پایگاه همه داده های کانون های مالی در جنوب آسیا را ساماندهی و پشتیبانی کند. یک گزارش مستقل پیش بینی می کند که این پروژه می تواند بیش از 200.000 شغل ایجاد کند و نزدیک به 11.8 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی سریلانکا بیفزاید.

پیشرفت های سریلانکا نشاندهنده جابجایی و دگرگونی در ساختارهایی است که تا کنون دراختیار قدرت های اقتصادی غرب بوده اند.

        پیج فیسبوک راه توده